Μπορούν δύο πλούσιοι επιχειρηματίες, όπως ο Έλον Μασκ και ο Βίβεκ Ραμασουάμι, να μειώσουν τις δαπάνες στον ομοσπονδιακό προϋπολογισμό των ΗΠΑ κατά το 1/3 περίπου, επιτρέποντας στον νεοεκλεγέντα Ντόναλντ Τραμπ να μειώσει τους φόρους χωρίς να διογκώσει περαιτέρω το δημόσιο χρέος;
Ο πρόεδρος Τραμπ επέλεξε τους δύο ανωτέρω να ηγηθούν ενός νέου υπουργείου με το ακρωνύμιο DOGE από τα αρχικά (Department of Government Efficiency) γι’ αυτό τον λόγο.
Ο Μασκ ανέφερε πρόσφατα στον λογαριασμό του στο Χ (πρώην Twitter) ότι ακόμη δεν πιστεύει ότι το υπουργείο DOGE είναι πραγματικό, προσθέτοντας ότι θα τα καταφέρει.
Αν τα καταφέρει, όπως ευελπιστούν οι εκατομμύρια ακόλουθοί του, οι συνέπειες θα έχουν παγκόσμιο χαρακτήρα. Κι αυτό γιατί το DOGE θα αποτελέσει παράδειγμα για άλλες κυβερνήσεις παγκοσμίως, που θα σπεύσουν να το μιμηθούν. Ίσως όχι στην Ελλάδα αλλά σ’ άλλες χώρες με διαφορετική κουλτούρα και σύστημα αξιών είναι πολύ πιθανό.
Όμως, η ιστορία δεν είναι στο πλευρό τους.
Το 1982, ο Ρεπουμπλικανός πρόεδρος Ρίγκαν ζήτησε από τον επιχειρηματία Τζ. Πίτερ Γκρέις να ηγηθεί μιας επιτροπής που θα επικεντρωνόταν στη μείωση της κρατικής σπατάλης και της αναποτελεσματικότητας. Η έκθεση της επιτροπής επισήμανε δυνητικές οικονομίες ύψους 424 δισ. δολαρίων σε βάθος τριών χρόνων. Το Κογκρέσο συμφώνησε σε ορισμένες από τις προτάσεις αλλά αγνόησε τις περισσότερες.
Το 1993, ο Μπιλ Κλίντον τάχθηκε υπέρ της «επανεφεύρεσης της κυβέρνησης» και ζήτησε από τον αντιπρόεδρο Αλ Γκορ να ηγηθεί της προσπάθειας. Αν και το Κογκρέσο ελεγχόταν από τους Ρεπουμπλικάνους, το αποτέλεσμα ήταν καλύτερο.
Η κρατική γραφειοκρατία μειώθηκε, πολλά περιττά ομοσπονδιακά προγράμματα καταργήθηκαν και κανονιστικές διαδικασίες εξορθολογικοποιήθηκαν. Το αποτέλεσμα διέψευσε τους απαισιόδοξους και ο Κλίντον δήλωσε ότι «τελειώσαμε με το κράτος πρόνοιας όπως το ξέραμε». Μάλιστα, ο κρατικός προϋπολογισμός σταμάτησε να παράγει ελλείμματα αργότερα, υποβοηθούμενος από την αναπτυσσόμενη οικονομία.
Παρ’ όλα αυτά η ομοσπονδιακή κυβέρνηση παρέμεινε αρκετά μεγάλη και μη αποτελεσματική, σύμφωνα με τους επικριτές.
Ερχόμενοι στη σημερινή εποχή, οι επικριτές σημειώνουν ότι το DOGE δεν είναι στην πραγματικότητα υπουργείο, αλλά κάτι σαν συμβουλευτικό σώμα προς τον πρόεδρο. Παρ' όλα αυτά υπάρχει ήδη κάποια μαγιά στην οποία μπορεί να βασιστεί, όπως οι προτάσεις της διακομματικής οργάνωσης Citizens Against Government Waste (CAGW) ή Πολίτες Εναντίον της Κυβερνητικής Σπατάλης. Η τελευταία είναι απόρροια της επιτροπής Grace της δεκαετίας του 1980.
Στη βάση δεδομένων της CAGW, οποιοσδήποτε μπορεί να βρει περιπτώσεις σπατάλης που συνδέονται π.χ. με διατάξεις (earmarks) που κατευθύνουν τη χρηματοδότηση διαφόρων πρότζεκτ στις περιφέρειες γερουσιαστών και άλλων μελών του Κογκρέσου. Δεν είναι ακριβώς το ίδιο αλλά μοιάζουν με τις (ν)τροπολογίες των Ελλήνων βουλευτών.
Θα επιτρέψουν τα μέλη του Κογκρέσου στο DOGE του Musk να πάει κόντρα στα συμφέροντά τους και ιδίως στο υπέρτατο, δηλαδή την επανεκλογή τους; Χλωμό μάς φαίνεται.
Ο καθηγητής Τζέφρι Φράνκελ, καθηγητής επενδύσεων και ανάπτυξης στο Χάρβαρντ και πρώην μέλος της επιτροπής οικονομικών εμπειρογνωμόνων του προέδρου Κλίντον, ανέφερε πρόσφατα σε άρθρο του στο Project Syndicate ότι οι μειώσεις στις κρατικές δαπάνες ύψους 2 τρισ. δολαρίων για τις οποίες έχει μιλήσει ο Μασκ είναι ανέφικτες.
Όπως επισημαίνει ο Φράνκελ, οι Ρεπουμπλικάνοι έχουν ήδη δηλώσει ότι το 60% και πλέον των κρατικών δαπανών που κατευθύνονται σε συντάξεις (Social Security), προγράμματα υγείας (Medicare, Medicaid), στήριξη της τιμής των αγροτικών προϊόντων εξαιρούνται των περικοπών. Αν σ’ αυτές προσθέσουμε τους τόκους για το χρέος που είναι το 13% των συνολικών δαπανών, αυτό που απομένει είναι το 25% περίπου.
Όμως, στο εναπομείναν ποσοστό συμπεριλαμβάνονται οι στρατιωτικές δαπάνες που οι Ρεπουμπλικάνοι δεν θέλουν να μειώσουν. Αν αφαιρεθούν και αυτές, απομένει το 12% περίπου των δαπανών, δηλαδή κατάργηση υπουργείων κ.λπ. Αναρωτιέται λοιπόν ο καθηγητής αν όλη η φασαρία γίνεται γι’ αυτό το ποσοστό.
Η απάντηση πρέπει να είναι ότι η αυτοψία θα δείξει. Το υπουργείο DOGE ή συμβουλευτική επιτροπή, αν προτιμάτε, μπορεί να υποβάλλει διάφορες προτάσεις για τη μείωση της κρατικής σπατάλης. Πόσες όμως από αυτές θα υλοποιηθούν, είναι μια άλλη υπόθεση.
Με βάση την προϊστορία και την ανάγκη επανεκλογής των μελών του Κογκρέσου, οι πιθανότητες είναι εναντίον του DOGE και του Μασκ.