Αύριο, 20 Ιουλίου, συμπληρώνονται 50 χρόνια από την εισβολή των Τούρκων στην Κύπρο.
Το πιθανότερο είναι να ακούσουμε γενικόλογα για τη θλιβερή επέτειο από το πολιτικό προσωπικό της Ελλάδας και της Κύπρου και να γίνουν κάποιες εκδηλώσεις μνήμης.
Όμως, θα στοιχηματίζαμε ότι δεν θα ακούσουμε κάποια αναφορά-ανάλυση των λαθών που έγιναν σε χειρισμούς από τη χούντα και προηγούμενες εκλεγμένες κυβερνήσεις από το 1950 μέχρι την εισβολή.
Για παράδειγμα, δεν αναμένουμε να γίνει κάποια παραπομπή στο σχέδιο Ατσενσον (πρώην αμερικανού ΥΠΕΞ και μεσολαβητή του τότε προέδρου Λίντον Τζόνσον), λιγότερο γνωστό ως το σχέδιο της «Ένωσης της Ελλάδας με την Κύπρο με ανταλλάγματα» του 1964.
Είναι το σχέδιο για το οποίο ο τότε πρωθυπουργός Γεώργιος Παπανδρέου είχε αναφέρει σε υπουργικό συμβούλιο ότι μας δίνουν πολυκατοικία και μας ζητάνε να τους νοικιάσουμε το ρετιρέ. Στην αποδεκτή μορφή του, το σχέδιο προέβλεπε την Ένωση της Ελλάδας με την Κύπρο με αντάλλαγμα το Καστελόριζο και την ενοικίαση για 50 χρόνια στους Τούρκους μιας στρατιωτικής βάσης σε μια περιοχή της Καρπασίας. Κι όλα αυτά, 10 χρόνια πριν από την εισβολή του 1974.
Η τότε κυβέρνηση της Ένωσης Κέντρου δεν το αποδέχθηκε τελικά, λόγω των αντιδράσεων των κομμάτων της αντιπολίτευσης και της αντίθεσης του Αρχιεπισκόπου Μακαρίου και του Ανδρέα Παπανδρέου. Η τότε κυβέρνηση έκρινε ότι το πολιτικό κόστος ήταν μεγάλο.
Το αξιοσημείωτο είναι ότι μια από τις κυβερνήσεις των αποστατών υπό τον Στ. Στεφανόπουλο προσπάθησε να αναβιώσει το σχέδιο Άτσενσον τον Δεκέμβριο του 1966 σε συνομιλίες με τους Τούρκους αλλά απέτυχε. Αυτή τη φορά η ελληνική πλευρά πρότεινε να δοθεί η μία από τις δύο βρετανικές στρατιωτικές βάσεις της Μεγαλονήσου στην Τουρκία, χωρίς να έχει την έγκριση των Βρετανών (!).
Αναφερθήκαμε στα παραπάνω γεγονότα για να επισημάνουμε δύο πράγματα. Αφενός, ότι σπανίως κάνουμε (κάνουν) τα κόμματα εξουσίας αυτοκριτική για τα λάθη τους και αφετέρου, για να δείξουμε ότι το πολιτικό κόστος καθοδηγεί τις περισσότερες αποφάσεις στα κρίσιμα εθνικά ή μεγάλα οικονομικά θέματα.
Για να έλθουμε στα οικονομικά θέματα. Γιατί η σύνδεση των ταμειακών μηχανών με τα POS πήρε μια 10ετία και πλέον, όταν το δημοσιονομικό ισοζύγιο είναι ελλειμματικό και όλοι γνωρίζουν ότι υπάρχει μεγάλη φοροδιαφυγή;
Γιατί πωλητές λαϊκών αγορών και ταξιτζήδες εφευρίσκουν διάφορες δικαιολογίες, π.χ. το Ιντερνετ έχει πέσει, για να μην αποδέχονται την ηλεκτρονική πληρωμή σήμερα;
Γιατί οι κυβερνήσεις γνωρίζουν ότι υπάρχει πολιτικό κόστος καθώς οι ψηφοφόροι είναι πολλοί, είναι η απάντηση. Κάπου 250 χιλ. αυτοαπασχολούμενοι σε σύνολο 620 χιλ. περίπου δηλώνουν ζημιές σε μόνιμη βάση, αν θυμόμαστε καλά.
Δεν είναι μόνο η πλευρά των εσόδων. Φαινόμενα αυθαιρεσίας παρατηρούνται επίσης στην πλευρά των κρατικών δαπανών. Πολλές φορές δίνονται χρήματα με αδιαφανείς τρόπους. Αν υπήρχε συστηματικός έλεγχος, λογοδοσία και αξιολόγηση του αποτελέσματος, τα φαινόμενα θα ήταν πιο περιορισμένα. Όμως, δεν συμβαίνει.
Και πάλι, εκτιμούμε, ότι το πολιτικό κόστος παίζει ρόλο στις αποφάσεις των κυβερνώντων.
Σε τελική ανάλυση, αν κάποια κυβέρνηση θέλει πραγματικά να προσφέρει έργο σε εθνικά ή οικονομικά θέματα, θα πρέπει να λαμβάνει αποφάσεις χωρίς το πολιτικό κόστος και να μαθαίνει από τα λάθη της για να μην τα επαναλάβει.
Όσο αυτό δεν συμβαίνει, τα βράχια θα μας περιμένουν με ή χωρίς κωλυσιεργία στη λήψη κρίσιμων αποφάσεων.