Η μαύρη τρύπα στη ρευστότητα του ξενοδοχειακού κλάδου είναι τεράστια και ο κίνδυνος να «ρουφήξει» πολλές ξενοδοχειακές μονάδες είναι υπαρκτός. Ο χειμώνας λοιπόν γίνεται υπαρξιακό ζήτημα για τον κλάδο, επισημαίνει σε συνέντευξή του στο Εuro2day.gr ο πρόεδρος του Ξενοδοχειακού Επιμελητηρίου Ελλάδος (ΞΕΕ) Αλέξανδρος Βασιλικός, ο οποίος εκφράζει την ανησυχία του για το κατά πόσο οι γιορτές των Χριστουγέννων θα αποτελέσουν ένα «σωσίβιο».
Όπως τονίζει, το ΞΕΕ ήδη από τον Απρίλιο και έχοντας προεξοφλήσει τον δύσκολο χειμώνα, άνοιξε με θεσμική ευθύνη όλη τη βεντάλια των μέτρων που πρέπει να ληφθούν για να διασφαλιστεί η επιβίωση του ελληνικού ξενοδοχείου. Ρευστότητα, επιμήκυνση αποπληρωμής υποχρεώσεων και επιδότηση της εργασίας είναι οι τρεις βασικοί πυλώνες για το «χτίσιμο» μιας σταθερής και ασφαλούς «γέφυρας» για τα ξενοδοχεία, τουλάχιστον μέχρι και την άνοιξη του 2021, σύμφωνα με τον πρόεδρο του ΞΕΕ, ο οποίος υπογραμμίζει ακόμη ότι δεν ευθύνεται ο τουρισμός για το δεύτερο κύμα της πανδημίας.
Κύριε πρόεδρε, τελευταία εξέλιξη το lockdown. Πώς επηρεάζει τα 12μηνης λειτουργίας ξενοδοχεία;
Τα 12μηνης λειτουργίας ξενοδοχεία βρίσκονται από την αρχή αυτής της περιπέτειας σε ένα μακρύ σκοτεινό τούνελ και δίνουν αγώνα επιβίωσης με την ελπίδα πως θα δουν φως τουλάχιστον μετά από ένα εξάμηνο. Το νέο lockdown που απαγορεύει τις μετακινήσεις και εκ των πραγμάτων καθιστά ανενεργά τα 12μηνης λειτουργίας ξενοδοχεία επιδεινώνει μια ήδη εξαιρετικά δύσκολη κατάσταση. Θυμίζω πως η πανδημία βρήκε αυτά τα ξενοδοχεία σε λειτουργία, έγραψαν ήδη ζημιές από το πρώτο κύμα και μόνο το 59% εξ αυτών, σύμφωνα με την έρευνα του ΙΤΕΠ, δηλαδή 2.328 ξενοδοχεία κατάφεραν να ανοίξουν μετά το πρώτο lockdown. Δηλωτικό των δυσκολιών είναι πως από την ίδια έρευνα προκύπτει ότι τα 717 από αυτά που άνοιξαν, σκόπευαν να κλείσουν μέσα στο 2020. Εκτιμώ πως με το δεύτερο lockdown, ο αριθμός θα αυξηθεί αισθητά. Είναι αβέβαιο αν σώζονται τα Χριστούγεννα και είναι δεδομένο πως όσο καλές κι αν οι εξελίξεις με το εμβόλιο, το πρώτο τετράμηνο τουλάχιστον του 2021 θα είναι χαμένο, χωρίς συνέδρια, εκδηλώσεις, city break, κ.λπ. Θα είναι ένας σκληρός χειμώνας επιβίωσης και είναι αναγκαία η στήριξη της κυβέρνησης, για να σωθούν επιχειρήσεις και θέσεις εργασίας και να καταφέρουν τα ξενοδοχεία συνεχούς λειτουργίας να αντέξουν, μέχρι να δούμε τα πρώτα σημάδια ανάκαμψης στα ταξίδια και στον τουρισμό.
