Πρόβλεψη για οι πληρωμές μέσω πιστωτικών και χρεωστικών καρτών στα 65 δισ. ευρώ κάνει το υπουργείο Οικονομικών για το 2022, ενώ οι ηλεκτρονικές συναλλαγές αναμένεται να καταγράψουν αύξηση της τάξης του 25%-30% σε σύγκριση με το 2021.
Σύμφωνα με τα στοιχεία του υπουργείου Οικονομικών, οι πληρωμές κατά το ήμισυ της οικονομικής δραστηριότητας γίνονται με κάρτες, εξέλιξη που οδηγεί και στον περιορισμό της φοροδιαφυγής.
Με βάση τα στοιχεία του υπουργείου, οι ηλεκτρονικές συναλλαγές σε σύγκριση με το 2019 έχουν αυξηθεί κατά 62,5% και από 40,6 δισ. ευρώ που ήταν το 2019, θα διαμορφωθούν σε επίπεδα άνω των 65 δισ. ευρώ στο τέλος του τρέχοντος έτους. Μάλιστα, από το υπουργείο Οικονομικών εκτιμούν ότι το 2023 οι ηλεκτρονικές πληρωμές θα αντιστοιχούν στο 60% της ιδιωτικής κατανάλωσης.
Σύμφωνα με τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία, η ιδιωτική κατανάλωση ανήλθε το 2021 στα 125 δισ. ευρώ. Αυτό σημαίνει ότι οι πληρωμές με κάρτες θα ξεπεράσουν φέτος το 50% της ιδιωτικής κατανάλωσης και το επόμενο έτος θα διαμορφωθούν, με βάση τις εκτιμήσεις, στα 75 δισ. ευρώ.
Η εκτίμηση αυτή βασίζεται στο σχέδιο του υπουργείου Οικονομικών και της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων (ΑΑΔΕ), που βασίζεται:
• στη διασύνδεση των ταμειακών μηχανών με τα POS από τα τέλη Μαΐου,
• στην επέκταση των POS και σε άλλες κατηγορίες επαγγελμάτων που σήμερα εξαιρούνται, και
• στην υποχρεωτική χρήση καρτών για το 50% των επιδομάτων που λαμβάνουν διάφορες κατηγορίες πολιτών.
Η γενική εικόνα
Τα νεότερα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδας για τις ηλεκτρονικές συναλλαγές, δείχνουν ότι στο α΄ εξάμηνο του 2022 είχαμε 904 εκατ. συναλλαγές με κάρτες, δηλαδή 0,4% παραπάνω από το β΄ εξάμηνο του 2021. Ωστόσο, η αξία αυτών των συναλλαγών διαμορφώθηκε στα 44 δισ. ευρώ, καταγράφοντας μείωση 3%.
Η επιστροφή του τουρισμού στα προ πανδημίας επίπεδα συνέβαλε σε αυτό, καθώς οι τουρίστες είναι πολύ πιο εξοικειωμένοι από τους Έλληνες στη χρήση του πλαστικού χρήματος. Αλλά και οι Έλληνες περιορίζουν όλο και περισσότερο τη χρήση των μετρητών στις συναλλαγές τους.
Στα σούπερ μάρκετ, στα πρατήρια καυσίμων, στα ξενοδοχεία και σιγά σιγά και στην εστίαση η χρήση καρτών είναι αυξημένη σε σύγκριση με τα προηγούμενα χρόνια. Για παράδειγμα, οι συναλλαγές που έγιναν το 2021 με κάρτα στα σούπερ μάρκετ (μικρά και μεγάλα) ανήλθαν σε 320 εκατ., με τον τζίρο να φθάνει στο ποσό των 7,97 δισ. ευρώ, που αποτελεί το 20% του συνολικού τζίρου που γίνεται μέσω καρτών. Σημειώνεται ότι ο ετήσιος τζίρος των σούπερ μάρκετ προσεγγίζει τα 12 δισ. ευρώ.
