«Πρέπει πρώτα να σε αποδεχτώ και να σε εμπιστευθώ για να αξιολογηθώ».
Οι τράπεζες, διαμέσου της προσφοράς χρήματος και άλλων χρηματοοικονομικών προϊόντων προς τα νοικοκυριά, τις επιχειρήσεις και τους οργανισμούς συμβάλλουν σημαντικά στη διαμόρφωση και εξέλιξη κάθε οικονομίας και κοινωνίας. Στην αλληλεπίδραση μεταξύ τραπεζών, νοικοκυριών, επιχειρήσεων και οργανισμών, η απόδοσή των εργαζομένων καθορίζει το σκοπό που υπηρετεί ένα τραπεζικό ίδρυμα και συμβάλλει τα μέγιστα στην επίτευξη βραχυπρόθεσμων και μακροπρόθεσμων στόχων. Σημαίνοντα ρόλο στη διαδικασία αυτή διαδραματίζει πλειάδα παραγόντων που από τους πιο σημαντικούς είναι η ηγεσία.
Η μελέτη του University of Athens MBA
Μελέτη που πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο της λειτουργίας του National and Kapodistrian University of Athens MBA με ειδίκευση στην Τραπεζική και Ασφαλιστική Διοίκηση, στην οποία συμμετείχαν τραπεζικοί υπάλληλοι από το ελληνικό τραπεζικό σύστημα:
α) καταδεικνύει την αναγκαιότητα της ύπαρξης ενός ηγετικού στυλ, ικανού να επιδρά θετικά στη διαδικασία της αξιολόγησης και της διαχείρισης της απόδοσης των εργαζομένων και να σφυρηλατεί την αντικειμενικότητα της,
β) αναδεικνύει τους παράγοντες που συμβάλλουν στην επίτευξη της προαναφερθείσας αναγκαιότητας και
γ) προτείνει πρακτικές για την επιτυχή περάτωσή της.
Οι παράγοντες που επηρεάζουν το σύστημα αξιολόγησης της απόδοσης των εργαζομένων
Σύμφωνα με τις απόψεις των συμμετεχόντων στην έρευνα, οι παράγοντες που επηρεάζουν το σύστημα αξιολόγησης της απόδοσης των εργαζομένων εστιάζουν (κυρίως) στην ηγεσία και συνοψίζονται στον αυστηρό τρόπο οργάνωσης της διοικητικής δομής των τραπεζικών ιδρυμάτων, τις κοινωνικές σχέσεις που αναπτύσσονται μεταξύ εργαζομένων και ηγετών και το γραφειοκρατικό τρόπο άσκησης της ηγεσίας βάσει απαρέγκλιτων κανόνων και εκτέλεσης οδηγιών.
Όμως, οι μεταβλητές εκείνες που καθορίζουν το βαθμό της ποιότητας της ηγεσίας είναι το εκπαιδευτικό υπόβαθρο και εν γένει το υψηλό μορφωτικό επίπεδο των εργαζομένων που αναλαμβάνουν ηγετικές θέσεις, η ολιστική επαγγελματική εμπειρία αυτών, οι διαπροσωπικές δεξιότητες και η ικανότητα διαχείρισης και επίλυσης κρίσιμων και στρεσογόνων καταστάσεων.
Η σημασία της ευρείας αποδοχής της ηγεσίας
Τα αποτελέσματα της έρευνας του University of Athens MBA, μεταξύ άλλων, καταδεικνύουν τη σημασία της ευρείας αποδοχής της ηγεσίας από το σύνολο των εργαζομένων στον τραπεζικό κλάδο ως απαραίτητη και ικανή μεταβλητή για την αποτελεσματική αξιολόγηση της απόδοσής τους. Καθώς, όσο περισσότερο αποδέχονται και εμπιστεύονται τον προϊστάμενο τους, τόσο περισσότερο θετικά προσκείμενοι είναι στη διαδικασία της αξιολόγησης της απόδοσής τους.
Η διαμόρφωση ενός ηγετικού στυλ ηγεσίας με θετική επίδραση στην αξιολόγηση της απόδοσης των εργαζομένων, μεταξύ άλλων, προϋποθέτει:
- Την υιοθέτηση ενός συνδυαστικού στυλ μετασχηματιστικής και συναλλακτικής ηγεσίας.
- Την αξιολόγηση της διοικητικής ιεραρχίας στο σύνολό της (συχνά γνωστό και ως αξιολόγηση 360ο) ώστε ο εκάστοτε τραπεζικός οργανισμός να γνωρίζει αν η ηγεσία συγκεντρώνει τα απαραίτητα χαρακτηριστικά.
