Ας ξεκινήσουμε από τα δικά μας. Δεν νομίζουμε ότι θα βρεθούν πολλοί οι οποίοι θα ισχυρισθούν ότι το Χρηματιστήριο Αθηνών είναι φούσκα, παρά τα μεγάλα κέρδη των τελευταίων ετών.
O Γενικός Δείκτης του Χρηματιστηρίου Αθηνών συνεχίζει ανοδικά, κερδίζοντας 9% περίπου από την αρχή της χρονιάς, αλλά ο πολλαπλασιαστής κερδών (P/E) για το 2024 εκτιμάται μεταξύ 8 και 10 φορές. Με την απόδοση του 10ετούς κρατικού ομολόγου στο 3,3%, η απόδοση του Γενικού Δείκτη (το αντίστροφο του P/Ε) εκτιμάται μεταξύ 10% και 12,5%.
Επιπλέον, η κεφαλαιοποίηση του Χρηματιστηρίου Αθηνών έχει μεν ανέβει στα 100 δισ. ευρώ περίπου, δηλ. σε επίπεδα που παραπέμπουν στο 1999, αλλά παραμένει κάτω από το 50% ως προς το ΑΕΠ, όταν σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες είναι σε πολύ υψηλότερα επίπεδα.
Επομένως, η αποτίμησή του παραμένει ελκυστική, ιδιαίτερα αν σκεφθεί κάποιος ότι οι συγκλίνουσες εκτιμήσεις της αγοράς θέλουν την ελληνική οικονομία να αναπτύσσεται με μέσο ετήσιο ρυθμό άνω του 2% την περίοδο 2024-2026. Φυσικά, αυτό δεν σημαίνει ότι η άνοδος είναι μονόδρομος. Ιδιαίτερα αν ληφθεί υπόψη ότι επηρεάζεται από την πορεία των διεθνών αγορών κι εκεί τα πράγματα δεν είναι ξεκάθαρα.
Πριν από λίγο καιρό, ο πασίγνωστος επενδυτής Ray Dalio, ιδρυτής της Bridgewater, ο οποίος δεν μασάει τα λόγια του, δημοσίευσε ένα άρθρο που έφερε τον τίτλο «Είμαστε σε μια χρηματιστηριακή φούσκα;». Η απάντησή του ήταν εν μέρει ανακουφιστική και εν μέρει προειδοποιητική. «Όχι ακόμη», ανέφερε.
Η αποτίμηση του δείκτη S&P 500, ακόμη κι αν ενσωματωθούν οι «υπέροχες 7» (Magnificent Seven) μετοχές των μεγάλων αμερικανικών τεχνολογικών γιγάντων, είναι χαμηλότερη σε σχέση με τρία χρόνια πριν. Κι ο S&P 500 καταγράφει νέα, διαδοχικά ιστορικά υψηλά τις τελευταίες εβδομάδες.
Από την άλλη πλευρά, οι έχοντες ισχυρή μνήμη θυμούνται τι συνέβη την πρώτη δεκαετία του αιώνα. Ο χρηματιστηριακός δείκτης κατέγραψε ιστορικό υψηλό την περίοδο του dot com (αρχές του 2000) αλλά ακολούθησε πρακτικά μια χαμένη δεκαετία, καθώς η αγορά διόρθωσε τις σπεκουλαδόρικες υπερβολές των προηγούμενων ετών. Ο S&P 500 κατέρρευσε, πέφτοντας κάτω από τις 900 μονάδες πριν από την εισβολή στο Ιράκ το 2003, αλλά εν συνεχεία σχεδόν διπλασιάσθηκε μέχρι τον Οκτώβριο του 2007, ξεπερνώντας ελαφρά το προηγούμενο ιστορικό ρεκόρ των 1.500 μονάδων.
Στα τέλη του 2007, πολλοί είχαν αρχίσει να έχουν αμφιβολίες για την υγεία της αμερικανικής οικονομίας και της πιστωτικής αγοράς και τις αποτιμήσεις των εισηγμένων εταιρειών. Η πτώση του S&P 500 που ακολούθησε τον έφερε χαμηλότερα κι από το ναδίρ της περιόδου 2002-2003, για να ακολουθήσει η μεγάλη άνοδος από τον Μάρτιο του 2009 μέχρι ουσιαστικά σήμερα.
Τι παρατηρούμε από πλευράς αποτιμήσεων; Στο ζενίθ του 2000, η απόδοση του S&P 500 ήταν χαμηλότερη από την απόδοση του 10ετούς αμερικανικού ομολόγου. Αντίθετα, στο χαμηλό του Μαρτίου του 2009, η απόδοση του χρηματιστηριακού δείκτη ξεπερνούσε εκείνη του 10ετούς αμερικανικού κρατικού ομολόγου. Η απόδοση του 10ετούς ομολόγου είναι κοντά στο 4,22% σήμερα, ενώ η απόδοση του χρηματιστηριακού δείκτη S&P 500 είναι περίπου η ίδια, με το Ρ/Ε των επόμενων 12 μηνών στις 23,43 φορές.
Με άλλα λόγια, η μητέρα όλων των αγορών ίσως δεν είναι ακόμη σε φάση φούσκας όπως λέει ο Dalio, αλλά φλερτάρει με την ιδέα καθώς υπήρξαν περιπτώσεις που το ομόλογο απέδιδε περισσότερο από τον δείκτη S&P 500 το προηγούμενο δίμηνο. Αυτό είχε να συμβεί εδώ και μια δεκαετία. Το ίδιο μήνυμα εισπράττει όποιος συγκρίνει την αναμενόμενη μερισματική απόδοση 1,5% με την απόδοση του 3μηνου αμερικανικού εντόκου στο 5,4% αντίστοιχα, καθώς δεν ευνοεί τις μετοχές.
Η ιστορία διδάσκει ότι είναι επικίνδυνο να είναι κάποιος εντελώς εκτός αγοράς σε τέτοιες περιπτώσεις, όμως είναι εξίσου επικίνδυνο να υποθέτει ότι η χρηματιστηριακή άνοδος θα συνεχισθεί.