Το νέο τοπίο της εγχώριας αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας όπως αυτό διαμορφώνεται στη σκιά της κρίσης του κορωνοϊού περιγράφει με συνέντευξή του στο Euro2day.gr, ο πρόεδρος της εταιρείας παραγωγής και προμήθειας ρεύματος «Ηρων», παρουσιάζοντας ταυτόχρονα τις προτάσεις για την ανάκαμψη της οικονομίας αλλά και του κλάδου.
Ο Γιώργος Κούβαρης απαριθμεί τις αρνητικές επιπτώσεις από το lockdown, που ήταν η πτώση 7% της κατανάλωσης ρεύματος την περίοδο 9 Μαρτίου - 3 Μαΐου σε σχέση με τον μέσο όρο της προηγούμενης πενταετίας, αλλά και η μείωση της εισπραξιμότητας των εταιριών προμήθειας.
Δεν αποκλείει το ενδεχόμενο συρρίκνωσης της αγοράς με εξαγορές μικρότερων επιχειρήσεων του κλάδου, ενώ μιλά και για τα επιχειρησιακά σχέδια της εταιρείας στο αβέβαιο οικονομικά περιβάλλον.
Ο πρόεδρος της «Ηρων» σημειώνει τη συμβολή των ιδιωτικών μονάδων ηλεκτροπαραγωγής στην ασφάλεια εφοδιασμού της χώρας και περιγράφει τον τρόπο λειτουργίας της εταιρείας του στην περίοδο της κρίσης. Αναγγέλλει μειώσεις τιμών αν συνεχιστεί η πτώση του κόστους ενέργειας και παρουσιάζει το πακέτο προτάσεων των καθετοποιημένων εταιρειών ηλεκτρισμού για τη διασφάλιση της ρευστότητας της αγοράς.
Τέλος, ο Γιώργος Κούβαρης προτείνει για την ανάκαμψη της οικονομίας δημόσιες και ιδιωτικές επενδύσεις, την προσήλωση της κυβέρνησης στις δεσμεύσεις για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και βλέπει στην κρίση την ευκαιρία της ψηφιοποίησης της αγοράς ηλεκτρισμού με την εγκατάσταση μεταξύ άλλων των έξυπνων μετρητών κατανάλωσης ρεύματος.
Κύριε πρόεδρε, πώς επηρέασε τον ενεργειακό τομέα και συγκεκριμένα την παραγωγή και την προμήθεια ηλεκτρικής ενέργειας η κρίση της πανδημίας του κορωνοϊού;
Η πανδημία είχε αρνητικές συνέπειες στο σύνολο της οικονομίας. Στην Ελλάδα, στην Ευρωπαϊκή Ένωση αλλά και παγκοσμίως. Ήταν αναμενόμενο λοιπόν ότι και ο ενεργειακός τομέας δεν θα έμενε ανεπηρέαστος από αυτή την πρωτόγνωρη κατάσταση. Εάν επικεντρωθούμε στον ηλεκτρισμό και στην Ευρωπαϊκή Ένωση, θα δούμε ότι η κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας σε όλες τις χώρες έχει παρουσιάσει μεγάλη μείωση το διάστημα 9 Μαρτίου (οπότε και ξεκίνησαν τα περιοριστικά μέτρα σε πολλές χώρες της ΕΕ) - 3 Μαΐου 2020 σε σχέση με τον μέσο όρο της προηγούμενης πενταετίας. Συγκεκριμένα στην Ελλάδα έχει μειωθεί κοντά στο 7%, ενώ σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες τα ποσοστά είναι ακόμα μεγαλύτερα όπως στη Γαλλία με 16%, στην Ισπανία με 14%, στην Ιταλία με 17% ενώ ακόμη και στη Γερμανία η μείωση έφτασε το 6%. Αυτό όμως στο οποίο πρέπει να σταθούμε είναι ότι οι μονάδες παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας στην Ελλάδα λειτούργησαν χωρίς να παρουσιαστεί πρόβλημα, καθώς οι εταιρείες ηλεκτρισμού έλαβαν έγκαιρα όλα τα απαραίτητα μέτρα για την προστασία των εργαζομένων και την αδιάλειπτη τροφοδοσία τους με πρώτες ύλες. Συνεπώς, σε καμιά στιγμή δεν τέθηκε ζήτημα ασφάλειας εφοδιασμού, έτσι ώστε η πολιτική ηγεσία, το ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό και όλοι οι πολίτες να επικεντρωθούν στην αντιμετώπιση της πανδημίας, χωρίς να ανησυχούν για την ασφάλεια ενεργειακού εφοδιασμού της χώρας.
