Απο το 1ο τρίμηνο του 2018 που ξεκίνησε ουσιαστικά η ανάκαμψη στην αγορά των οικιστικών ακινήτων μέχρι το 3ο τρίμηνο του 2024, η μέση τιμή των διαμερισμάτων αυξήθηκε κατά 89% περίπου, σύμφωνα με τον δείκτη που δημοσιεύει η Τράπεζα της Ελλάδος (ΤτΕ).
Εκ πρώτης όψεως, η αύξηση μοιάζει εντυπωσιακή αλλά δεν είναι τόσο, αν ληφθεί υπόψη ότι έχει προηγηθεί μια δεκαετία σχεδόν πτώσης.
Είναι πάντως αξιοσημείωτο ότι η τάση παραμένει ανοδική. Ο ετήσιος ρυθμός μεταβολής των τιμών των διαμερισμάτων για το σύνολο της χώρας διαμορφώθηκε στο 7,8% το Γ’ τρίμηνο του 2024, με βάση τα προσωρινά στοιχεία. Οι τιμές των νέων διαμερισμάτων αυξήθηκαν (9,7%) περισσότερο σε σχέση με τα παλιά (6,6%), με την αύξηση στη Θεσσαλονίκη (12,1%) να ξεπερνά την Αθήνα (7,7%).
Υπενθυμίζεται ότι οι τιμές των διαμερισμάτων αυξήθηκαν με μέσο ετήσιο ρυθμό 13,8% το 2023 έναντι 11,9% το 2022, σύμφωνα με την TτΕ.
Αυτό σημαίνει ότι έχουν επωφεληθεί όσοι είχαν ακίνητα στην κατοχή τους αφού είδαν την αξία της περιουσίας τους να αυξάνεται ενώ ταυτόχρονα είδαν το εισόδημά τους από ενοίκια να αυγατίζει.
Από την άλλη πλευρά, όσοι δεν είχαν ακίνητο δυσκολεύονται να αγοράσουν λόγω των υψηλών τιμών. Αυτό συνδέεται με τη μείωση του ποσοστού ιδιοκατοίκησης στο 69% περίπου στην Ελλάδα.
Επίσης, όσοι ήταν στο ενοίκιο είδαν τη δαπάνη για στέγαση να παίρνει την ανηφόρα. Δεν είναι τυχαίο ότι η Eurostat εκτιμά ότι η μέση ελληνική οικογένεια δαπανά το 37% του εισοδήματός της κατά μέσο όρο για στέγαση, έναντι 22% που είναι ο μέσος όρος στην Ε.Ε.
Προφανώς, υπάρχει πρόβλημα στέγασης σε αρκετές περιοχές της Αθήνας και άλλων πόλεων και μάλλον θα γίνει οξύτερο, λόγω της ανισορροπίας ζήτησης και προσφοράς.
Κι αυτό γιατί μπορεί μεν η αύξηση των ορίων για αγορά ακινήτου από αλλοδαπούς στο πλαίσιο του προγράμματος Golden Visa να μειώσει τη διεθνή ζήτηση, όμως τη σκυτάλη αναλαμβάνει η εσωτερική ζήτηση με τα χαμηλότοκα δάνεια του προγράμματος «Σπίτι μου ΙΙ», που είναι περισσότερα σε σχέση με το προκάτοχο πρόγραμμα.
Όπως είναι φυσικό, το «Σπίτι μου ΙΙ» έχει τύχει θερμής υποδοχής από τον κόσμο ενώ στηρίζεται στα χρήματα του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (ΤΑΑ). Όμως, η ουσία δεν αλλάζει. Λεφτά του ΤΑΑ που προορίζονταν για επενδύσεις πάνε για αγορές κατοικιών που θα συμβάλουν ακόμη περισσότερο στην όξυνση του στεγαστικού προβλήματος.
Αν και δεν είναι καθόλου ορθολογιστικό όλο αυτό, κανείς από την αντιπολίτευση δεν έχει βγει να το επισημάνει, ψέγοντας την κυβέρνηση. Αυτό δείχνει την ποιότητα του ελληνικού πολιτικού συστήματος, που βάζει πάνω απ' όλα τις ψήφους και έχει μπερδέψει την ιδιοκατοίκηση με την παροχή φθηνής στέγασης στα χαμηλότερα εισοδηματικά στρώματα που την έχουν ανάγκη.
Για να είμαστε δίκαιοι, η Κυβέρνηση προσπάθησε με κάποιες παρεμβάσεις μέσω της παροχής φορολογικών κινήτρων για τα άδεια ακίνητα να τονώσει την πλευρά της προσφοράς. Επίσης, έχει λάβει κάποια αμφιλεγόμενα μέτρα για τις βραχυχρόνιες μισθώσεις ενώ έχει απειλήσει τράπεζες και servicers να ρίξουν περισσότερα από τα ακίνητα. Όμως, η ίδια δεν έχει κάνει κάτι σημαντικό για να αντιμετωπίσει την γραφειοκρατία με τις τακτοποιήσεις, τις άδειες κ.λπ.
Ούτε είναι εύκολο να ρίξει το κόστος κατασκευής των νέων κατοικιών, όταν υπάρχει έλλειψη εργατικών χεριών και αύξηση της τιμής των υλικών κατασκευής τα τελευταία χρόνια. Και επιπλέον, έρχεται το Συμβούλιο Επικρατείας να βγάλει αντισυνταγματικό τον ΝΟΚ με πολλά χρόνια καθυστέρηση, ανεβάζοντας ακόμη περισσότερο το κόστος για τους κατασκευαστές.
Δυστυχώς, όπως στρώσαμε, θα κοιμηθούμε. Κι όταν κοπάσουν οι διθύραμβοι και δούμε ξανά την εικόνα της κτηματαγοράς, αυτό που θα προκύψει δεν θα μας αρέσει. Κι αυτό γιατί το πρόβλημα της στέγασης δεν λύνεται με τόνωση της εσωτερικής ζήτησης με προγράμματα τύπου «Σπίτι μου ΙΙ».
Επιδεινώνεται.