Πριν από δυο εβδομάδες περίπου μας τράβηξε την προσοχή ένα γράφημα που βασιζόταν σε στοιχεία του World of Statistics και έδειχνε τους μηνιαίους μέσους μισθούς μετά από φόρους ανά χώρα σε κάθε ήπειρο, σε δολάρια.
Όπως ήταν φυσικό, το μάτι μας πήγε κατευθείαν στην Ευρώπη. Σύμφωνα λοιπόν με τη σχετική κατάταξη, η χώρα με τους υψηλότερους μέσους μηνιαίους μισθούς ήταν η Ελβετία, με κάπου μεταξύ 6 και 7 χιλ. δολάρια. Ακολουθούσε η Ολλανδία με πάνω από 5 χιλ. δολάρια και στην τρίτη θέση βρισκόταν η Ισλανδία (!) με κάπου μεταξύ 4 και 5 χιλ. δολάρια.
Η Ελλάδα ήταν λίγο πάνω από τα 1.000 ευρώ, έχοντας κοντά τη Ρουμανία, χαμηλότερα τη Σερβία και τις άλλες βαλκανικές χώρες και από πάνω την Κροατία. Υπενθυμίζουμε ότι οι αμοιβές ανά απασχολούμενο στην Ελλάδα μειώθηκαν κάπου 25% σε σταθερές τιμές την περίοδο 2010-2014 και παρέμειναν στάσιμες κατά μέσο όρο την περίοδο 2015-2020. Αυξήθηκαν την περίοδο 2021-2023 αλλά υπολείπονται του πληθωρισμού.
Περίπου την ίδια περίοδο είχαμε μια επαφή με τον F.M., υψηλόβαθμο στέλεχος ελβετικής εταιρείας, η οποία εξάγει προϊόντα υψηλής τεχνολογίας σε άλλες ευρωπαϊκές και μη χώρες. Ο τελευταίος ήταν ενήμερος για τα στοιχεία σχετικά με τους μισθούς και πρόσθεσε κάτι ακόμη.
Η Ελβετία είναι μια από τις πιο ανταγωνιστικές οικονομίες παγκοσμίως, σύμφωνα με το IMD το 2023. Η Δανία και η Ιρλανδία συμπληρώνουν την πρώτη τριάδα.
Γιατί συμβαίνει αυτό; Για διαφόρους λόγους, απάντησε. Η Ελβετία έχει εξαιρετικές υποδομές ενώ τόσο ο δημόσιος όσο και ο ιδιωτικός τομέας είναι αποτελεσματικοί (efficient). Ιδιαίτερα, η ελβετική κυβέρνηση προάγει την καινοτομία και ενδυναμώνει την οικονομία, διατηρώντας τα δημόσια οικονομικά υγιή και βάζοντας φρένο στο χρέος, με αποτέλεσμα να αντιστοιχεί μόλις στο 15% του ΑΕΠ. Το 74% του ΑΕΠ είναι από τις υπηρεσίες και το 25% από τη βιομηχανία.
Ακόμη πιο εντυπωσιακό είναι ένα άλλο στοιχείο που έδωσε. Πάνω από το 90% των ελβετικών επιχειρήσεων είναι μικρές και μεσαίες και απασχολούν λιγότερους από 250 υπαλλήλους. Η πλειοψηφία των μικρομεσαίων επιχειρήσεων είναι οικογενειακές και εξάγουν, συνεισφέροντας στο εμπορικό ισοζύγιο της Ελβετίας. Φυσικά, συνυπάρχουν με πολυεθνικές εταιρείες.
Όλες αυτές τροφοδοτούνται από ένα υψηλά κατηρτισμένο εργατικό δυναμικό και το καλύτερο εκπαιδευτικό σύστημα στον κόσμο, σύμφωνα με το WEF World Competitiveness Report. Υποστηρίζεται επίσης από υψηλές επενδύσεις στον τομέα της Έρευνας και Τεχνολογίας (R&D).
Γι’ αυτούς τους λόγους, η διεθνής ανταγωνιστικότητα της ελβετικής οικονομίας παραμένει υψηλή, παρότι οι μισθοί των εργαζομένων είναι υψηλοί. Προφανώς, η εξήγηση βρίσκεται στην υψηλή εξειδίκευση και παραγωγικότητα των Ελβετών.
Δικαιολογημένα, κάποιοι θα ισχυρισθούν ότι η Ελβετία βρίσκεται στο κέντρο της Ευρώπης, δεν περιβάλλεται από τέτοιους γείτονες όπως η Ελλάδα και δεν χρειάζεται να δαπανά πάνω από το 2% του ΑΕΠ ετησίως για να συντηρεί 120-130 χιλ. στρατιωτικούς, εξοπλιστικά προγράμματα κ.λπ. Από την άλλη πλευρά, δεν νομίζουμε ότι οι Έλληνες γονείς θα ανέχονταν εύκολα τον καθηγητή που θα τους έλεγε ότι το παιδί τους δεν έχει τα προσόντα για να προχωρήσει στο πανεπιστήμιο, καθώς εκεί υπάρχει αυστηρή επιλογή και θα έπρεπε να στραφεί σε κάποιο τεχνικό επάγγελμα. Ούτε εκεί είναι ανεκτή η φοροδιαφυγή και η εισφοροδιαφυγή που είναι αρκετά διαδεδομένες στις ελληνικές, οικογενειακές μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Από την άλλη, η ελβετική διοίκηση δεν τους δημιουργεί γραφειοκρατικά προβλήματα.
Πάντως, η Ελβετία δείχνει ότι μια χώρα με πολλές μικρομεσαίες επιχειρήσεις μπορεί να είναι διεθνώς ανταγωνιστική και να πληρώνει υψηλούς μισθούς στους εργαζομένους της, αν υπάρχει κοινωνικό συμβόλαιο που οδηγεί σε αύξηση της παραγωγικότητας.