Τελικά η εισπραξιμότητα των λογαριασμών ρεύματος επηρεάστηκε αρνητικά την περίοδο της κρίσης και σε τι βαθμό;
Η κρίση επηρέασε αρνητικά την εισπραξιμότητα των λογαριασμών ρεύματος, κυρίως στις κατηγορίες των επαγγελματικών τιμολογίων των οποίων ανεστάλη η λειτουργία τους. Αρκετοί ήταν οι καταναλωτές οι οποίοι ζήτησαν ειδικούς όρους διακανονισμού των πληρωμών τους, ενώ κάποιοι από αυτούς ανέστειλαν τις πληρωμές τους. Δυστυχώς δεν είναι ακόμα πολύ εύκολη η αποτίμηση αυτής της περιόδου στη συναλλακτική συμπεριφορά των καταναλωτών, καθώς ακόμα είναι υπό εξέλιξη. Εμείς στην «Ηρων», από τη μία, προσπαθήσαμε να είμαστε συνεπείς στη στάση μας απέναντι στους συστηματικούς κακοπληρωτές, μη αναστέλλοντας αιτήματα διακοπής παροχών σε αυτές που παρουσίαζαν ληξιπρόθεσμες οφειλές σε περιόδους πριν την εκδήλωση της κρίσης, από την άλλη όμως, δεν παραλείψαμε να σταθούμε δίπλα στους συνανθρώπους μας που το είχαν ανάγκη, στηρίζοντάς τους έμπρακτα με την ικανοποίηση πληθώρας αιτημάτων διακανονισμού που ζητήθηκαν για την οικονομική τους διευκόλυνση. Παράλληλα, εφαρμόσαμε ειδικά προγράμματα (α) μείωσης του παγίου των λογαριασμών μας για κάθε Λογαριασμό Κατανάλωσης που εκδόθηκε σε ψηφιακή μορφή και (β) επιστροφής του ΦΠΑ για την κατανάλωση όλων των καταναλωτών μας μέσα στον μήνα Απρίλιο. Εδώ θα θέλαμε να σημειώσουμε ότι ο βασικότερος λόγος για τον οποίο η εταιρεία μας δεν σταμάτησε την υποβολή αιτημάτων διακοπής τροφοδοσίας ήταν η αντιμετώπιση του κινδύνου υιοθέτησης συμπεριφορών «δεν πληρώνω» στο ρεύμα, η οποία θα ζημίωνε ανεπανόρθωτα τον κλάδο. Τέλος, αξίζει να σημειωθεί ότι ιστορικά στις δύσκολες περιόδους σημειώνονται και οι περισσότερες αλλαγές και η θετική αλλαγή που προκάλεσε αυτή η κρίση στη συναλλακτική συμπεριφορά των καταναλωτών είναι η ενίσχυση των ηλεκτρονικών συναλλαγών ως μέσου εκπλήρωσης των οικονομικών τους υποχρεώσεων.