Η μέση αξία συναλλαγών ανά κάρτα παρουσίασε μείωση σε σχέση με το α΄ εξάμηνο του 2020. Συγκεκριμένα, η μέση αξία συναλλαγών ανά κάρτα ανήλθε σε 2.145 ευρώ, σημειώνοντας μείωση 6% συγκριτικά με το προηγούμενο εξάμηνο. Η μείωση αυτή οφείλεται κυρίως στη πτώση της μέσης αξίας συναλλαγών ανά χρεωστική κάρτα κατά 6%, η οποία διαμορφώθηκε σε 2.312 ευρώ.
Η μέση αξία ανά συναλλαγή για το σύνολο των καρτών μειώθηκε σε σχέση με το β΄ εξάμηνο του 2021 και ανήλθε σε 48 ευρώ. Στις επιμέρους κατηγορίες καρτών, η μέση αξία ανά συναλλαγή με χρήση χρεωστικής κάρτας ανήλθε σε 48 ευρώ παρουσιάζοντας μείωση 3%.
Όπως προκύπτει από τα παραπάνω στοιχεία οι καταναλωτές χρησιμοποιούν ολοένα και περισσότερο την κάρτα τους ακόμα και για μικροσυναλλαγές της καθημερινότητας, κάτι που αναμφίβολα συμβάλλει στη μάχη κατά της φοροδιαφυγής. Ωστόσο, σε συνδυασμό με τη γενικότερη εικόνα μείωσης της αξίας των ηλεκτρονικών συναλλαγών, φαίνεται ότι έχει πέσει συνολικά η αξία των αγορών.
Η εικόνα ανά κατηγορία
Σύμφωνα με τα στοιχεία που λαμβάνει η ΑΑΔΕ από τις τράπεζες, το 2021 οι συναλλαγές με κάρτες ανήλθαν στα 40 δισ. ευρώ, εκδόθηκαν 1,3 δισ. παραστατικά από 363.850 ΑΦΜ που διαθέτουν POS και τα χρησιμοποιούν. Ωστόσο, το ποσό των συναλλαγών με κάρτες παραμένει εξαιρετικά μικρό σε σύγκριση με τις συναλλαγές που καταγράφονται σε χώρες της Ε.Ε. Η ιδιωτική οικονομική δραστηριότητα ανήλθε το 2021 στα 120 δισ. ευρώ, εκ των οποίων μόλις το ένα τρίτο έγινε μέσω καρτών. Από την επεξεργασία των στοιχείων προκύπτουν τα εξής συμπεράσματα:
1. Στα 12.045 σούπερ μάρκετ (μικρά και μεγάλα) οι συναλλαγές με POS ανήλθαν στα 7,97 δισ. ευρώ. Η μέση συναλλαγή διαμορφώνεται στα 25 ευρώ.
2. Στα 4.032 πρατήρια καυσίμων οι συναλλαγές με POS έφθασαν τα 3,199 δισ. ευρώ. Η μέση συναλλαγή ήταν 37 ευρώ.
3. Στην εστίαση, 30.230 επιχειρήσεις έκαναν χρήση POS. Oι συναλλαγές με κάρτες έφθασαν το προηγούμενο έτος σε 1,8 δισ. ευρώ. Η μέση συναλλαγή διαμορφώθηκε στα 21,22 ευρώ. Σημειώνεται ότι το 32% των συναλλαγών στην εστίαση πραγματοποιείται με κάρτα.
4. Ξενοδοχεία και καταλύματα. Οι συναλλαγές σε 6.395 επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στον κλάδο καταγράφουν συναλλαγές με POS ύψους 1,84 δισ. Η μέση συναλλαγή ανήλθε στα 185 ευρώ.
5. Στο λιανικό εμπόριο ενδυμάτων, 13.135 επιχειρήσεις χρησιμοποιούν POS. Οι συναλλαγές έφθασαν το 1,6 δισ. ευρώ.
6. Κινητή και σταθερή τηλεφωνία. Οι συναλλαγές μέσω καρτών έφθασαν το 1,2 δισ. ευρώ.
