Δεν είναι τυχαίο ότι οι ομάδες ποδοσφαίρου, μπάσκετ και άλλων σπορ, πριν αρχίσει μια αθλητική περίοδος με πολλούς και κρίσιμους αγώνες, κλείνονται σε ειδικά αθλητικά κέντρα τα οποία κατά κανόνα βρίσκονται σε βουνά και σε πανέμορφο περιβάλλον. Μέσα στα κέντρα αυτά, με σκληρή φυσική αλλά και ψυχολογική προπόνηση, και μακριά από το στρες της καθημερινής ζωής, προετοιμάζονται για να μπορέσουν να ανέβουν νικηφόρα προς την κορυφή.
Αυτού τους είδους οι αθλητικές προπονήσεις είναι ευχάριστες και από κάθε άποψη διδακτικές. Κυρίως στο επίπεδο της αυτογνωσίας, της αυτοπειθαρχίας και του ομαδικού πνεύματος.
Κάτι παρόμοιο συμβαίνει ωστόσο και με τα στελέχη των επιχειρήσεων. Σε υψόμετρο 200 μέτρων, στα αιχμηρά βράχια των Αλπεων, η αφρόκρεμα των ανώτατων στελεχών των μεγαλύτερων ευρωπαϊκών εταιρειών μαθαίνει να ξεπερνά φόβους και ανασφάλειες κάτω από τις πιο σκληρές και αντίξοες συνθήκες. Αυτό υπογράμμιζε πριν από λίγο καιρό η γνωστή γαλλική εφημερίδα Les Echos, προσθέτοντας ότι το Ινστιτούτο Μάνατζμεντ της Λωζάννης και ο Κρις Πάρκερ, επίκουρος καθηγητής Ψυχολογίας στη Σχολή Μάνατζμεντ του πανεπιστημίου της Οξφόρδης, οργανώνουν εδώ και δέκα χρόνια κύκλους εκπαίδευσης που είναι γνωστοί ως «Mobilizing People».
Οι κύκλοι αυτοί σημειώνουν τεράστια επιτυχία, αφού οι θέσεις είναι κλεισμένες μήνες πριν αρχίσουν τα μαθήματα. Παρά το γεγονός ότι τα περισσότερα διευθυντικά στελέχη θεωρούν ότι αυτού του είδους η εκπαίδευση είναι κάτι σαν τις εκδρομές των προσκόπων, ορισμένες από τις μεγαλύτερες ευρωπαϊκές εταιρείες -όπως π.χ. η Heineken- πιστεύουν ότι τα προγράμματα αυτά, τα οποία απευθύνονται σε ενήλικες και πραγματοποιούνται με έξοδα της εταιρείας, είναι εξαιρετικά χρήσιμα, παρά τις ασυνήθιστες μεθόδους διδασκαλίας.
Όπως απέδειξαν τα αποτελέσματα των μαθημάτων, το πρόγραμμα του Κρις Πάρκερ, που διαρκεί 11 ημέρες, είναι ένα από τα λίγα εκπαιδευτικά προγράμματα που επιβεβαιώνουν την αποτελεσματικότητα της εκπαίδευσης σε συνδυασμό με την περιπέτεια, αποσκοπώντας στην καλλιέργεια ομαδικού πνεύματος και την προώθηση της συνεργασίας μεταξύ των στελεχών.
Πριν ξεκινήσει το πρόγραμμα, το Ινστιτούτο εφαρμόζει πάντα την ίδια τακτική: κάθε στέλεχος που πρόκειται να λάβει μέρος θα πρέπει να προσκομίσει τουλάχιστον έξι ερωτηματολόγια τα οποία θα αναφέρονται στη συμπεριφορά του και τα οποία έχουν συμπληρώσει προηγουμένως κάποιοι από τους υφισταμένους του.
Κατά τον καθηγητή Κρις Πάρκερ, σκοπός του ιδιόμορφου αυτού σεμιναρίου με τις πολλές δοκιμασίες και αυτοκριτικές είναι να απελευθερώσει την ένταση που πολλοί μάνατζερ συσσωρεύουν μέσα τους. Ενταση πολλές φορές καταστροφική και ελάχιστα εποικοδομητική για την εταιρεία και τους ίδιους.