Οι εταιρείες του χώρου σας ζήτησαν επανειλημμένως από την κυβέρνηση μηχανισμό ενίσχυσης της ρευστότητας προκειμένου να αντεπεξέλθουν σε δύσκολες καταστάσεις. Ποια ήταν η πρότασή σας και ικανοποιήθηκε;
Ο Ελληνικός Σύνδεσμος Ανεξάρτητων Εταιρειών Ηλεκτρικής Ενέργειας (ΕΣΑΗ) κατέθεσε συγκεκριμένη πρόταση στην Κυβέρνηση για αυτό που εμείς θεωρούμε ως βασική προϋπόθεση για να μη διαταραχτεί η ομαλή λειτουργία της αγοράς ηλεκτρισμού. Προτείναμε δηλαδή εάν κάποια στιγμή ένας προμηθευτής δεν μπορεί να ανταποκριθεί, έστω και μερικώς, στις εβδομαδιαίες υποχρεώσεις του στο Χρηματιστήριο Ενέργειας και τις μηνιαίες στον ΑΔΜΗΕ, τότε η Πολιτεία να καλύψει αυτό το χρηματικό κενό, προχωρώντας όμως ταυτόχρονα και σε δέσμευση των εσόδων της συγκεκριμένης εταιρείας ηλεκτρισμού. Με αυτόν τον τρόπο, αφενός, διασφαλίζεται η συνέχεια πληρωμών στην παραγωγική αλυσίδα και αφετέρου, δεν επιβαρύνεται το δημόσιο ταμείο αφού δεσμεύονται τα έσοδα της εταιρείας ηλεκτρισμού. Η συγκεκριμένη πρόταση δεν έχει υλοποιηθεί από την κυβέρνηση, μέχρι στιγμής. Η αλήθεια βέβαια είναι ότι δεν έχει χρειαστεί και να εφαρμοστεί έως τώρα. Σε κάθε περίπτωση, θεωρούμε ότι η Πολιτεία θα μπορούσε να τη χρησιμοποιήσει σε μέλλοντα χρόνο, εάν αυτό καταστεί απαραίτητο.
Παράλληλα, φυσικά, παραμένει η ανάγκη σχεδιασμού ενός κεντρικού Ταμείου Εγγυοδοσίας, στο οποίο θα μπορεί να απευθύνεται μια εταιρεία του κλάδου εφόσον εμφανίζει συγκεκριμένα θέματα μείωσης εισπραξιμότητας από τους πελάτες της, ώστε να λαμβάνει κεφάλαιο κίνησης υπό ευνοϊκούς όρους για τη συνέχιση τόσο της δραστηριότητάς της όσο και του επενδυτικού της προγράμματος στο πλαίσιο στήριξης της Πολιτείας στους στόχους που έχουν τεθεί στο Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα.
Οι επιχειρήσεις είναι δυνατόν να προβλέψουν τη μελλοντική κατάσταση, με δεδομένες τις εκτιμήσεις για μεγάλη ύφεση;
Οι επιχειρήσεις μπορούν να καταστρώσουν σενάρια σχετικά με τις πιθανές εξελίξεις της οικονομίας με βάση πάντα βέβαια τη γνώση που υπάρχει και τα δεδομένα. Στο τέλος του 2019, καμιά εταιρεία δεν προέβλεπε αυτού του είδους την κατάσταση σε παγκόσμιο επίπεδο. Αυτό ισχύει και για τον κλάδο του ηλεκτρισμού. Για τις μελλοντικές εξελίξεις, μπορεί φέτος να αντιμετωπίσουμε μία βαθιά ύφεση, όμως όλοι αναμένουν και μια ισχυρή ανάκαμψη το 2021. Πηγαίνουμε δηλαδή μάλλον για μια πορεία τύπου V. Όπως όμως και να εξελιχθεί ο ρυθμός ανάπτυξης της οικονομίας, αυτό που δεν αλλάζει είναι η αδήριτη ανάγκη να προστατευθεί το κλίμα και να αντιμετωπισθεί επιτυχώς η κλιματική αλλαγή. Ευτυχώς οι περισσότερες ευρωπαϊκές κυβερνήσεις αλλά και η ίδια η ΕΕ επιμένουν ότι η ανάκαμψη και τα μέτρα που θα υιοθετηθούν, θα πρέπει να βασίζονται στη βιώσιμη ανάπτυξη, στους ενεργειακούς και κλιματικούς στόχους για το 2030 και βέβαια στον μακροχρόνιο στόχο της κλιματικής ουδετερότητας. Με αυτό λοιπόν ως δεδομένο πολιτικό πλαίσιο, όλες οι εταιρείες ηλεκτρισμού στην Ευρώπη θα καταστρώσουν και τα επιχειρηματικά σχέδιά τους όσον αφορά τα επόμενα χρόνια.