Η σεζόν κάπου εδώ ολοκληρώθηκε και υπάρχει μια αίσθηση πως ο τουρισμός άντεξε τελικά. Είναι έτσι;
Πρόκειται για ψευδαίσθηση. Επιβεβαιώθηκαν τα χειρότερα σενάρια για τη σεζόν και ο ξενοδοχειακός κλάδος είναι κυριολεκτικά γονατισμένος. Χρειάζεται περαιτέρω στήριξη για να σταθεί στα πόδια του. Αυτή δεν είναι μια αυθαίρετη εκτίμηση, είναι η πραγματικότητα όπως αποτυπώνεται στις έρευνες του ΙΤΕΠ, που διενεργεί για λογαριασμό του ΞΕΕ από την αρχή αυτής της περιπέτειας μέχρι σήμερα. Οι αριθμοί, όπως αναφέραμε ήδη, λένε πως μόνο 2.328 ξενοδοχεία 12μηνης λειτουργίας, το 59% του συνόλου, και 3.699 ξενοδοχεία εποχικής λειτουργίας, το 61% του συνόλου, κατάφεραν να ανοίξουν μετά το lockdown της άνοιξης. Διαπιστώνεται επίσης πως η μέση ποσοστιαία πληρότητα με αναγωγή στο σύνολο του ξενοδοχειακού δυναμικού της χώρας για τους μήνες Ιούλιο, Αύγουστο και Σεπτέμβριο, ανήλθε σε ποσοστό 23,1%, η δε μέση τιμή για την ίδια περίοδο άγγιξε τα 86 ευρώ. Οι αριθμοί είναι αυτοί που τεκμηριώνουν απόλυτα μια χρονιά μεγάλων απωλειών καθώς οι εκτιμήσεις που κάναμε ως ΞΕΕ την άνοιξη και είχαν θεωρηθεί απαισιόδοξες, αποδείχθηκαν τελικά πολύ αισιόδοξες. Το γεγονός θα αποτυπωθεί και στην τελική ετήσια έρευνα του ΙΤΕΠ, που θα ανακοινωθεί τις επόμενες ημέρες.
Πολλοί αποδίδουν το δεύτερο κύμα της πανδημίας στον τουρισμό. Πόσο υπεύθυνο είναι το άνοιγμα του τουρισμού γι' αυτή την εξέλιξη;
Ατυχώς, έχουν γίνει μόδα οι αρνητές της πραγματικότητας. Είναι μια fake συζήτηση τα περί ευθύνης του τουρισμού, όταν βλέπουμε έξαρση του δεύτερου κύματος της πανδημίας και σε χώρες που κράτησαν κλειστά τα σύνορά τους στον τουρισμό. Εδώ, ο τουρισμός άνοιξε με μεγάλη ευθύνη. Η διασφάλιση της υγείας όλων ήταν και ο μόνος στόχος που θα μπορούσε να μπει φέτος, γνωρίζοντας εκ των προτέρων πως δεν μπορούμε να περιμένουμε ούτε τις αφίξεις ούτε τα έσοδα μιας κανονικής σεζόν. Βάλαμε την υγεία πάνω από οτιδήποτε άλλο και προστατέψαμε με θυσίες και κόστος, την υγειονομική αξιοπιστία της χώρας. Κάναμε αγώνα ταχύτητας στο ΞΕΕ για να έχουμε την πλατφόρμα των υγειονομικών πρωτοκόλλων που εφαρμόστηκαν σχολαστικά και με ακρίβεια. Απόδειξη πως ήταν ελάχιστες οι περιπτώσεις που τα ξενοδοχεία καραντίνας που ορίστηκαν σε όλη την Ελλάδα, χρειάστηκε να φιλοξενήσουν περιστατικά. Επιπλέον σταθήκαμε δίπλα στο Εθνικό Σύστημα Υγείας. Πέρα από την άμεση στήριξη πολλών ξενοδοχείων στα νοσοκομεία της ευρύτερης περιοχής τους, το ΞΕΕ συνέδραμε με 1 εκατομμύριο ευρώ στην εθνική προσπάθεια για τη στήριξη του δημόσιου συστήματος υγείας. Ήταν μια συνειδητή επιλογή, γιατί με αυτό το κεφάλαιο εμπιστοσύνης που δημιουργήσαμε φέτος προστατεύοντας αποτελεσματικά την υγεία όλων, θα πορευτούμε τις επόμενες σεζόν.
