Τα οικονομικά κριτήρια του Μάαστριχτ τα οποία έπρεπε να ικανοποιήσει η Ελλάδα για να γίνει αποδεκτή στη ζώνη του ευρώ μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του 1990 ήταν μετρήσιμα, σαφή και φιλόδοξα. Η ικανοποίηση των κριτηρίων του Μάαστριχτ ήταν ο εθνικός στόχος της περιόδου. Κρίνοντας εκ του αποτελέσματος, μπορούμε να πούμε ότι καθοριστικό ρόλο στην επίτευξή του έπαιξε το γεγονός ότι ήταν μετρήσιμος και εφικτός.
Αυτό θα πρέπει να μας γίνει μάθημα. Κοινώς, να βάζει η χώρα υψηλότερους, πιο φιλόδοξους αλλά εφικτούς στόχους. Το προηγούμενο διάστημα, η κυβέρνηση της ΝΔ εμφάνισε την ανάκτηση της επενδυτικής βαθμίδας ως τον νέο εθνικό στόχο. Σε άρθρο μας που έφερε τον τίτλο «Η επενδυτική βαθμίδα δεν είναι πανάκεια» πριν από αρκετούς μήνες εξηγούσαμε γιατί η πιθανή ανάκτηση της επενδυτικής βαθμίδας συνιστά μεν σημαντική θετική εξέλιξη για την ελληνική οικονομία, αλλά δεν είναι game changer όπως παρουσιαζόταν. Την ίδια ακριβώς θέση έχουμε και σήμερα, που η ανάκτησή της μοιάζει πιθανή.
Όμως, ο εχθρός του καλού είναι το καλύτερο όπως λέει μια παροιμία. Θεωρούμε λοιπόν ότι η χώρα θα πρέπει να βάλει ένα νέο, πιο φιλόδοξο στόχο μετά την ανάκτηση της επενδυτικής βαθμίδας. Ποιος μπορεί να είναι ο στόχος; Κατά την άποψή μας, να ξεπεράσει η Ελλάδα την Πορτογαλία στο κατά κεφαλήν εισόδημα και να συγκλίνει ως προς τον λόγο δημοσίου χρέους προς ΑΕΠ, το δημοσιονομικό και το εξωτερικό έλλειμμα και την ανεργία μέχρι το 2030.
Γιατί η Πορτογαλία; Η απάντηση είναι γιατί πρόκειται για μια μικρή, μη συστημική χώρα της ευρωζώνης και της ΕΕ όπως η δική μας. Εκ των πραγμάτων, ο στόχος είναι κινητός, γιατί η πορτογαλική οικονομία αναμένεται να αναπτυχθεί τα επόμενα χρόνια όπως η ελληνική. Επομένως, η πρόκληση θα είναι μεγαλύτερη, γιατί θα είναι πιο δύσκολο να επιτευχθεί ο στόχος και η Ελλάδα θα πρέπει να εντείνει τις προσπάθειές της.
Για όσους δεν το ξέρουν, η Ελλάδα είχε υψηλότερο κατά κεφαλήν εισόδημα σε σχέση με την Πορτογαλία μέχρι το 2010, αν θυμόμαστε καλά, αλλά πολύ υψηλότερο δημόσιο χρέος προς το ΑΕΠ. Από εκεί και πέρα, η Πορτογαλία πήρε κεφάλι και σ’ αυτό συνέβαλε αποφασιστικά το γεγονός ότι βγήκε από το μνημόνιο το 2014 ενώ η Ελλάδα το 2018. Πέρυσι, το κατά κεφαλήν εισόδημα της Πορτογαλίας ήταν 23,200 ευρώ περίπου έναντι 19,600 ευρώ της Ελλάδας. Επομένως, η απόσταση που πρέπει να καλυφθεί δεν είναι μικρή. Επιπλέον, η ανεργία υποχώρησε σε 12,16% στην Ελλάδα έναντι 5,78% στην Πορτογαλία. Το δημόσιο χρέος προς το ΑΕΠ της Ελλάδας ήταν 171,3% έναντι 113,9% της Πορτογαλίας. To δημοσιονομικό έλλειμμα διαμορφώθηκε σε 2,3% του ΑΕΠ στην Ελλάδα πέρυσι έναντι μόλις 0,4% στην Πορτογαλία. Ακόμη, το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών ήταν 9,7% προς το ΑΕΠ στην Ελλάδα έναντι 1,3% του ΑΕΠ στην Πορτογαλία.
Από τα ανωτέρω νούμερα είναι σαφές ότι η Ελλάδα θα πρέπει να διανύσει αρκετό δρόμο για να ξεπεράσει την Πορτογαλία στο κατά κεφαλήν εισόδημα και να προσεγγίσει τις υπόλοιπες μακροοικονομικές επιδόσεις της χώρας της Ιβηρικής μέχρι το 2030.
Το παρελθόν έχει δείξει ότι η Ελλάδα μπορεί να τα καταφέρει καλύτερα όταν βάζει μετρήσιμους, φιλόδοξους αλλά εφικτούς στόχους. Με την αναβάθμιση στην επενδυτική βαθμίδα να μοιάζει πολύ πιθανή μετά τις εκλογές, ο επόμενος στόχος θα πρέπει να είναι να ξεπεράσει την Πορτογαλία μέχρι το 2030, κατά την ταπεινή μας άποψη.