Ήδη η Γερμανία συζητάει την επιβολή φόρου στον άνθρακα για τη στήριξη της απανθρακοποίησης και την άμεση αντιμετώπιση της πτώσης στην τιμή των δικαιωμάτων CO2. Παράλληλα, η Ισπανία συζητάει την έκδοση ευρωομολόγων για την οικονομική στήριξη της αγοράς του ηλεκτρισμού και η Ιταλία χορηγεί διάφορες ενισχύσεις σχετικά με την υλοποίηση έργων εγκατάστασης μικρών φωτοβολταϊκών σε κτίρια και έργα εξοικονόμησης ενέργειας. Παράλληλα, αναμένουμε και στη χώρα μας να επιβεβαιωθεί με πράξεις η δέσμευση για την επίτευξη των στόχων που τέθηκαν πρόσφατα με το Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα (ΕΣΕΚ). Στο πλαίσιο αυτό, είναι σημαντική η διασφάλιση των προϋποθέσεων για τις επενδύσεις σε παραγωγικό δυναμικό που απαιτούνται για την αντικατάσταση των εν λειτουργία λιγνιτικών μονάδων ενόψει της απόσυρσης των τελευταίων έως το 2023. Καθώς λοιπόν η τρέχουσα κατάσταση έχει οδηγήσει βραχυπρόθεσμα σε μείωση της ζήτησης και των τιμών ενέργειας, γεγονός που ενδέχεται να περιπλέξει τις διαδικασίες χρηματοδότησης επενδυτικών σχεδίων που έχουν ήδη δρομολογηθεί, θεωρούμε κρίσιμη την ταχεία εφαρμογή του μηχανισμού ευελιξίας και παράλληλα την άμεση προώθηση υλοποίησης του μόνιμου μηχανισμού αγοράς ισχύος, έτσι ώστε να δοθούν τα κατάλληλα, ισχυρά οικονομικά σήματα για την υλοποίηση των επενδύσεων και να αντισταθμιστεί άμεσα η όποια δυσμενής επίδραση από την τρέχουσα συγκυρία.
Εκτιμάτε ότι στον χώρο της προμήθειας ρεύματος θα υπάρξει επιτάχυνση του ρυθμού συγκέντρωσης του κλάδου;
Eίναι πιθανό, χωρίς να είναι και δεδομένο. Είδαμε συγκεκριμένες κινήσεις τους τελευταίους μήνες. Πιθανώς ο ισχυρός ανταγωνισμός, η δυσκολία δημιουργίας ικανού πελατολογίου από μικρότερες εταιρείες και η έλλειψη ρευστότητας να οδηγήσει κάποιες εταιρείες στην αναζήτηση συγχωνεύσεων ή εξαγορών από μεγαλύτερους και εύρωστους οικονομικά συμμετέχοντες στην ενεργειακή αγορά.
