O οίκος Moody’s και η ομάδα του Ν. Νικολαΐδη, Vice President - Senior Credit Officer Financial Institutions, μόλις την περασμένη εβδομάδα διατήρησαν τη θετική προοπτική για το τραπεζικό σύστημα της Ελλάδας (Ba3 σταθερό) παρά τις δύσκολες οικονομικές συνθήκες.
O κ. Νικολαΐδης, ο οποίος είναι ο επικεφαλής για τις αξιολογήσεις στις ελληνικές τράπεζες, δηλώνει σε συνέντευξη που παραχώρησε στο Euro2day.gr ότι υπάρχει μεγάλη πιθανότητα να αναβαθμιστούν αυτές οι τράπεζες τους επόμενους 12-18 μήνες και εξηγεί γιατί διαφέρουν οι αξιολογήσεις των τεσσάρων συστημικών τραπεζών.
Παρά τη συγκυρία, με την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, πιστεύει ότι οι πιθανές αρνητικές επιπτώσεις θα είναι διαχειρίσιμες για τις ελληνικές τράπεζες. Ο ίδιος εξηγεί πώς μπορεί η μείωση των μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων των τραπεζών (NPE) να βοηθήσει την ταχύτερη ανάκαμψη της οικονομίας, ενώ καταθέτει τις εκτιμήσεις του για τον ρόλο των αναβαλλόμενων φορολογικών απαιτήσεων/πιστώσεων (DTAs/DTCs) στα ίδια κεφάλαια των τραπεζών.
Τέλος, εξηγεί τους λόγους για τους οποίους η τρέχουσα αναδιάρθρωση της Attica Bank, της πέμπτης μεγαλύτερης ελληνικής τράπεζας από πλευράς ενεργητικού, είναι σημαντική.
Η Moody's διατήρησε τις θετικές προοπτικές για το τραπεζικό σύστημα της Ελλάδας παρά τις δύσκολες οικονομικές συνθήκες και τις πληθωριστικές πιέσεις. Ποια είναι τα βασικά ζητήματα που λείπουν και τα οποία θα οδηγούσαν τελικά σε αναβαθμίσεις;
Αυτή τη στιγμή, έχουμε θετικές προοπτικές αξιολόγησης και για τις έξι τράπεζες που αξιολογούμε στην Ελλάδα (σ.σ. Alpha Bank, Eurobank, Εθνική Τράπεζα, Τράπεζα Πειραιώς, Attica Bank και Παγκρήτια Τράπεζα), γεγονός που υποδηλώνει ότι υπάρχει μεγάλη πιθανότητα να αναβαθμιστούν αυτές οι τράπεζες μέσα στους επόμενους 12-18 μήνες. Κάθε τράπεζα έχει τις δικές της προϋποθέσεις για την αναβάθμιση της αξιολόγησης, αν και θα έλεγα ότι σε γενικές γραμμές η βελτίωση της διαρθρωτικής κερδοφορίας των τραπεζών σε συνδυασμό με τη συνεχή μείωση των μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων (NPEs), στο πλαίσιο των σχεδίων μετασχηματισμού τους, θα ασκούσε πιθανότατα θετική πίεση στην αξιολόγηση.
Επιπλέον, οποιαδήποτε βελτίωση των ενσώματων κεφαλαίων των τραπεζών, είτε μέσω της περαιτέρω απόσβεσης των DTCs στην κεφαλαιακή τους διάρθρωση είτε μέσω των αδιανέμητων κερδών, θα αποτελούσε επίσης παράγοντα που θα συνέβαλε σε μια πιθανή αναβάθμιση της αξιολόγησης μέσω ενός υψηλότερου μαξιλαριού απορρόφησης ζημιών. Συνολικά, αναμένουμε ότι η θετική δυναμική στη βελτίωση των υποκείμενων χρηματοοικονομικών θεμελιωδών μεγεθών των ελληνικών τραπεζών θα συνεχιστεί βραχυπρόθεσμα έως μεσοπρόθεσμα, γεγονός που θα οδηγήσει τελικά σε υψηλότερες αξιολογήσεις, αλλά προφανώς από χαμηλότερο επίπεδο σε σύγκριση με άλλες τράπεζες της ΕΕ.
