Πριν από μία εβδομάδα περίπου, έλαβα από γνωστό που ζει σε πόλη του κεντρικού Καναδά (περιοχή Μανιτόμπα) μια φωτό με ελληνικά κρασιά σε ράφια σουπερμάρκετ, με τη σημείωση ότι πήραν τα εορταστικά κρασιά τους. Οι τιμές ήταν τσιμπημένες, με ένα μπουκάλι Kretikos του 2020 (του Μπουτάρη) στα 15 καναδέζικα δολάρια. Όμως, αμέσως μετά έστειλε μια άλλη φωτό με σχεδόν άδεια ράφια και την υποσημείωση «άδεια τα ράφια στα φαρμακεία. Θερίζει η γρίπη εδώ (όχι Covid) και έχουν εξαφανιστεί όλα τα παιδικά σιρόπια, αντιπυρετικά κ.λπ. Υπάρχουν μεγάλες ελλείψεις σε φάρμακα». Του επισήμανα ότι υπάρχουν ελλείψεις σε κάποια φάρμακα κι εδώ, για να απαντήσει: «Γι’ αυτό στα δείχνω, γιατί στην Ελλάδα φέρνουμε την καταστροφή με το παραμικρό. Όλα γίνονται τεράστια δράματα και ευκαιρία για να σκοτωνόμαστε μεταξύ μας».
Μιλώντας με φίλους σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες και τις ΗΠΑ διαπίστωσα ότι υπήρχε οξύ πρόβλημα σε κάποια ήδη φαρμάκων κι εκεί. Σημειωτέον ότι τα φαρμακεία δεν δίνουν φάρμακα χωρίς συνταγή από γιατρό σε άλλες χώρες της ευρωζώνης, π.χ. Γαλλία, Γερμανία κ.λπ. Στις ΗΠΑ, ο αρμόδιος οργανισμός FDA έχει προειδοποιήσει ότι υπάρχει το ενδεχόμενο για πολύ πιο σοβαρές συνέπειες πέρα από τις ελλείψεις σε γνωστά φάρμακα όπως το αντιβιοτικό amoxicillin και το Adderall. Ο λόγος ήταν οι ελλείψεις σε πάνω από 12 συστατικά γνωστών φαρμάκων.
Υψηλόβαθμα στελέχη εταιρειών που ασχολούνται με την επίλυση των προβλημάτων στις εφοδιαστικές αλυσίδες, όπως ο Β. Vakil, διευθύνων σύμβουλος της Resilinc στην Καλιφόρνια, δείχνουν την Κίνα. Κι αυτό γιατί πολλές από τις πρώτες ύλες προέρχονται από την Κίνα. Η Ινδία είναι μια μεγάλη αγορά για την παρασκευή γενόσημων που εξάγουν σε Δυτικές χώρες, αλλά κι αυτή εξαρτάται από την Κίνα για κάποια συστατικά. Με άλλα λόγια, η φαρμακοβιομηχανία εξαρτάται ακόμη σε σημαντικό βαθμό από την Κίνα. Σύμφωνα με τον ίδιο, βρίσκεται κάπου 10 χρόνια πίσω από τον κλάδο της υψηλής τεχνολογίας στη διαφοροποίηση των πηγών της εφοδιαστικής αλυσίδας. Αυτό σημαίνει ότι ο συνδυασμός υψηλής ζήτησης λόγω γρίπης, Covid κ.λπ. στις Δυτικές χώρες, με την εξάρτηση της φαρμακοβιομηχανίας από την Κίνα και δευτερευόντως την Ινδία, θα οδηγήσει σε ελλείψεις κάποιων φαρμάκων που θα διαρκέσουν αρκετές εβδομάδες και ίσως μήνες.
Στην ΕΕ, το πρόβλημα οξύνεται από τη μεγάλη αύξηση του ενεργειακού κόστους καθώς δυσκολεύει τη διατήρηση της παραγωγής στα ίδια επίπεδα για κάποια φάρμακα που είναι εντάσεως ενέργειας. Η Centrient Pharmaceuticals Netherlands BV, η οποία παράγει αντιβιοτικά, μείωσε την παραγωγή ενός βασικού συστατικού γιατί δεν μπορεί να αυξήσει τις τιμές αρκετά, ώστε να αντισταθμίσει το αυξημένο κόστος της ηλεκτρικής ενέργειας, σύμφωνα με τη Wall Street Journal.
To πρόβλημα είναι τόσο οξύ ώστε ενώσεις γιατρών σε κάποιες χώρες έχουν θέσει θέμα μείωσης των ημερών που δίνονται τα αντιβιοτικά σε ασθενείς. Είναι κάτι που φοβίζει τον Rami Salomon, εκπρόσωπο των γιατρών στα δημόσια νοσοκομεία των Παρισίων, γιατί θα υπάρξουν επαναμολύνσεις. Γι’ αυτό ο ίδιος δηλώνει ότι «φοβάται γιατί ακούσαμε πως οι ελλείψεις θα είναι για 3 ή 4 μήνες».
Υπό αυτές τις συνθήκες, δεν εκπλήσσει που αρκετές χώρες, μεταξύ των οποίων η Ελλάδα, έχουν σπεύσει να απαγορεύσουν προσωρινά τις εξαγωγές φαρμάκων που είναι σε έλλειψη στο εσωτερικό. Πόσο γρήγορα κινήθηκε κάθε χώρα, π.χ. η Ελλάδα, ή όχι δεν το ξέρουμε και δεν μπορούμε να το εκτιμήσουμε. Από τα συμφραζόμενα όμως των ειδικών στο εξωτερικό δεν μπορούμε να είμαστε αισιόδοξοι ότι οι ελλείψεις κάποιων φαρμάκων, π.χ. αντιβιοτικών, αντιπυρετικών, θα εξαλειφθούν σύντομα. Η λογική υπαγορεύει ότι η Ελλάδα, με τις όποιες ιδιαιτερότητές της, δεν μπορεί να είναι η εξαίρεση.