Στη δυναμική της Ελλάδας ως κορυφαίου προορισμού κρουαζιέρας στη Μεσόγειο αναφέρθηκε, μεταξύ άλλων, η Μαρία Δεληγιάννη, διευθύντρια Ανατολικής Μεσογείου της Διεθνούς Ένωσης Εταιρειών Κρουαζιέρας (CLIA), στη συνέντευξή της στο Euro2day.gr.
Αναδεικνύει, δε, την ανάγκη ορθής διαχείρισης των προορισμών στην κατεύθυνση ανάπτυξης του κλάδου με βιώσιμο τρόπο, επισημαίνοντας πως «στη Σαντορίνη έχει ήδη συμφωνηθεί η εφαρμογή του ημερήσιου ορίου επιβατών κρουαζιέρας σε 8.000 από το 2025».
Η κα Δεληγιάννη εστιάζει στη συνεισφορά του κλάδου στην ελληνική οικονομία, τονίζοντας πως από 1 δισ. ευρώ το 2019, η συμβολή της στην Ελλάδα έφτασε το 1,4 δισ. το 2022, υποστηρίζοντας περισσότερες από 14.300 θέσεις εργασίας.
Ποια είναι η εικόνα για τον κλάδο της κρουαζιέρας στην Ελλάδα φέτος; Πώς εκτιμάτε ότι θα εξελιχθεί το 2024 σε επίπεδο αφίξεων και πληρότητας (κρουαζιερόπλοιων και επιβατών) και σε επίπεδο εσόδων;
Η Ελλάδα συγκαταλέγεται στους τρεις κορυφαίους προορισμούς κρουαζιέρας στη Μεσόγειο, με σταθερή δυναμική κάθε χρόνο. Το 2023 ήταν μια τέτοια χρονιά-ρεκόρ για την Ελλάδα, με πάνω από 5.230 προσεγγίσεις κρουαζιερόπλοιων σε ελληνικά λιμάνια και πάνω από 7 εκατ. επιβάτες. Φέτος, περιμένουμε περισσότερες από 5.280 προσεγγίσεις 131 κρουαζιερόπλοιων, από τα οποία μάλιστα τα 92 (δηλαδή ποσοστό 70%) θα πραγματοποιήσουν homeporting ή μερικό homeporting σε ελληνικά λιμάνια, δραστηριότητα η οποία ήδη είχε αυξηθεί κατά 5% το 2023 σε σχέση με το 2022 και συνεχίζει να αναπτύσσεται εντυπωσιακά.
Η ανάπτυξη του κλάδου απαιτεί καλύτερη διαχείριση των δραστηριοτήτων κρουαζιέρας σε επίπεδο λιμένα αλλά και προορισμού, με γνώμονα τις δυνατότητες του κάθε προορισμού και την εμπειρία του επιβάτη. Αυτό ήταν και το βασικό μας μήνυμα στη συνάντησή μας με τον υπουργό Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής κ. Χρήστο Στυλιανίδη στις 25 Ιουλίου 2024, όπου συζητήσαμε περί αυτής της ανάπτυξης που συγκεντρώνεται κυρίως στα λιμάνια του Πειραιά, της Σαντορίνης και της Μυκόνου (57% της ετήσιας κίνησης κρουαζιέρας) ενώ η υπόλοιπη χώρα έχει ακόμα μεγάλη προοπτική ανάπτυξης. Την ανάγκη καλύτερης διαχείρισης αλλά και αξιοποίησης των προοπτικών της χώρας την έχουμε θέσει ως προτεραιότητα στο λεγόμενο Σχέδιο Δράσης της CLIA για την κρουαζιέρα στην Ελλάδα, ένα πενταετές σχέδιο που παρουσιάσαμε πέρσι στην Ελληνική Κυβέρνηση.
Αξίζει να αναφερθεί ότι τα μεγέθη της κρουαζιέρας μεταφράζονται σε αντίστοιχα οικονομικά οφέλη για την Ελλάδα. Από 1 δισ. ευρώ το 2019, η οικονομική συνεισφορά της κρουαζιέρας στην Ελλάδα έφτασε το 1,4 δισ. το 2022, υποστηρίζοντας περισσότερες από 14.300 θέσεις εργασίας. Το 2023 η κίνηση κρουαζιέρας αυξήθηκε κατά 50%, οπότε η οικονομική συνεισφορά θα αυξηθεί αντιστοίχως και θα είμαστε σε θέση να ανακοινώσουμε τα αποτελέσματα τον Σεπτέμβριο του 2024. Η αύξηση του homeporting συμβάλλει ιδιαίτερα σε αυτό, καθώς δημιουργεί έσοδα από τη διαμονή επιβατών πριν και μετά την κρουαζιέρα, από την αεροπορική τους μεταφορά, αλλά και από τις ανάγκες ανεφοδιασμού, συντήρησης και προμήθειας των πλοίων, μεταξύ άλλων.