Με ποιον τρόπο η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία θα μπορούσε να επηρεάσει τις ελληνικές τράπεζες;
Κατ' αρχάς, σημειώνουμε ότι οι ελληνικές τράπεζες δεν έχουν καμία έως μηδαμινή άμεση έκθεση σε οποιαδήποτε ρωσικά ή ουκρανικά περιουσιακά στοιχεία, γεγονός που κατά κάποιο τρόπο τις θωρακίζει από τυχόν άμεσες ζημίες στους ισολογισμούς τους. Ωστόσο, οι δευτερογενείς επιπτώσεις μέσω πληθωριστικών πιέσεων, ο πιθανός αντίκτυπος στον τουριστικό τομέα από τυχόν εισροές από τις δύο αυτές χώρες και επίσης η πιθανή διαταραχή στις προμήθειες ενέργειας/αερίου από τη Ρωσία, θα μπορούσαν να έχουν αρνητικές επιπτώσεις στην πραγματική οικονομία και με τη σειρά τους στους δανειολήπτες των τραπεζών.
Στην παρούσα συγκυρία, πιστεύουμε ότι αυτές οι πιθανές αρνητικές επιπτώσεις θα είναι διαχειρίσιμες για τις ελληνικές τράπεζες και δεν θα προκαλέσουν δραστική επιδείνωση των λειτουργικών επιδόσεων και της πιστοληπτικής τους ικανότητας, αν και αυτό θα εξαρτηθεί σε μεγάλο βαθμό από το πόσο θα διαρκέσει αυτή η σύγκρουση και από τυχόν μόνιμες ζημίες στην οικονομία της ΕΕ.
Πιστεύετε ότι η μείωση των μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων των τραπεζών (NPE) είναι το κλειδί για την ταχύτερη ανάκαμψη της οικονομίας;
Η περαιτέρω μείωση των μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων στους ισολογισμούς των τραπεζών θα απελευθερώσει κεφάλαια και θα δώσει μεγαλύτερο περιθώριο στις τράπεζες να δανείσουν την πραγματική οικονομία, προωθώντας μια υψηλότερη οικονομική ανάπτυξη μέσω της υλοποίησης νέων έργων και της ικανοποίησης της ζήτησης πιστώσεων από τις επιχειρήσεις, τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις και τους καταναλωτές. Ειδικότερα, αναμένουμε ότι η ζήτηση πιστώσεων από τις επιχειρήσεις θα παραμείνει ισχυρή το 2022-23, καθώς και ανάκαμψη της ζήτησης για στεγαστικά δάνεια μετά από χρόνια απομόχλευσης και αρνητικής πιστωτικής ανάπτυξης.
Οι προβλέψεις μας για τον δημόσιο τομέα για την Ελλάδα υποθέτουν αύξηση του ΑΕΠ κατά περίπου 3% το 2022 και άνοδο στο 4,3% το 2023, ενσωματώνοντας υψηλότερη πιστωτική αύξηση σε σύγκριση με την καθαρή πίστωση 3,8% προς τον τομέα των μη χρηματοπιστωτικών επιχειρήσεων που παρατηρήθηκε το 2021.
Φαίνεται ότι υπάρχει μια σειρά ιεραρχίας για τις τέσσερις συστημικές ελληνικές τράπεζες: Η Eurobank και η Εθνική προηγούνται, ενώ η Alpha Βank και η Πειραιώς ακολουθούν. Ποια είναι τα απαραίτητα βήματα για την Alpha Βank και την Πειραιώς προκειμένου να γεφυρωθεί αυτό το χάσμα όσον αφορά τις μακροπρόθεσμες αξιολογήσεις καταθέσεων;
Έχετε δίκιο στην παρατήρηση αυτής της διαφοράς στην αξιολόγηση, η οποία συνδέεται με το χρονοδιάγραμμα υλοποίησης των σχεδίων μείωσης των NPEs των εν λόγω τραπεζών. Κατά συνέπεια, η πλήρης εφαρμογή των εν λόγω σχεδίων από την Alpha Βank και την Τράπεζα Πειραιώς το 2022-23, η οποία πιθανότατα θα οδηγήσει σε αναφερόμενο μονοψήφιο δείκτη NPE και πιο κοντά στο επίπεδο των άλλων τραπεζών με υψηλότερη αξιολόγηση, θα προκαλέσει πιθανότατα επαναξιολόγησή τους από την πλευρά μας.
Η βελτίωση της ποιότητας του ενεργητικού τους χωρίς ουσιαστική επιδείνωση των κεφαλαιακών τους επιπέδων, σε συνδυασμό με συγκρίσιμα μεγέθη κερδοφορίας, θα είναι οι κύριοι παράγοντες που πιθανότατα θα μας οδηγήσουν να τοποθετήσουμε τις αξιολογήσεις τους στο ίδιο επίπεδο ή πιο κοντά στις αξιολογήσεις της Eurobank και της Εθνικής Τράπεζας της Ελλάδος, οι οποίες έχουν ήδη ολοκληρώσει τα σχέδια μείωσης των NPEs τους και επέστρεψαν σε θετική κερδοφορία το 2021.