Τι σας ανησυχεί περισσότερο ενόψει του χειμώνα;
Η μαύρη τρύπα στη ρευστότητα του κλάδου είναι τεράστια. Τα εποχικής λειτουργίας κλείνουν με μείον στα ταμεία τους και χωρίς να μπορούν να προσδοκούν σε αυτή τη φάση σε προκαταβολές των tour operators για την επόμενη σεζόν. Τα 12μηνης λειτουργίας που έγραψαν ήδη ζημιές την άνοιξη, αφού τα βρήκε σε λειτουργία η αρχή της πανδημίας, τώρα έχουν μπροστά τους ένα μαύρο χειμώνα, χωρίς συνέδρια, εκθέσεις, εκδηλώσεις, city break και με κλιμακούμενα τα μέτρα περιορισμού για να αντιμετωπιστεί το δεύτερο κύμα της πανδημίας. Ο χειμώνας λοιπόν γίνεται υπαρξιακό ζήτημα για τον κλάδο. Το ΞΕΕ ήδη από τον Απρίλιο και έχοντας προεξοφλήσει τον δύσκολο χειμώνα άνοιξε με θεσμική ευθύνη όλη τη βεντάλια των μέτρων που πρέπει να ληφθούν για να διασφαλιστεί η επιβίωση του ελληνικού ξενοδοχείου. Ρευστότητα, επιμήκυνση αποπληρωμής υποχρεώσεων και επιδότηση της εργασίας είναι οι τρεις βασικοί πυλώνες για το «χτίσιμο» μιας σταθερής και ασφαλούς «γέφυρας» για τα ξενοδοχεία, τουλάχιστον μέχρι και την άνοιξη του 2021. Με την ελπίδα πως μέχρι τότε, η επιστήμη θα έχει αλλάξει παγκοσμίως τα υγειονομικά δεδομένα, ώστε να αισιοδοξούμε για τη συνέχεια.
Για να κάνω τον συνήγορο του διαβόλου, γιατί να στηριχθεί ο τουρισμός; Στην ελεύθερη οικονομία δεν υπάρχουν και ρίσκα και ζημιές;
Τα ξενοδοχεία δεν γράφουν ζημιές επειδή πήραν επιχειρηματικά ρίσκα που δεν τους βγήκαν. Βρεθήκαμε ξαφνικά μέσα σε μια πρωτόγνωρη παγκόσμια κατάσταση, που έπληξε με σφοδρότητα και χωρίς ιστορικό προηγούμενο τον τουρισμό και τα ταξίδια. Ακριβώς για τον λόγο αυτό, η κρατική στήριξη είναι αυτή τη στιγμή η μόνη ρεαλιστική δυνατότητα για την παγκόσμια ανάκαμψη. Κι αυτό κάνουν όλα τα κράτη, αυτό κάνει και η Ε.Ε με το Ταμείο Ανάκαμψης. Ακόμη και το ΔΝΤ συστήνει τις δημόσιες επενδύσεις ως βασικό εργαλείο ανάκαμψης, καλώντας τις κυβερνήσεις να αξιοποιήσουν τον πολύ φτηνό δανεισμό από τις αγορές. Οι χρηματοδοτικές δυνατότητες λοιπόν για την επιβίωση και την ανάκαμψη του ελληνικού τουρισμού και του ξενοδοχείου υπάρχουν και είμαι βέβαιος πως η κυβέρνηση θα λάβει όλες εκείνες τις αποφάσεις, προκειμένου να στηριχτεί αποτελεσματικά ένας κλάδος που έχει αποδείξει το ειδικό βάρος του για την οικονομία και την κοινωνία. Στο διάστημα της δεκαετούς κρίσης, οι ξενοδόχοι δημιουργήσαμε δημόσια έσοδα, δουλειές, εισοδήματα και τζίρους σε συναφείς κλάδους. Από τις κατασκευές και τις τεχνολογίες μέχρι τον πρωτογενή τομέα. Με 1 δισεκατομμύριο ευρώ τον χρόνο επενδύσεις μόνο για ανακαινίσεις, αναβαθμίσεις κ.