Η κλιματική αλλαγή φταίει κυρίως για τις υψηλές θερμοκρασίες που καταγράφονται σε διάφορες περιοχές του πλανήτη, την ξηρασία και αλλού για τις μεγάλες πλημμύρες και καταστροφές;
Αυτή είναι η κυρίαρχη άποψη και με διαφορά ανάμεσα στους επιστήμονες και στις περισσότερες κυβερνήσεις του ανεπτυγμένου κόσμου. H ελληνική κυβέρνηση τη συμμερίζεται αλλά οι πολιτικοί της αντίπαλοι θεωρούν ότι τη χρησιμοποιεί για να αποσείσει τις δικές της ευθύνες για τις φυσικές καταστροφές που έχουν προκληθεί.
Η στήλη δεν πρόκειται να ασχοληθεί με το θέμα της πολιτικής αντιπαράθεσης και τα χιλιοειπωμένα περί ολοκληρωμένων σχεδίων αντιμετώπισης που δίνουν βάρος στη πρόληψη.
Αντίθετα, θα σταθεί στο ζήτημα της κλιματικής αλλαγής, με την οποία δεν συμφωνούν όλοι.
Δεν ξέρουμε πόσοι από εσάς γνωρίζουν ότι η θερμοκρασία της επιφάνειας της Γης δεν θα ξεπερνούσε τους -18 βαθμούς Κελσίου αν δεν υπήρχε το φαινόμενο του θερμοκηπίου. Με άλλα λόγια, το φαινόμενο του θερμοκηπίου είναι απαραίτητο για τη ζωή.
Για την ιστορία, ο μετεωρολόγος Nils Ekholm χρησιμοποίησε πρώτος τον όρο «θερμοκήπιο» το 1901 για να περιγράψει το φαινόμενο σύμφωνα με το οποίο η εισερχόμενη ηλιακή ακτινοβολία μετατρέπεται στην επιφάνεια της Γης σε εξερχόμενη (υπέρυθρη) και απορροφάται από την ατμόσφαιρα, με αποτέλεσμα τη θέρμανση του πλανήτη μας. Ο Γάλλος φυσικός Joseph Fourier είχε κατανοήσει πολύ νωρίτερα τον ρόλο της ατμόσφαιρας στη διαδικασία.
Από τα αέρια του θερμοκηπίου, το πιο ισχυρό είναι οι υδρατμοί, αλλά δεν μπορούμε να τους ελέγξουμε στην ατμόσφαιρα, σε αντίθεση με το διοξείδιο του άνθρακα. Φυσικά, το 99% του όγκου της ατμόσφαιρας είναι οξυγόνο και άζωτο.
Αν το διοξείδιο του άνθρακα μειωθεί στο μισό εκτιμάται ότι η Γη θα εισέλθει στην εποχή των παγετώνων.
Φυσικά, άλλο ο καιρός ο οποίος είναι χαοτικός και δεν μπορεί να γίνει αξιόπιστη πρόβλεψη για διάστημα άνω των 10 ημερών κι άλλο το κλίμα. Τα σύγχρονα κλιματικά μοντέλα δείχνουν ότι τα επίπεδα του διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα αυξήθηκαν κατά 40% από τα μέσα του 19ου αιώνα και η θερμοκρασία του πλανήτη έχει αυξηθεί κατά 1 βαθμό Κελσίου περίπου τα τελευταία 150 χρόνια.
Συμπέρασμα; Η υπερθέρμανση της Γης οφείλεται στη μεγάλη αύξηση των ανθρωπογενών εκπομπών αερίου.
Ομως, δεν συμφωνούν όλοι μ’ αυτή την άποψη. Πριν από μερικά χρόνια είχε τύχει να μιλήσουμε μ’ έναν από τους συμβούλους του πρώην προέδρου Τραμπ (τουλάχιστον αυτό ισχυριζόταν) και από εκείνους που τον συμβούλευσαν «να ακυρώσει τη Συμφωνία των Παρισίων για το κλίμα».
Οι απαντήσεις του μας έκαναν εντύπωση. Κατ’ αυτόν, η Συμφωνία των Παρισίων βασίστηκε σε ένα θεμελιώδες λάθος για την κλιματική ιστορία και την επιστήμη. Το λάθος είναι ότι η αύξηση της θερμοκρασίας της Γης κατά 0,9-1 βαθμό Κελσίου από τη Βιομηχανική Επανάσταση είναι αποτέλεσμα της ανθρώπινης δραστηριότητας.
Σύμφωνα με τον ίδιο, από τα τέλη του 19ου αιώνα που έχουμε αξιόπιστες μετρήσεις της παγκόσμιας θερμοκρασίας υπάρχουν δύο περίοδοι σημαντικής υπερθέρμανσης.
Η πρώτη περίοδος ήταν από το 1910 μέχρι το 1945, με αύξηση της θερμοκρασίας κατά μισή μονάδα Κελσίου. Η ανθρώπινη επιρροή θα μπορούσε να είναι πολύ μικρή αυτή την περίοδο, γιατί η ανθρωπότητα δεν εξέπεμπε τόσο πολύ διοξείδιο του άνθρακα.
Μετά από μια περίοδο ελαφριάς υποχώρησης της θερμοκρασίας, η δεύτερη περίοδος ξεκίνησε κοντά στο 1976 και τελείωσε με το μεγάλο φαινόμενο El Niño το 1998. Το ίδιο φαινόμενο που έχουμε φέτος. Η υπερθέρμανση αυτή τη φορά οφείλετο εν μέρει στο φαινόμενο του θερμοκηπίου.
Η άποψή του; Η συνεισφορά των ανθρώπων στη θέρμανση του πλανήτη από τη Βιομηχανική Επανάσταση μέχρι σήμερα είναι 0,4-0,5 βαθμοί Κελσίου και όχι 1 βαθμός. Τα κλιματικά μοντέλα κάνουν λάθος και οι πιο ρεαλιστικές εκτιμήσεις για τη μελλοντική υπερθέρμανση του πλανήτη είναι πιο κοντά στους 1,4 βαθμούς Κελσίου για τον 21ο αιώνα έναντι 2 και πλέον που προβλέπουν αυτά.
Δεν ξέρουμε ποιος κάνει λάθος και ποιος όχι με τα κλιματικά μοντέλα. Ομως, η ανθρωπότητα έχει έναν πλανήτη που αποκαλεί σπίτι της (μέχρι στιγμής) και θα πρέπει να τον προσέχουμε.