Η βασική πρόκληση για την πιστοληπτική ικανότητα των ελληνικών τραπεζών είναι το υψηλό ποσό των αναβαλλόμενων φορολογικών απαιτήσεων/πιστώσεων στα κεφάλαιά τους. Πώς θα μπορούσαν οι ελληνικές τράπεζες να διαχειριστούν αυτό τον κίνδυνο;
Πράγματι, το υψηλό ποσοστό των DTCs στην κεφαλαιακή διάρθρωση των τραπεζών (πάνω από το ήμισυ) υπονομεύει σε κάποιο βαθμό την ποιότητα των κεφαλαίων τους σε σύγκριση με άλλες τράπεζες της ΕΕ και περιορίζει επί του παρόντος την πιστοληπτική τους ικανότητα και τις αξιολογήσεις τους.
Παρόλο που οι τέσσερις συστημικές ελληνικές τράπεζες φαίνεται να έχουν υγιείς εποπτικές κεφαλαιακές μετρήσεις με μέσο δείκτη βασικών εποπτικών κεφαλαίων (CET-1) περίπου 14% και μέσο δείκτη κεφαλαιακής επάρκειας (CAR) 16,6% τον Δεκέμβριο του 2021, που είναι σημαντικά υψηλότεροι από τους ελάχιστους απαιτούμενους, τα προσαρμοσμένα από τη Moody's ενσώματα ίδια κεφάλαιά τους (TCE) προς τα σταθμισμένα ως προς τον κίνδυνο στοιχεία ενεργητικού (RWAs) είναι σημαντικά χαμηλότερα και κυμαίνονται γύρω στο 5%- 7%.
Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι προεξοφλούμε αυτά τα DTCs, εν μέρει λόγω της αξιολόγησης του κράτους που εξακολουθεί να μην έχει επενδυτική βαθμίδα (Ba3 με σταθερές προοπτικές) και κατά συνέπεια αναγνωρίζουμε μόνο ένα μέρος τους στον υπολογισμό του TCE, ο οποίος αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της πιστωτικής μας ανάλυσης και αξιολόγησης της πιστοληπτικής μας ικανότητας.
Όσον αφορά το μέλλον, αναμένουμε σταδιακή μείωση αυτών των DTCs, αν και θα χρειαστούν πολλά χρόνια για να αποσβεστούν πλήρως. Ταυτόχρονα, μια ολοένα και υψηλότερη διακράτηση κερδών από τις τράπεζες θα αποδυναμώσει επίσης σταδιακά το επίπεδο των DTCs στην κεφαλαιακή τους διάρθρωση.
Πώς θα περιγράφατε την τρέχουσα αναδιάρθρωση της Attica Bank, της πέμπτης μεγαλύτερης ελληνικής τράπεζας από πλευράς ενεργητικού;
Το σχέδιο μετασχηματισμού/αναδιάρθρωσης, συνοδευόμενο από αύξηση κεφαλαίου, είναι ένα βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση για την Attica Bank. Αυτό θα διασφαλίσει τη μείωση του κινδύνου (derisking) του ισολογισμού της και τη βιωσιμότητα της τράπεζας στο μέλλον. Επιπλέον, μια αναμόρφωση της εταιρικής διακυβέρνησης, της διαχείρισης κινδύνων και των πρακτικών δανειοδότησης, θα έθετε επίσης την τράπεζα σε βιώσιμη πορεία ανάπτυξης, ως η πέμπτη μεγαλύτερη τράπεζα και η μεγαλύτερη μεταξύ των μικρότερων τραπεζών που έχουν ρόλο στην αγορά.
Παρ' όλα αυτά, η έγκαιρη υλοποίηση αυτού του σχεδίου αναδιάρθρωσης είναι ζωτικής σημασίας με βάση την απαίτηση της ρυθμιστικής αρχής, η οποία θα βοηθήσει την τράπεζα να επιστρέψει σε θετική κερδοφορία και να θέσει τέλος στην «καύση» κεφαλαίων. Θα έλεγα ότι αυτοί οι παράγοντες θα οδηγούσαν και τις αξιολογήσεις μας για την Attica Bank, η οποία έχει σήμερα θετικές προοπτικές αξιολόγησης, αν και από πολύ χαμηλό επίπεδο.