Η κρουαζιέρα, όπως και ο τουρισμός εν γένει, αποδεικνύεται ιδιαίτερα ευάλωτη σε εξωγενείς παράγοντες. Οι αναταράξεις στην ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής εκτιμάτε ότι έχουν επηρεάσει/θα επηρεάσουν τα επόμενα χρόνια τον κλάδο στην Ελλάδα και ευρύτερα στη Μεσόγειο;
Οι εταιρείες κρουαζιέρας λαμβάνουν σοβαρά υπόψη τη γεωπολιτική σταθερότητα για τον καθορισμό των δρομολογίων τους, έχοντας πάντα ως προτεραιότητα την ασφάλεια επιβατών και πληρωμάτων. Προς το παρόν, η Ελλάδα δεν έχει επηρεαστεί από την κρίση στη Μέση Ανατολή. Ωστόσο, δεν ισχύει το ίδιο για την ευρύτερη περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου, όπου οι περισσότερες χώρες βλέπουν αισθητή κάμψη, παρότι έως τώρα δεν έχει τεθεί άμεσο ζήτημα ασφάλειας για τους ταξιδιώτες. Ωστόσο στα λιμάνια της Ερυθράς Θάλασσας συνεχίζουν να γίνονται σημαντικές επενδύσεις αναβάθμισης των υποδομών κρουαζιέρας, ενώ παράλληλα το λιμάνι της Χάιφα στο Ισραήλ συνεχίζει την κατασκευή νέου τέρμιναλ που θα είναι έτοιμο το 2027. Τεράστιες επενδύσεις έχουν ήδη πραγματοποιηθεί στο λιμάνι της Αλεξάνδρειας στην Αίγυπτο ενώ η Κύπρος συνεχίζει την αναβάθμιση των υπηρεσιών και λιμένων της, με πρωταρχικό λιμάνι κρουαζιέρας τη Λεμεσό. Σε αυτό το πλαίσιο η CLIA καλωσορίζει τη συμφωνία συνεργασίας σε θέματα κρουαζιέρας που υπεγράφη τέλη Μαΐου μεταξύ Ελλάδας και Αιγύπτου, ενώ το φθινόπωρο αναμένεται η υπογραφή σχετικού μνημονίου μαζί και με την Κύπρο στο Κάιρο.
Τι έχει αλλάξει στην κρουαζιέρα μετά την πανδημία; Ποιες είναι οι νέες τάσεις και κατά πόσο μπορεί η Ελλάδα να ανταποκριθεί σε αυτές;
Το προφίλ της κρουαζιέρας έχει αλλάξει σε πολύ μεγάλο βαθμό τα τελευταία χρόνια -και όχι μόνο εξαιτίας της πανδημίας. Τα πλοία είναι πλέον πιο σύγχρονα και προσφέρουν μεγάλο εύρος και υψηλό επίπεδο επιλογών διασκέδασης και ψυχαγωγίας, που δεν έχουν τίποτα να ζηλέψουν από τους δημοφιλέστερους τουριστικούς προορισμούς. Το ίδιο το κρουαζιερόπλοιο έχει γίνει πλέον προορισμός για τον ταξιδιώτη, συνδυάζοντας το ταξίδι με ανέσεις, παροχές και πολυτέλεια που υπερκαλύπτουν κάθε επιθυμία. Ταυτόχρονα, όμως, η κρουαζιέρα διατηρεί αυτήν τη μοναδική αίσθηση ελευθερίας και εξακολουθεί να αποτελεί τον καλύτερο τρόπο να ανακαλύψει κανείς τον κόσμο, βλέποντας πολλούς διαφορετικούς προορισμούς σε σύντομο διάστημα.
