Πόσο αυστηρή είναι η νομισματική πολιτική που εφαρμόζουν οι κεντρικές τράπεζες; Εξαρτάται πώς το βλέπει κανείς ή καλύτερα πώς το μετρά, μπορεί κάποιος να απαντήσει.
Ένας τρόπος είναι να υπολογίσει τα πραγματικά επιτόκια κάθε χώρας, αφαιρώντας τον ονομαστικό πληθωρισμό από το βασικό επιτόκιο παρέμβασης κάθε κεντρικής τράπεζας.
Αυτό έκανε η HSBC πριν από λίγο καιρό και διαπίστωσε ότι όλες οι κεντρικές τράπεζες δεν είναι στο ίδιο μήκος κύματος. Μάλιστα, οι πιο αυστηρές δεν ήταν οι μεγάλες κεντρικές τράπεζες της Δύσης, δηλ. Fed, EKT, Τράπεζα της Αγγλίας και Τράπεζα της Ιαπωνίας, όπως ίσως θα περίμενε κάποιος που διαβάζει τον δυτικό Τύπο.
Οι πιο αυστηρές κεντρικές τράπεζες με κριτήριο τον ανωτέρω ορισμό του πραγματικού επιτοκίου ήταν εκείνες της Βραζιλίας, της Ρωσίας, του Μεξικού και της Χιλής κατά σειρά. Φυσικά, υπάρχουν ειδικοί λόγοι που αναγκάζουν τα κεντρικά πιστωτικά ιδρύματα αυτών των χωρών να έχουν πραγματικά επιτόκια από 4% έως 8%.
Στον αντίποδα, η Ιαπωνία, η Σουηδία, η Βρετανία και η Αυστραλία εμφανίζονταν να έχουν αρνητικά πραγματικά επιτόκια.
Δεν είναι ο τέλειος τρόπος μέτρησης των πραγματικών επιτοκίων αλλά είναι απλός. Υπάρχουν κι άλλοι τρόποι. Αν δείχνουν κάτι, αυτό είναι η αβεβαιότητα στη μέτρηση των πραγματικών επιτοκίων και γιατί είναι ένας από τους λόγους που θα περιμένουν να δουν τα πραγματικά δεδομένα πριν αποφασίσουν τις επόμενες κινήσεις τους.
Όμως, η πορεία των επιτοκίων και των αποδόσεων στα ομόλογα δεν καθορίζεται αποκλειστικά από τις κεντρικές τράπεζες. Σύμφωνα με μια άποψη που συμμερίζονται πολυεθνικές εταιρείες διαχείρισης περιουσιακών στοιχείων όπως η Schroders, η εποχή μας χαρακτηρίζεται από τα 3 D (Demographics, Decarbonization, Deglobalization), δηλ. το δημογραφικό, την απανθρακοποίηση και την αποπαγκοσμιοποίηση.
Σύμφωνα μ’ αυτή την άποψη, οι αλλαγές στο δημογραφικό, δηλ. η επιβράδυνση του ρυθμού αύξησης του πληθυσμού και η αύξηση του προσδόκιμου ζωής, συμβάλλουν στην αύξηση των μακροπρόθεσμων πραγματικών επιτοκίων. Το δημογραφικό μπορεί επίσης να επηρεάσει τον πληθωρισμό. Επίσης, η πράσινη μετάβαση απαιτεί μεγάλες επενδύσεις, που τείνουν να ωθήσουν τα επιτόκια σε υψηλότερα επίπεδα.
Επίσης, η υποχώρηση της παγκοσμιοποίησης, η οποία είναι απόρροια τόσο του ανταγωνισμού μεταξύ των ΗΠΑ και της Κίνας όσο και των επιπτώσεων που είχε σε αρκετούς πολίτες της μεσαίας τάξης σε Δυτικές χώρες, ευνοεί την εθνική αυτάρκεια και την ασφάλεια έναντι της οικονομικής αποδοτικότητας.
Παλαιότερα δεν είχε τόσο σημασία το πού είχε μια εταιρεία την έδρα της αλλά αν η μετοχή της συμμετείχε σε παγκόσμιους χρηματιστηριακούς δείκτες. Σήμερα, με τις οικονομικές κυρώσεις και τους άλλους κινδύνους, αυτό έχει αλλάξει, τονίζουν. Κατά κάποιο τρόπο έχουμε την επάνοδο του κράτους-έθνους.
Φυσικά, υπάρχουν κι άλλοι λόγοι για υψηλότερα επιτόκια. Η μεγαλύτερη προσφορά ομολόγων λόγω διεύρυνσης των δημοσιονομικών ελλειμμάτων μπορεί να είναι ένας από αυτούς.
Καλοδεχούμενες λοιπόν ενδεχόμενες μειώσεις των επιτοκίων παρέμβασης από τις κεντρικές τράπεζες τα επόμενα τρίμηνα, όμως τα 3 D ευνοούν υψηλότερα επίπεδα επιτοκίων, ανεξάρτητα από αυτές, σύμφωνα με τους θιασώτες τους.