Η Ελλάδα δεν είναι η μοναδική χώρα στην ευρωζώνη η οποία έχει στεγαστικό πρόβλημα. Για την ακρίβεια, το πρόβλημα στη χώρα μας δεν είναι ακόμη τόσο οξύ όσο σε άλλες χώρες. Όμως, η τάση είναι ανησυχητική.
Αν ρίξουμε μια ματιά στην Ισπανία θα διαπιστώσουμε το εξής. Οι τιμές των οικιστικών ακινήτων αυξήθηκαν κατά 47% μεταξύ 2015 και 2023 έναντι αύξησης 17% του εισοδήματος. Σύμφωνα με το εξειδικευμένο ιστότοπο ακινήτων Idealista, το ενοίκιο κοστίζει 83% περισσότερο από μια δόση στεγαστικού δανείου για να αγοράσεις το ίδιο σπίτι. Όμως, η προκαταβολή που απαιτείται προσεγγίζει τις 50 χιλ. ευρώ.
Σήμερα, το μέσο ενοίκιο για ένα διαμέρισμα δυο υπνοδωματίων στη Βαρκελώνη κοστίζει 1600 ευρώ περίπου τον μήνα ενώ στη Μαδρίτη λίγο πάνω από 1400 ευρώ. Φυσικά, μικρότερα διαμερίσματα νοικιάζονται για μικρότερα ποσά. Ως γνωστόν, υπάρχει άμεση σχέση της τιμής του ακινήτου με το ενοίκιο.
Τα νούμερα για τις ΗΠΑ είναι επίσης εντυπωσιακά. Μεταξύ 2000 και 2022, η διάμεσος (median) τιμή αυξήθηκε κατά 170% ενώ το εισόδημα κατά 78%.
Η σύγκριση των ενοικίων για επιπλωμένα διαμερίσματα μ’ ένα υπνοδωμάτιο σε ευρωπαϊκές μεγαλουπόλεις μιλά από μόνη της. Το ενοίκιο στο Άμστερνταμ είναι 2.275 ευρώ, στη Ρώμη 2.000 ευρώ, στο Παρίσι 1.862 ευρώ, στο Μόναχο είναι 1.770 ευρώ, στη Λισσαβώνα 1.770 ευρώ, στη Βιέννη 1.190 ευρώ, στο Ελσίνκι 1.170 ευρώ και στην Αθήνα 1.000 ευρώ.
Δεν αναφερόμαστε στα ενοίκια που επικρατούν σε αμερικανικές μεγαλουπόλεις, π.χ. Βοστώνη καθώς φθάνουν και ξεπερνούν τις 3.000 δολάρια μηνιαίως.
Μπορεί λοιπόν να έχουμε στεγαστικό πρόβλημα στην Ελλάδα και ειδικότερα στα μεγάλα αστικά κέντρα, όπως η Αθήνα, αλλά δεν συγκρίνεται ακόμη με των άλλων.
Όμως, μια ματιά στους δείκτες τιμών οικιστικών ακινήτων στην Ελλάδα δείχνει ότι αυξάνονται με διψήφιο ρυθμό από το 2022 μέχρι σήμερα και με μονοψήφιο από το 2018 μέχρι και το 2021. Σύμφωνα με τα διαθέσιμα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος (ΤτΕ), οι τιμές των διαμερισμάτων ήταν αυξημένες κατά 9,2% το Β' τρίμηνο του 2024 σε σχέση με το αντίστοιχο περσινό τρίμηνο για το σύνολο της χώρας.
Ο ΥΠΕΘΟ κ. Χατζηδάκης δήλωσε σε πρόσφατο συνέδριο real estate ότι η κυβέρνηση στηρίζει τον κλάδο όσο μπορεί, προσπαθώντας να διατηρήσει «…την αναγκαία ισορροπία» μεταξύ των δικαιωμάτων των ιδιοκτητών, των επενδυτών και των ενοικιαστών.
Η δήλωση είναι πολιτικά προσεκτική, αλλά η πολιτική ορθότητα δεν επιλύει συνήθως τα προβλήματα. Προφανώς, οι αυξήσεις των τιμών και των ενοικίων είναι απόρροια της ανισορροπίας μεταξύ ζήτησης και προσφοράς.
Είναι εύλογο να δίνονται κίνητρα, π.χ. φορολογικά, το πρόγραμμα «Ανακαινίζω-Ενοικιάζω» κ.τλ., σε ιδιοκτήτες που έχουν κλειστά ακίνητα ώστε να τα νοικιάσουν και να αυξηθεί η προσφορά. Είναι επίσης λογικό να υπάρξει κάποιου είδους παρέμβαση για να μειωθεί η γραφειοκρατία η οποία βάζει εμπόδια στις τακτοποιήσεις ακινήτων, την έκδοση νέων οικοδομικών αδειών κ.τλ. Είναι επίσης σωστό να εξορθολογισθεί το περιβόητο πρόγραμμα της Χρυσής Βίζας όπως επιχειρείται να γίνει.
Όμως, η κυβέρνηση και όλοι μας θα πρέπει να σκεφθούμε τι ακριβώς θέλουμε ως κοινωνία. Θέλουμε την επιδότηση της ανάγκης στέγασης ή την επιδότησης της ανάγκης απόκτησης σπιτιού από κάποιους συμπολίτες μας;
Το πρόγραμμα «Σπίτι μου 2» το οποίο αφορά 20.000 άτομα και το οποίο λάνσαρε η κυβέρνηση αφορά το δεύτερο σκέλος δηλ. την απόκτηση σπιτιού. Και όπως σωστά ανέφερε ένας άνθρωπος της αγοράς το πρόγραμμα δεν αφορά πραγματικά φτωχούς συμπολίτες μας. Κι αυτό γιατί οι φτωχοί δεν έχουν λεφτά να δώσουν για προκαταβολή.
Επιπλέον, οι φτωχοί δεν πρέπει να δανείζονται γιατί «hope is not a plan» όπως μας υπενθύμισε ότι λένε στην Αγγλία. Κι αυτό γιατί οι φτωχοί, αν δανεισθούν, μπορεί να δημιουργήσουν ευκολότερα χρέη.
Επομένως, η κρατική επιδότηση του επιτοκίου για την απόκτηση σπιτιού μέσω προγραμμάτων όπως το «Σπίτι μου 2» μεγεθύνει το στεγαστικό πρόβλημα αντί να το επιλύει, αυξάνοντας την ζήτηση και ωθώντας τις τιμές προς τα πάνω.