Αυτές οι αλλαγές επηρεάζουν και το προφίλ των επιβατών κρουαζιέρας, που έχει επίσης αλλάξει. Ίσως κάποτε υπήρχε η αίσθηση ότι η κρουαζιέρα ως τρόπος διακοπών απευθύνεται σε άτομα μεγαλύτερης ηλικίας, ωστόσο σήμερα η μέση ηλικία του επιβάτη κρουαζιέρας είναι μόλις τα 46 έτη. Μάλιστα, τα στοιχεία της CLIA δείχνουν ότι οι Millennials και οι Gen X είναι οι πιο ενθουσιώδεις μελλοντικοί ταξιδιώτες κρουαζιέρας, με το 88% και το 86%, αντίστοιχα, να δηλώνουν ότι θα ξανακάνουν κρουαζιέρα. Και βέβαια, αλλαγές υπάρχουν και σε ό,τι αφορά τους προορισμούς. Το ενδιαφέρον για εναλλακτικούς προορισμούς ή για κρουαζιέρες πολυτελείας κερδίζει έδαφος, ενώ εξαιρετικά δημοφιλείς είναι οι κρουαζιέρες εξερεύνησης (expedition cruises), που αποτελούν τον ταχύτερα αναπτυσσόμενο τομέα του τουρισμού κρουαζιέρας παγκοσμίως, με αύξηση 71% στους επιβάτες που ταξίδεψαν σε τέτοια δρομολόγια από το 2019 έως το 2023. Οι ταξιδιώτες αναζητούν νέες πολιτιστικές, γαστρονομικές ή και φυσιολατρικές εμπειρίες και οι εταιρείες κρουαζιέρας έχουν προτάσεις για κάθε τέτοια επιθυμία.
Κατά καιρούς ο κλάδος της κρουαζιέρας έχει «κατηγορηθεί» ότι δημιουργεί φαινόμενα υπερτουρισμού. Υπάρχει κάποιος σχεδιασμός έτσι ώστε να υπάρχει καλύτερη κατανομή των κρουαζιερόπλοιων στους προορισμούς;
Το ζήτημα του υπερτουρισμού δεν είναι καινούργιο και σίγουρα δεν αφορά μόνο στην κρουαζιέρα. Στην Ελλάδα το 2023 ο τουρισμός κρουαζιέρας αποτέλεσε το 21% του συνόλου του τουριστικού τομέα. Γι’ αυτό και για την αντιμετώπιση του προβλήματος απαιτείται μια ολιστική προσέγγιση διαχείρισης του τουρισμού. Οποιαδήποτε μέτρα στοχεύουν μόνο στην κρουαζιέρα δεν θα αντιμετωπίσουν τις προκλήσεις που προκύπτουν από την αύξηση του τουρισμού στην Ελλάδα και τα 33 εκατομμύρια τουρίστες που επισκέφθηκαν τη χώρα πέρυσι -και που φέτος αναμένεται να είναι ακόμα περισσότεροι. Η CLIA και οι εταιρείες-μέλη της έχουν εδώ και καιρό θέσει ως προτεραιότητες του κλάδου τη βιώσιμη ανάπτυξη και τον υπεύθυνο τουρισμό και έχουν δεσμευτεί για αποτελεσματική συνεργασία με δημοφιλείς προορισμούς κρουαζιέρας προς αυτήν την κατεύθυνση. Στο πλαίσιο αυτό, στην Ελλάδα η CLIA στηρίζει τις τοπικές προσπάθειες για θέσπιση συστήματος κρατήσεων θέσεων ελλιμενισμού (Berth management system) στη Σαντορίνη και τη Μύκονο, με στόχο την καλύτερη διαχείριση και διάχυση των αφίξεων και αναχωρήσεων κρουαζιερόπλοιων σε ημερήσια και εβδομαδιαία βάση, με γνώμονα τις δυνατότητες του λιμένα και του προορισμού, και με στόχο τη βέλτιστη εμπειρία των επιβατών. Στη Σαντορίνη δε έχει ήδη συμφωνηθεί η εφαρμογή του ημερήσιου ορίου επιβατών κρουαζιέρας σε 8.000 από το 2025. Η δημιουργία κατάλληλων λιμενικών υποδομών, περιβάλλοντος λειτουργίας και βιώσιμης ανάπτυξης είναι μεταξύ των πέντε πυλώνων του Σχεδίου Δράσης της CLIA για την Ελλάδα.
Σε ποιους άξονες εκτιμάτε ότι θα έπρεπε να κινηθεί ο κλάδος στην Ελλάδα, έτσι ώστε να πολλαπλασιάσει τα οφέλη του; Και αντίστοιχα σε ποια κατεύθυνση πρέπει να κινηθεί το κράτος;
Οι άξονες αυτοί περιγράφονται ακριβώς στο προτεινόμενο Σχέδιο Δράσης των εταιρειών κρουαζιέρας για την Ελλάδα για τα επόμενα πέντε χρόνια, το οποίο η CLIA έχει παρουσιάσει στην ελληνική κυβέρνηση. Το Σχέδιο βασίζεται σε πέντε πυλώνες:
1. Επέκταση της τουριστικής σεζόν και ανάδειξη νέων προορισμών σε τοπικό επίπεδο, καθώς και ενθάρρυνση συνεργασιών μεταξύ των χωρών της Ανατολικής Μεσογείου.