7. Το σύνολο των φαρμακείων διαθέτει POS. Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΑΑΔΕ, τα 10.472 φαρμακεία πραγματοποίησαν συναλλαγές μέσω POS ύψους 116 εκατ. ευρώ.
Τα περιστατικά απάτης
Το 2021 τα περιστατικά απάτης κόστισαν στους συναλλασσόμενους πάνω από 13 εκατ. ευρώ, ενώ ήδη φέτος στο πρώτο εξάμηνο το κόστος διαμορφώθηκε στα 6,2 εκατ. ευρώ.
Ο αριθμός των περιστατικών απάτης που καταγράφηκε ανά δίαυλο συναλλαγής ανήλθε σε 1.476 στις συναλλαγές ΑΤΜ, σε 17.000 στις πληρωμές POS και σε 117.000 στις CNP συναλλαγές, δηλαδή στις εξ αποστάσεως συναλλαγές χωρίς την παρουσία κάρτας.
Η αντίστοιχη αξία των περιστατικών απάτης διαμορφώθηκε σε 679.000 ευρώ στις συναλλαγές ΑΤΜ, σε 490.000 ευρώ στις πληρωμές POS και σε 5 εκατ. ευρώ στις CNP συναλλαγές. Εξετάζοντας περαιτέρω την απάτη που διενεργήθηκε στις εξ αποστάσεως συναλλαγές μέσω διαδικτύου ή ταχυδρομείου/τηλεφώνου διαπιστώνεται ότι οι περισσότερες περιπτώσεις απάτης αφορούν τις συναλλαγές μέσω διαδικτύου.
Η αγορά των καρτών
Ο τομέας των καρτών συνέχισε να αναπτύσσεται το 2021 με υψηλούς ρυθμούς της τάξης του 26% σε όρους πλήθους συναλλαγών, φθάνοντας το 1,5 δισ. σε συναλλαγές και το 23,5% σε όρους αξίας, φθάνοντας τα 44,5 δισ. ευρώ για το σύνολο της αγοράς.
Από το σύνολο του τζίρου των 44,5 δισ. ευρώ, τα 38 δισ. ευρώ είναι οι συναλλαγές που πραγματοποιήθηκαν από Έλληνες κατόχους καρτών, ενώ άλλα 6,5 δισ. ευρώ πραγματοποιήθηκαν από κατόχους καρτών που εκδόθηκαν από ξένες τράπεζες, δηλαδή από τουρίστες, μετά και την ανάκαμψη του τουρισμού την προηγούμενη χρονιά.
Ενδεικτικό της μεταστροφής των συνηθειών των καταναλωτών στις digital πληρωμές, δηλαδή χωρίς τη χρήση του πλαστικού, είναι το γεγονός ότι το 5% των ανέπαφων συναλλαγών πραγματοποιήθηκε μέσω wallets.
Ο τζίρος του e-commerce ανήλθε το 2021 στα 6,1 δισ. ευρώ καταγράφοντας άνοδο 40% σε σχέση με το 2020, ενώ το πλήθος των συναλλαγών την ίδια περίοδο αυξήθηκε κατά 20% και ανήλθε στα 125 εκατ. ευρώ.
Με βάση τα ίδια στοιχεία, μία στις 4 συναλλαγές (δηλαδή το 25%) που γίνεται στο ηλεκτρονικό εμπόριο είναι κάτω των 10 ευρώ, ενώ το αντίστοιχο νούμερο στις συναλλαγές μέσω καρτών είναι 50%.
Η τάση διεύρυνσης των ηλεκτρονικών πληρωμών ακόμη και για μικρής αξίας συναλλαγές ενισχύθηκε τα τελευταία δύο χρόνια λόγω της πανδημίας και έχει οδηγήσει στη μείωση της μέσης αξίας των συναλλαγών που γίνεται στο e-commerce στα 56 ευρώ. Σε ό,τι αφορά τις κάρτες, η μέση αξία των συναλλαγών διαμορφώνεται στα 33 ευρώ.