λπ. Με κοινωνική ευθύνη στις τοπικές κοινωνίες. Φέτος, που το ξενοδοχείο γονάτισε, φάνηκε αμέσως ο πρωταγωνιστικός ρόλος του στην πραγματική οικονομία. Αυτή την ώρα δεν διακυβεύεται μόνον η επιβίωση των ξενοδοχείων αλλά και χιλιάδων μικρομεσαίων κυρίως επιχειρήσεων και ελεύθερων επαγγελματιών που εξαρτώνται από το αν το ξενοδοχείο μπορεί να πάρει ανάσα και να συνεχίσει την προσφορά του στην οικονομία και την κοινωνία. Για κάθε 1 μονάδα τουριστικού εισοδήματος δημιουργούνται κατά μέσο όρο 2,5 μονάδες εισοδήματος στο σύνολο της οικονομίας. Είναι πια πολύ μεγάλος ο τουρισμός για να αφεθεί στην τύχη του και πιστεύω ακράδαντα πως αυτό δεν θα συμβεί. Γιατί όλοι κερδίζουν από τον τουρισμό και πάνω απ' όλα κερδίζει η Ελλάδα, που αναζητεί την επανατοποθέτησή της στον χάρτη της παγκόσμιας οικονομίας με αναβαθμισμένους όρους.
Τι προσδοκάτε από το 2021;
Συν επιστήμη και... χείρα κίνει, θα έλεγα παραφράζοντας τη γνωστή ρήση. Σίγουρα, το μέλλον είναι στα χέρια των επιστημόνων προκειμένου να μπει τέλος στον εφιάλτη του κορωνοϊού. Οι υπόλοιποι πρέπει να κάνουμε το καλύτερο που μπορούμε καθώς οι προκλήσεις είναι μεγάλες. Η Πολιτεία να εγγυηθεί πως θα συνεχίσει να υπάρχει ελληνικός τουρισμός. Κι εμείς, από την πλευρά μας, να κάνουμε ό,τι περνάει από το χέρι μας για να προετοιμαστούμε σωστά και υπεύθυνα για το '21 αλλά και μετά από αυτό. Το μεγάλο στοίχημα μετά την άμεση επιβίωση είναι η μεγάλη φυγή προς τα εμπρός.
Σε λίγες ημέρες θα πραγματοποιηθεί το 4ο Διεθνές Φόρουμ Φιλοξενίας. Τι περιμένετε από τις εργασίες του;
Είπα πριν για τη φυγή προς τα εμπρός. Σε αυτήν ακριβώς την πρόκληση απαντάει το 4ο Διεθνές Φόρουμ Φιλοξενίας (4th International Hospitality Forum), που διοργανώνεται από το ΞΕΕ τη Δευτέρα 23 Νοεμβρίου 2020, με τη στρατηγική συνεργασία της Phocuswright, παγκόσμιου ηγέτη στον χώρο της πρωτογενούς έρευνας για τον κλάδο της φιλοξενίας. Οι συνέπειες της πανδημίας που ανατρέπουν όλα τα συνήθη δεδομένα, η ικανότητα προσαρμογής του ξενοδοχειακού κλάδου στις επιταχυνόμενες αλλαγές και η διάσταση της μακροπρόθεσμης βιωσιμότητας του τουριστικού προϊόντος θα βρεθούν στο επίκεντρο των εργασιών του Φόρουμ, που θα διεξαχθεί διαδικτυακά λόγω των μέτρων για την Covid-19. Η Ελλάδα μπορεί να είναι μια μικρή χώρα, είναι όμως μια μεγάλη παγκόσμια τουριστική δύναμη. Μπορούμε και πρέπει να είμαστε στην πρώτη γραμμή των εξελίξεων στον παγκόσμιο τουρισμό.