- Την ενεργό συμμετοχή των προϊσταμένων σε ένα ολιστικό σύστημα διαχείρισης της απόδοσης των εργαζομένων με τη συμβολή όλων των εμπλεκόμενων φορέων ώστε να μετριάζεται ο υποκειμενισμός και να προωθείται η αντικειμενικότητα της διαδικασίας.
Η έρευνα κατέδειξε, συν τοις άλλοις, παράγοντες που φαλκιδεύουν τη διαδικασία της αξιολόγησης των εργαζομένων και αφορούν, επίσης, την ηγεσία και συνοψίζονται ως εξής:
- Αντιμετώπιση της αξιολόγησης των εργαζομένων από την ανώτερη ηγεσία, ως μια διαδικασία τυπική και επιφανειακή κατά την οποία συχνά παρατηρείται αδιαφορία των προϊσταμένων για το ορθό της εφαρμογής της.
- Αναξιόπιστα και αμφιλεγόμενα αποτελέσματα που απορρέουν από υποκειμενικές και μόνο κρίσεις.
- Εκδήλωση ρεβανσισμού και εν γένει συμπεριφορών αυστηρότητας ή επιείκειας διαμέσου του συστήματος αξιολόγησης από τους προϊστάμενους στους υφιστάμενους.
- Ευθυνοφοβία και ηθελημένη παροχή μεσαίας ή/και υψηλής βαθμολογίας αξιολόγησης σε εργαζομένους, προς αποφυγή τεκμηρίωσης αποφάσεων.
Καθώς η απόδοση των εργαζομένων καθορίζει επίσης την απόδοση των σύγχρονων τραπεζικών ιδρυμάτων, η διαμόρφωση της κατάλληλης ηγεσίας είναι αναγκαία. Η διαμόρφωση της κατάλληλης ηγεσίας μπορεί να επιτευχθεί μεταξύ άλλων με τις εξής δράσεις:
- Την επιλογή των κατάλληλων εργαζομένων για την πλήρωση των ηγετικών θέσεων βάσει του συνόλου των γνώσεων, δεξιοτήτων και ικανοτήτων που ήδη κατέχουν αλλά και της δυναμικής τους να τις αναπτύξουν στο μέλλον.
- Συμμετοχή των εργαζομένων από όλα τα επίπεδα της διοικητικής ιεραρχίας στο σχεδιασμό ενός αντικειμενικού συστήματος αξιολόγησης της απόδοσής τους.
- Έμφαση στα ποιοτικά κριτήρια για τη μέτρηση της απόδοσης των εργαζομένων.
- Συνεχή παροχή εκπαίδευσης σε όσους εμπλέκονται στην εν λόγω διαδικασία για την αποτελεσματική εφαρμογή σύγχρονων και ευέλικτων διοικητικών πρακτικών, μεθόδων και εργαλείων.
Καταλήγουμε ότι η ποιότητα της ηγεσίας επηρεάζει την αποτελεσματικότητα της αξιολόγησης και διαχείρισης της απόδοσης των εργαζομένων. Εκτός από τον σχεδιασμό και τη βελτιστοποίηση της εν λόγω διαδικασίας, τα τραπεζικά ιδρύματα χρειάζεται να εστιάσουν, πρωτίστως, σε ρόλους ικανούς να επικοινωνήσουν την αξία της αξιολόγησης της απόδοσης των εργαζομένων στους ίδιους τους εργαζόμενους, να σχεδιάσουν μία αποτελεσματική διαδικασία και να την εφαρμόσουν ορθά.
Περισσότερες πληροφορίες για το University of Athens MBA στη διεύθυνση: http://mba.econ.uoa.gr/
*Η κα Ευαγγελία Σιάχου ειναι Επίκουρη Καθηγήτρια του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών στη Διοίκηση Ανθρώπινου Δυναμικού, Διδάσκουσα στο University of Athens MBA
Ο κ. Ηλίας Νικολακόπουλος είναι Μέλος του University of Athens MBA NETwork
Ο κ. Δημήτριος Μπάλιος είναι Αναπληρωτής Καθηγητής ΕΚΠΑ στη Χρηματοοικονομική Λογιστική, Αν. Διευθυντής University of Athens MBA, Διευθυντής Εργαστηρίου Εκπαίδευσης και Εφαρμογών Λογιστικής ΕΚΠΑ
Ο κ. Δημήτριος Βασιλείου είναι Καθηγητής ΕΚΠΑ στην Τραπεζική Διοίκηση, Διευθυντής University of Athens MBA, Διευθυντής Εργαστηρίου Τραπεζικής ΕΚΠΑ