Η «Ηρων» διαθέτει σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής με καύσιμο το φυσικό αέριο. Πώς επιδρά η μείωση του ενεργειακού κόστους και πώς την αξιοποιεί ο τομέας της προμήθειας;
Η αλήθεια είναι ότι αυτό που έχει έως σήμερα παρατηρηθεί είναι ότι η μείωση του πρωτογενούς ενεργειακού κόστους προμήθειας φυσικού αερίου συμπίπτει με τη μείωση της ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας, και σε συνδυασμό με την ταυτόχρονη μείωση του κόστους των τιμών των δικαιωμάτων εκπομπών CO2, έχει οδηγήσει σε σημαντική μείωση των τιμών της χονδρεμπορικής αγοράς. Από την άλλη πλευρά, η μείωση των χονδρεμπορικών τιμών επιδρά θετικά όσον αφορά τον τελικό καταναλωτή, καθώς ο τελευταίος μπορεί να καρπωθεί οφέλη από τη μείωση των τιμών μέσω ευέλικτων προγραμμάτων που οδηγούν σε επιστροφή χρημάτων στους λογαριασμούς του, εφόσον σχετικοί όροι προβλέπονται στη σύμβαση με τον προμηθευτή του. Παράλληλα, ο ανταγωνισμός μεταξύ των προμηθευτών αναμένεται να προσφέρει επιπλέον οφέλη μείωσης του κόστους για τους καταναλωτές, εφόσον η τρέχουσα συγκυρία μείωσης του πρωτογενούς ενεργειακού κόστους διαρκέσει για ένα ικανό διάστημα. Στο σημείο αυτό οφείλουμε να υπογραμμίσουμε και το πλεονέκτημα ενός καθετοποιημένου παρόχου όπως η «Ηρων» σε ένα περιβάλλον εξαιρετικής μεταβλητότητας των τιμών. Η δυνατότητα διαμοιρασμού και εξισορρόπησης του αυξημένου επιχειρηματικού ρίσκου σε πολλούς τομείς δραστηριότητας δίνει στην εταιρεία τη δυνατότητα να χαράσσει και να υποστηρίζει την εμπορική της πολιτική με ασφάλεια και σιγουριά για τον τελικό καταναλωτή, χωρίς σημαντική έκθεση ακόμη και στο ενδεχόμενο απότομων εξελίξεων στην αγορά, καθώς πιθανή δυσμενής εξέλιξη στον έναν τομέα δραστηριότητας (π.χ. παραγωγή) δημιουργεί ευκαιρίες σε κάποιον άλλο τομέα (π.χ. προμήθεια) και αντίστροφα.
Υπάρχει συνταγή για την επόμενη μέρα τόσο συνολικά στην οικονομία όσο και στην ενέργεια, ώστε να περιοριστούν οι επιπτώσεις αλλά και να ανακτηθούν οι αναπτυξιακοί ρυθμοί; Ποιες είναι οι προτάσεις σας;
Χρειάζονται μεγάλες επενδύσεις για την επανεκκίνηση της οικονομίας. Δημόσιες αλλά και ιδιωτικές. Ειδικά για τον τομέα της ενέργειας, δεν θα πρέπει να υπάρξει κανένα πισωγύρισμα όσον αφορά τη δέσμευση για μείωση των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου, τη διείσδυση των ανανεώσιμων πηγών και τη σημαντική αύξηση της ενεργειακής αποδοτικότητας. Τα μεγάλα ποσά που αναμένεται ότι θα δαπανηθούν για την ανάκαμψη της ευρωπαϊκής αλλά και της ελληνικής οικονομίας, θα πρέπει να μην οδηγήσουν σε διατήρηση ρυπογόνων πρακτικών. Κι αυτό γιατί μόνο μια φορά θα μπορούν να δαπανηθούν ποσά σε τέτοια έκταση και βάθος. Άρα αυτή η μεγάλη δαπάνη θα πρέπει να στηρίξει με κάθε τρόπο τη μετάβαση σε μια ευέλικτη και ψηφιοποιημένη αγορά Ηλεκτρικής Ενέργειας που θα ενισχύσει τη διείσδυση όλων των τεχνολογιών ανανεώσιμης ενέργειας με οφέλη τόσο στο περιβάλλον και στον καταναλωτή όσο και στην ενίσχυση της οικονομίας.
