Πριν από καιρό είχαμε ρωτήσει έναν άνθρωπο που γνωρίζει την ελληνική ιστορία και ειδικότερα την ιστορία της ελληνικής Διασποράς όσο ελάχιστοι, τον ομότιμο καθηγητή της ελληνικής ιστορίας Αναστάσιο Τάμη από την Αυστραλία, πώς θα περιέγραφε τον σύγχρονο Έλληνα. Η απάντησή του μας έμεινε αξέχαστη. Νάρκισσος, ανταγωνιστικός και αυτοκαταστροφικός. Είναι το αμάλγαμα μιας πορείας από την Αρχαία Ελλάδα στην Ορθοδοξία και στην καθ’ ημάς Ανατολή, δηλαδή την πολυπολιτισμική Βυζαντινή (Ρωμαϊκή) Αυτοκρατορία μαζί με την οθωμανική επιρροή.
Η ελληνική γλώσσα, η μοναδική ζώσα γλώσσα της Δύσης με υπόβαθρο 4.000 ετών, είναι χαρακτηριστικό παράδειγμα. Η διδασκαλία της αρχαίας ελληνικής έχει σταματήσει στην Ελλάδα αλλά συνεχίζεται σε άλλες χώρες της Δύσης, ενώ αγγλικές λέξεις εκτοπίζουν αρκετές φορές την ελληνική στην καθημερινότητά μας.
Παρόμοια αυτοκαταστροφική διάθεση δείχνουμε σε άλλα πράγματα. Ας πούμε στη διαχείριση των ρευστών διαθεσίμων μας. Αφορμή στάθηκε η ιστορία που μας διηγήθηκε χθες στέλεχος της αγοράς που πήγε στην τράπεζά του για να πουλήσει τα μερίδια του Αμοιβαίου Κεφαλαίου μετοχικού εσωτερικού καθώς η απόδοση πλησίαζε το 50%.
Έπιασε λοιπόν την κουβέντα με τη διευθύντρια του καταστήματος σχετικά με την επενδυτική συμπεριφορά του κόσμου. Εκεί ενημερώθηκε ότι η συντριπτική πλειοψηφία προτιμά να αφήνει τα λεφτά της σε προθεσμιακές τραπεζικές καταθέσεις, λαμβάνοντας καθαρή απόδοση 0,5%-1% παρά να κάνει κάτι άλλο.
Με τον μέσο πληθωρισμό πάνω από 9% το 2022 και εκτιμώμενη άνοδο του μέσου επιπέδου τιμών καταναλωτή άνω του 4% φέτος, είναι προφανές ότι όλοι οι καταθέτες χάνουν σε αγοραστική δύναμη. Κοινώς, με τα ίδια ευρώ αγοράζουν λιγότερα προϊόντα και υπηρεσίες. Υπενθυμίζουμε ότι οι συνολικές καταθέσεις του ιδιωτικού τομέα άγγιξαν τα 189 δισ. ευρώ στα τέλη του 2022, εκ των οποίων 141,3 δισ. ανήκαν σε νοικοκυριά. Τα αντίστοιχα ποσά ήταν 186,4 δισ. και 142 δισ. ευρώ τον Μάιο αντίστοιχα.
Οι λόγοι που οδηγούν σ’ αυτή τη μη ορθολογική συμπεριφορά είναι προφανώς πολυπαραγοντικοί. Ο συνομιλητής μας το απέδωσε στην έλλειψη οικονομικής παιδείας, στον φόβο που ελλοχεύει σε κάποιους λόγω της παλιάς, δυσάρεστης εμπειρίας που ίσως είχαν από την κατάρρευση του Χρηματιστηρίου Αθηνών, στην εντύπωση σε ορισμένους ότι το Χρηματιστήριο είναι τζόγος και στην έλλειψη αποταμιευτικής κουλτούρας.
Σε άλλες χώρες, ο κόσμος επενδύει μέσω των συνταξιοδοτικών του ταμείων σε μετοχές, ομόλογα κ.λπ. Στην Ελλάδα βρισκόμαστε ακόμη στα σπάργανα. Επιπλέον, έξω είναι ασυνήθιστο κάποιος εργαζόμενος 30 ή 40 ετών με ορίζοντα δεκαετιών μέχρι τη σύνταξη να μην έχει κάποιο επενδυτικό πλάνο στο οποίο συνεισφέρει μέρος ή το σύνολο των μηνιαίων αποταμιεύσεών του, τόνισε.
Προφανώς, κάθε άνθρωπος είναι διαφορετικός και έχει διαφορετικές ανάγκες. Όμως, δεν είναι λογικό η μεγάλη πλειοψηφία του κόσμου στην Ελλάδα να χάνει λεφτά, τοποθετώντας τις οικονομίες της σε προθεσμιακές καταθέσεις. «Το πρόβλημα δεν είναι μόνο ότι χάνει λεφτά από τον πληθωρισμό. Αισθάνεται επίσης αποκλεισμένος γιατί δεν συμμετέχει στο ράλι που φέρνει κέρδη για τους άλλους, με αποτέλεσμα να επωφελούνται οι λίγοι που έχουν τα κεφάλαια και παίρνουν συμβουλές από ειδικούς», πρόσθεσε ο ίδιος. Και ασφαλώς χρηματιστήριο δεν είναι μόνο το ελληνικό, αν κανείς δεν το εμπιστεύεται για να βάλει τις οικονομίες του, κατέληξε.
Αναφερθήκαμε σ’ αυτό το θέμα γιατί κάτι πρέπει να γίνει. Η ενημέρωση του κόσμου για τις ευκαιρίες και τους κινδύνους και κυρίως τα οφέλη από τη μακροχρόνια αποταμίευση με ταυτόχρονη επένδυση ίσως είναι μέρος της λύσης.
Προς το παρόν πάντως, ο εξυπνότερος λαός του κόσμου έχει πιαστεί από τη μύτη.