Την πρώτη δεκαετία του 21ου αιώνα, η πορτογαλική οικονομία χαρακτηριζόταν από χαμηλούς ρυθμούς ανάπτυξης και ήταν η φτωχότερη χώρα της ευρωζώνης. Αυτός ήταν ο λόγος που ο όρος πορτογαλοποίηση χρησιμοποιείτο ευρέως για να υποδηλώσει χώρες με χαμηλό ρυθμό ανάπτυξης στην ευρωζώνη.
Εκείνη την περίοδο, το κατά κεφαλήν εισόδημα της Ελλάδας ξεπερνούσε εκείνο της Πορτογαλίας. Σήμερα, οι όροι έχουν αντιστραφεί. To κατά κεφαλήν εισόδημα της Πορτογαλίας ήταν 24,500 δολάρια έναντι 21,000 της Ελλάδας το 2022. Επιπλέον, το δημοσιονομικό έλλειμμα ανήλθε σε 0,30% του ΑΕΠ έναντι 2,40% ενώ το δημόσιο χρέος της βρισκόταν στο 112% του ΑΕΠ έναντι 172,6% της Ελλάδας.
Υπενθυμίζουμε ότι η Πορτογαλία μπήκε σε καθεστώς μνημονίου λόγω κυρίως των τραπεζών της το 2011. Όμως, ήταν καλός μαθητής και «αποφοίτησε» πιο γρήγορα, το 2014, σε σχέση με την Ελλάδα που βγήκε το 2018.
Γιατί αναφερόμαστε στην Πορτογαλία; Γιατί οι τελευταίες πολιτικές και δικαστικές εξελίξεις στη χώρα της Ιβηρικής δείχνουν ότι η σύγκριση με την Ελλάδα είναι καταλυτική εις βάρος μας.
Ο σοσιαλιστής πρωθυπουργός Αντόνιο Κόστα παραιτήθηκε πριν από μερικές μέρες, μετά τη δημοσιοποίηση επίσημης έρευνας για ενδεχόμενο κυβερνητικό σκάνδαλο διαφθοράς. Κατόπιν τούτου, ο πρόεδρος της Δημοκρατίας διέλυσε το κοινοβούλιο και προκήρυξε εκλογές για τις 10 Μαρτίου του 2024.
Όπως είναι φυσικό, η παραίτηση της κυβέρνησης αυξάνει την πολιτική αβεβαιότητα. Επομένως, δημιουργεί ερωτήματα για τις δημοσιονομικές προοπτικές της Πορτογαλίας και την ικανότητά της να απορροφήσει τα ενισχυμένα κονδύλια του Ταμείου Ανάκαμψης (8,5% του ΑΕΠ) μέχρι και το 2026.
Από την άλλη πλευρά, οι εξελίξεις δείχνουν υψηλό αίσθημα ευθύνης και ευθιξίας από τον πρωθυπουργό, για τον οποίο ο συνήγορός του ισχυρίζεται ότι έχει πέσει θύμα ταυτοπροσωπίας και γενικότερα το πολιτικό προσωπικό. Η σύγκριση με την Ελλάδα, όπου όλοι σχεδόν οι πολιτικοί, από της κυβέρνησης μέχρι της αντιπολίτευσης, δεν παραιτούνται και παραμένουν γαντζωμένοι στις βουλευτικές καρέκλες τους είναι συντριπτική εις βάρος μας.
Εξίσου και μάλλον πιο σημαντικό είναι κάτι άλλο που επισήμανε o οίκος αξιολόγησης Moody’s: «Αν και η έρευνα του γενικού εισαγγελέα ίσως αποκαλύψει κυβερνητική διαφθορά, κάτι αρνητικό για την πιστοληπτική διαβάθμιση της Πορτογαλίας, δείχνει επίσης ότι οι θεσμοί μπορούν να εντοπίσουν τέτοια φαινόμενα και να τα αντιμετωπίσουν με διαφανή διαδικασία».
Εν κατακλείδι, όπως τονίζει η Moody’s: «H Πορτογαλία έχει ένα ισχυρό νομικό πλαίσιο που είναι συμμορφωμένο με τα διεθνή στάνταρ και παρέχει αποτελεσματική πρόσβαση στη Δικαιοσύνη».
H εύρυθμη λειτουργία των θεσμών, το ισχυρό νομικό πλαίσιο και οι ανεξάρτητες δικαστικές αρχές αποτελούν προϋποθέσεις τόσο για τη λειτουργία της Δημοκρατίας όσο και την οικονομική ευημερία.
Πόσοι θα μπορούσαν να ισχυρισθούν ότι το αντίστοιχο ισχύει επίσης στην Ελλάδα; Από τον απλό Έλληνα πολίτη μέχρι τους ανώτερους κοινοτικούς αξιωματούχους στις Βρυξέλλες κι αλλού, μάλλον ελάχιστοι.
Είναι ένας σοβαρός λόγος που η Ελλάδα θα βλέπει την πλάτη της Πορτογαλίας σε βάθος χρόνου. Δυστυχώς.