Η εταιρεία «Ηρων» πώς αντιμετώπισε την κρίσιμη αυτή κατάσταση ως προς την ασφάλεια των εργαζομένων και των πελατών που εξυπηρετεί;
Με αίσθημα ευθύνης, η «Ηρων» συμμορφώθηκε πλήρως με τις οδηγίες της Πολιτείας και έλαβε όλα τα απαραίτητα μέτρα για την ασφάλεια των εργαζομένων και των πελατών. Έτσι η συντριπτική πλειονότητα των εργαζομένων έκανε χρήση της απομακρυσμένης εργασίας από το σπίτι ενώ η εταιρεία προχώρησε και σε χορήγηση άδειας ειδικού σκοπού, όπου αυτό ήταν απαραίτητο. Στους πελάτες μας, η εταιρεία προσέφερε μέτρα οικονομικής ελάφρυνσης, καθώς και τη δυνατότητα ηλεκτρονικής εξόφλησης λογαριασμών, όπως αναφέραμε αναλυτικά στο δεύτερο ερώτημα.
Ποιες είναι οι κινήσεις της διοίκησης προκειμένου η εταιρεία να συνεχίσει τη λειτουργία της και την εξυπηρέτηση των πελατών της;
Από την πρώτη στιγμή της κρίσης, στόχος μας ήταν η συνέχιση της ασφαλούς λειτουργίας της εταιρείας. Η διοίκηση παραμένει από την πρώτη στιγμή στο πλευρό των εργαζομένων και λαμβάνει κάθε φορά τα απαιτούμενα μέτρα για να εξασφαλίζει τη στήριξή τους. Μέλημα της εταιρείας είναι ασφαλώς και η οικονομική ελάφρυνση των πελατών, στην οποία έχουμε ήδη προχωρήσει με την εφαρμογή ευέλικτων τιμολογίων, αλλά και εκτεταμένων προγραμμάτων διακανονισμού. Οι πρωτόγνωρες συνθήκες δημιούργησαν και πρωτόγνωρες εταιρικές πρακτικές που ακόμη δοκιμάζονται -αλλά μπορώ να πω so far so good. Επειδή όμως τα πραγματικά αποτελέσματα της κρίσης θα φανούν το ερχόμενο διάστημα, η «Ηρων» αναμένει και από την Πολιτεία να ενισχύσει έμπρακτα την αγορά της ενέργειας με τη θέσπιση διαφόρων μέτρων, διορθώνοντας τα κακώς κείμενα της ενεργειακής αγοράς που αναδείχτηκαν ακόμα περισσότερο εξαιτίας της κρίσης.
Λένε ότι η κρίση γεννά κι ευκαιρίες. Η «Ηρων» βλέπει τέτοιες; Και πού τις εντοπίζετε;
Παρατηρούμε ήδη ότι η κρίση έχει οδηγήσει σε μία ταχύτατη είσοδο των νέων τεχνολογιών στην κοινωνία και την οικονομία. Αυτό δημιουργεί σαφέστατα νέες δυνατότητες και στον χώρο της ενέργειας. Η Ελλάδα πρέπει επιτέλους να προχωρήσει άμεσα στην ευρείας κλίμακας αντικατάσταση των υφιστάμενων μετρητών της τελικής κατανάλωσης ενέργειας με αντίστοιχους έξυπνους μετρητές, όπως προβλέπεται από το ευρωπαϊκό αλλά και το εθνικό νομοθετικό πλαίσιο. Αυτό θα είναι το πρώτο βήμα για την ψηφιοποίηση της αγοράς ενέργειας και θα οδηγήσει στη δυνατότητα ενεργού συμμετοχής των καταναλωτών στην αγορά, στην εφαρμογή της δυναμικής τιμολόγησης, αλλά και στην αποτελεσματικότερη λειτουργία της. Αναμένουμε με μεγάλο ενδιαφέρον τις εξελίξεις σε αυτόν τον τομέα, καθώς οι έξυπνοι μετρητές μαζί με έξυπνα δίκτυα θα δημιουργήσουν μια νέα αγορά με πολλά οφέλη, που θα καρπωθεί ο καταναλωτής αλλά και η οικονομία, σε περίοδο που υπάρχει επιτακτική ανάγκη για επενδύσεις που αποφέρουν γρήγορα αποτελέσματα.