«Οι μάνατζερ θα πρέπει να μάθουν να ελέγχουν τους φόβους και τις ανασφάλειές τους. Ειδικές κάμερες παρακολουθούν κάθε τους κίνηση», λέει ο Βρετανός καθηγητής. Ετσι, μια από τις κυριότερες αρχές του προγράμματος είναι η καθημερινή αυτοσυγκέντρωση. Ο χρόνος που δίδεται για αυτοσυγκέντρωση ύστερα από κάθε άσκηση είναι ίσος με τη διάρκεια της άσκησης. Επειτα από ένα 24ωρο διάλειμμα, οι εκπαιδευόμενοι επιστρέφουν στις τάξεις. Τις τρεις πρώτες ημέρες του προγράμματος, οι συμμετέχοντες χωρίζονται σε δύο ομάδες των οκτώ ατόμων και υποβάλλονται στην αυστηρή δοκιμασία της αυτοκριτικής μέσα στην τάξη. Στη συνέχεια, με έντονα συναισθήματα φόβου, ξεκινούν για τα βουνά όπου αρχίζουν οι πραγματικές δοκιμασίες.
Οπως είπαν στελέχη επιχειρήσεων που έλαβαν μέρος στο εκπαιδευτικό πρόγραμμα, οι ασκήσεις αυτοκριτικής είναι εξαιρετικά χρήσιμες, καθώς η προσωπική εκτίμηση των ανώτατων στελεχών για τις ικανότητές τους δεν συμπίπτει πάντα με τη γνώμη των υφισταμένων τους. Πολλά ανώτατα στελέχη που παρακολούθησαν το πρόγραμμα δήλωσαν ότι, όταν εκτίθεται κανείς στην κριτική των άλλων, είναι πολύ πιθανότερο να διορθώσει τα ελαττώματά του και να καλλιεργήσει τις ικανότητές του. Εξάλλου, όπως δήλωσε ο Χενκ Μπέσκερς, πρώην γενικός διευθυντής του Ολλανδικού Οργανισμού Τηλεπικοινωνιών, το σημαντικότερο δίδαγμα ήταν ότι έμαθε να αντιμετωπίζει τους συνεργάτες του με περισσότερη κατανόηση, γεγονός που τον βοήθησε ιδιαίτερα κατά την περίοδο αναδιοργάνωσης του Οργανισμού.
«Τα κορυφαία στελέχη», τονίζει ο καθηγητής και ψυχολόγος Κεν Ράσελ, «θα πρέπει καταρχήν να μάθουν ότι η σωστή συμπεριφορά απέναντι στους συνεργάτες τους είναι καθοριστικός παράγοντας για την επίτευξη εποικοδομητικής συνεργασίας. Εν συνεχεία, θα πρέπει να μάθουν να αποφεύγουν την αδιαλλαξία, την ευθυνοφοβία, αλλά και την υπέρμετρη εμπιστοσύνη στις ικανότητές τους. Κάτι τέτοιο είναι δυνατόν να επιτευχθεί θέτοντας οποιοδήποτε θέμα υπό συζήτηση και διδάσκοντας τους υφισταμένους να είναι εφευρετικοί, δημιουργικοί και να αποφεύγουν να εφαρμόζουν αναποτελεσματικές μεθόδους».
Όπως επισημαίνει ο Κρις Πάρκερ, είναι προς το συμφέρον της εταιρείας να διδάσκει τα ανώτατα στελέχη της να εργάζονται με ομαδικό πνεύμα. Ο κύριος στόχος των ασκήσεων που περιλαμβάνει το πρόγραμμα είναι η επίτευξη αποτελεσματικής συνεργασίας μεταξύ των στελεχών.
Πρέπει να υπογραμμίσουμε ότι παρόμοια σεμινάρια καλλιέργειας ομαδικού πνεύματος οργανώνουν η Ομοσπονδία Γάλλων Εργοδοτών και άλλοι ευρωπαϊκοί εργοδοτικοί φορείς, που εμπλουτίζουν τα προγράμματά τους και με μύηση στις «πολεμικές τέχνες», όπως λόγου χάρη το καράτε κ.ά.
Πρόκειται για σεμινάρια που, όπως έχει αποδείξει η εμπειρία, έχουν πολύ θετικά αποτελέσματα - γι' αυτό και υιοθετούνται όλο και περισσότερο σε ενδοεπιχειρησιακό επίπεδο.