2. Δημιουργία λιμενικών υποδομών και περιβάλλοντος λειτουργίας, που περιλαμβάνουν:
- Την ανάπτυξη συστήματος και πολιτικής κατανομής θέσεων ελλιμενισμού (berth management system) σε τοπικό επίπεδο, για τον προσεκτικό σχεδιασμό των αφίξεων και αναχωρήσεων κρουαζιερόπλοιων.
- Την ανάπτυξη λιμενικών υποδομών και θέσεων πλαγιοδέτησης για δραστηριότητες homeport και για τον καλύτερο σχεδιασμό δρομολογίων.
- Την ανάπτυξη υποδομών για την εφαρμογή των νέων συνοριακών κανονισμών της Ε.Ε. που θα εφαρμοστούν από το φθινόπωρο του 2024.
- Την ανάπτυξη της ναυπηγοεπισκευαστικής δραστηριότητας κρουαζιερόπλοιών στην Ελλάδα λόγω της αναβάθμισης των Ελληνικών Ναυπηγείων, που αποτελεί μοναδική ευκαιρία για τη χώρα καθώς ήδη το 94% των κρουαζιερόπλοιών παγκοσμίως χτίζονται στην Ευρώπη.
3. Ανάπτυξη πρακτικών βιώσιμου τουρισμού, συμπεριλαμβανομένης της ανάγκης για σχέδια διαχείρισης προορισμών για τους δημοφιλείς προορισμούς, που θα προσφέρουν μια ολιστική προσέγγιση στη διαχείριση των τουριστικών ροών σε τοπικό επίπεδο.
4. Ανάπτυξη λύσεων παράκτιας ενεργειακής υποστήριξης που θα συνεργάζονται με τις περιβαλλοντικές τεχνολογίες που αναπτύσσονται πάνω στα πλοία και παράλληλη υποστήριξη της παραγωγής και της προμήθειας βιώσιμων καυσίμων πλοίων, στα οποία η Ελλάδα μπορεί να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο ως ναυτικό έθνος.
5. Ενημέρωση και ευαισθητοποίηση των Ελλήνων για το ναυτικό επάγγελμα και τις ευκαιρίες απασχόλησης στον κλάδο της κρουαζιέρας, καθώς και την ταυτόχρονη ανάπτυξη των δεξιοτήτων της επόμενης γενιάς ναυτικών.
Στόχος αυτού του Σχεδίου Δράσης είναι να μεγιστοποιήσει τα οφέλη για την Ελλάδα από την κρουαζιέρα και να βοηθήσει να ξεκλειδώσουν οι δυνατότητές της για βιώσιμη ανάπτυξη.
Από τη θέση της διευθύντριας Ανατολικής Μεσογείου της Διεθνούς Ένωσης Εταιρειών Κρουαζιέρας (CLIA), ποιες είναι οι προτεραιότητές σας;
Η CLIA και οι εταιρείες-μέλη της εδώ και χρόνια έχουν θέσει ως προτεραιότητά τους τη βιωσιμότητα σε επίπεδο τόσο περιβαλλοντικού όσο και τουριστικού αποτυπώματος της κρουαζιέρας. Η κρουαζιέρα αυξάνεται γρήγορα παγκοσμίως, από 29,7 εκατ. το 2019, σε 31,7 εκατ. το 2023 (7% αύξηση), σε 34,7 εκατ. το 2024 (+ επιπλέον 9% αύξηση) φτάνοντας τα 39,7 εκατ. το 2027 (25,24% αύξηση συγκριτικά με το 2019). Η ανάπτυξη αυτή πρέπει να γίνει με βιώσιμους όρους για τις τοπικές κοινωνίες και με γνώμονα τη βέλτιστη εμπειρία του επιβάτη, γι’ αυτό συνεργαζόμαστε με λιμάνια, τοπικούς φορείς και κυβερνήσεις προς αυτή την κατεύθυνση. Η Ανατολική Μεσόγειος, πλην ελαχίστων εξαιρέσεων δημοφιλών προορισμών, παραμένει μία περιοχή με τεράστια προοπτική ανάπτυξης και μελλοντικός πόλος έλξης των κρουαζιερόπλοιών. Σε ό,τι αφορά στο περιβάλλον, η κρουαζιέρα είναι πρωτοπόρος στον κλάδο της ναυτιλίας, επενδύοντας δισεκατομμύρια δολάρια για την πράσινη μετάβαση του κλάδου, τόσο σε τεχνολογίες μείωσης του αποτυπώματος άνθρακα των πλοίων και εναλλακτικά καύσιμα, όσο και σε προηγμένες περιβαλλοντικές τεχνολογίες εν πλω και στο ξενοδοχειακό κομμάτι του πλοίου, για την αύξηση της ενεργειακής απόδοσης και μείωσης του περιβαλλοντικού αποτυπώματος.