Σε έναν κόσμο που αλλάζει με ψηφιακές ταχύτητες, πώς βλέπετε το μέλλον του ελληνικού τουρισμού μετά την πανδημία;
Μέσα στην αβεβαιότητα που κυριαρχεί σήμερα σε όλο τον κόσμο, η μόνη βεβαιότητα στην οποία συμφωνούν όλοι είναι πως ο κόσμος δεν θα είναι πια ο ίδιος. Ήδη η πανδημία λειτουργεί ως καταλύτης επιτάχυνσης της ανταπόκρισής μας σε προϋπάρχουσες τάσεις και ανάγκες στον τουρισμό, όπως η βιωσιμότητα και οι υποδομές των προορισμών, η πράσινη ανάπτυξη, ο ψηφιακός μετασχηματισμός, κ.λπ. Είναι σημαντικό να ανταποκριθούμε με όραμα και πρόγραμμα σε αυτά τα ζητούμενα για τον ελληνικό τουρισμό καθώς αποτελούν και προτεραιότητες του σχεδίου για την ελληνική οικονομία, με βάση το οποίο θα γίνουν και οι χρηματοδοτήσεις του Ταμείου Ανάκαμψης. Είναι άλλωστε ζητήματα που απασχολούν συνολικά τον ευρωπαϊκό τουρισμό και είχα πρόσφατα την ευκαιρία, εκπροσωπώντας τη HOTREC, να τα συζητήσω σε ένα εξαιρετικά εποικοδομητικό roundtable με τον Επίτροπο Εσωτερικής Αγοράς Thierry Breton και τον Επίτροπο Εργασίας και Κοινωνικών Δικαιωμάτων Nicolas Schmit. Γι' αυτό και πιστεύω πως θα πρέπει άμεσα να ξαναβάλουμε πάνω στις ράγες τη συζήτηση για το 10ετές σχέδιο που ξεκίνησε με πρωτοβουλία του Υπουργείου Τουρισμού πριν από την πανδημία και να ενώσουμε ιδέες και δυνάμεις για τον ελληνικό τουρισμό στον 21ο αιώνα. Τη διαφορά ανάμεσα στην επιτυχία και την αποτυχία κάνουν η διορατικότητα, η προετοιμασία και η συνεργασία.
Ποιο είναι το μήνυμα που θέλετε να στείλετε αυτή τη δύσκολη ώρα στα μέλη του ΞΕΕ σε όλη τη χώρα;
Οι ξενοδόχοι ξέρουμε από δύσκολα, έχουμε δώσει πολλές μάχες και έχουμε βγει νικητές. Είμαστε περήφανοι για όσα προσφέραμε μέσα στα δέκα χρόνια της κρίσης. Είμαστε περήφανοι γιατί μέσα στα αχαρτογράφητα νερά της πανδημίας βάλαμε πάνω από κάθε τι άλλο την υγεία και την ασφάλεια όλων. Ακόμη και μέσα στις πιο αντίξοες συνθήκες όλων των εποχών για τον κλάδο, έχουμε πλήρη συναίσθηση της ευθύνης μας προς την κοινωνία, γεγονός που αποδεικνύουμε έμπρακτα με τη μεγάλη πρωτοβουλία της δημιουργία του "Hotels For", εξειδικευμένου φορέα για την υλοποίηση δράσεων κοινωνικής ευθύνης. Το μέλλον ανήκει πάντα στους leaders, όχι στους followers. Οι ξενοδόχοι είμαστε leaders και θα το αποδείξουμε για μια ακόμη φορά.