Για τους παλιούς και νέους δανειολήπτες στην Ελλάδα και στις υπόλοιπες χώρες του ευρώ, το κάτωθι ερώτημα είναι ιδιαίτερης σημασίας. Ποιο είναι το ανώτατο επίπεδο στο οποίο η ΕΚΤ θα ανεβάσει το βασικό επιτόκιο του ευρώ, πριν αρχίσει να το μειώνει;
Μερικοί υπολογίζουν ότι θα είναι γύρω στο 2,8%, λαμβάνοντας υπόψη τα επιτόκια της αγοράς και την υπόθεση ότι η Fed θα ανεβάσει το βασικό της επιτόκιο στο 5%. Άλλοι δίνουν πιο πιθανό επίπεδο το 3%. Σήμερα, η ΕΚΤ αναμένεται ότι θα ανακοινώσει νέα αύξηση επιτοκίων, της τάξης του 0,5 ή 0,75 της μονάδας, ανεβάζοντας το επιτόκιο στο 2%-2,25%, και θα γνωστοποιήσει πως θα μειώσει τα ομόλογα που έχει στον ισολογισμό της, ύψους 5 τρισ. ευρώ. Αν έχουν δίκιο, τότε η ΕΚΤ έχει περισσότερο δρόμο να διανύσει σε σύγκριση με τη Fed από τα σημερινά επίπεδα.
Χθες, ο Τζερόμ Πάουελ, πρόεδρος της Fed, αποδείχθηκε συνεπής με τις προηγούμενες υπόνοιες για επιβράδυνση της αύξησης των επιτοκίων κατά 0,5 της μονάδας στο 4,25%-4,50%. Επιπλέον, τη διατήρηση του επιτοκίου σε υψηλά επίπεδα έως ότου η αρμόδια Επιτροπή (FOMC) βεβαιωθεί ότι ο πληθωρισμός είναι σε πτωτική τροχιά προς το 2%. Κάτι που δείχνει ότι δεν θέλει να επαναλάβει το λάθος της Fed στα μέσα της δεκαετίας του 1970, όταν ξεκίνησε να μειώνει νωρίς τα επιτόκια, με αποτέλεσμα την αναζωπύρωση του πληθωρισμού και την απώλεια του ελέγχου.
Με τον μέσο πληθωρισμό στην ευρωζώνη κοντά στο 9% και το ενδεχόμενο ύφεσης να παραμονεύει το 2023, η ΕΚΤ δεν έχει πολλές επιλογές.
Κάποιος θα μπορούσε να βάλει επίσης στην εξίσωση τη σχετική ισχυροποίηση του ευρώ έναντι του δολαρίου και άλλων νομισμάτων που καθιστά πιο σφιχτές τις χρηματοοικονομικές συνθήκες, ευνοώντας την αποκλιμάκωση του πληθωρισμού. Όμως, πρόσφατα, στέλεχος της ΕΚΤ μας διαβεβαίωσε ότι το ευρώ δεν είναι παράγοντας στην απόφαση, σε αντίθεση με τις σημαντικές πιθανότητες ύφεσης το 2023 και την παρατηρούμενη μείωση του πληθωρισμού τους δύο τελευταίους μήνες.
Η αύξηση των επιτοκίων του ευρώ και ο περιορισμός του ισολογισμού της ΕΚΤ έρχεται σε μια στιγμή που πολλές ευρωπαϊκές κυβερνήσεις σχεδιάζουν να εμφανίσουν μεγαλύτερα δημοσιονομικά ελλείμματα το 2023, για να στηρίξουν νοικοκυριά και επιχειρήσεις από την ενεργειακή κρίση. Γι’ αυτό τον λόγο, οι εκδόσεις κρατικών ομολόγων αναμένεται να αυξηθούν. Σύμφωνα με εκτιμήσεις στελεχών της αγοράς στον FT, οι εκδόσεις κρατικού χρέους στην ευρωζώνη θα είναι της τάξης του 1,3 τρισ. ευρώ έναντι 1,1 τρισ. ευρώ το 2022, δηλ. 200 δισ. ευρώ παραπάνω. Επιπλέον, η ΕΚΤ αναμένεται να μειώσει τις αγορές της κατά 300 δισ. ευρώ σύμφωνα με την Pictet Wealth Management.Αυτό σημαίνει ότι οι ιδιώτες επενδυτές θα πρέπει να απορροφήσουν περισσότερα ομόλογα, αξίας 500 δισ. ευρώ και άνω, το 2023. Αυτό σε συνδυασμό με τις αυξήσεις των παρεμβατικών επιτοκίων του ευρώ από την ΕΚΤ μεταφράζεται σε αυξημένο κόστος δανεισμού για τα κράτη και τον ιδιωτικό τομέα.
Δεν αποκλείεται λοιπόν να επαναφέρει στο προσκήνιο το θέμα της φερεγγυότητας του χρέους, ισχυρίζονται ορισμένοι που θυμούνται τα γεγονότα του 2012. Κοντολογίς, η ΕΚΤ, αυξάνοντας τα επιτόκια και συρρικνώνοντας τον ισολογισμό της, μπορεί να προκαλέσει την τέλεια καταιγίδα, με τις αγορές να αμφισβητούν τη φερεγγυότητα κάποιων χωρών και την ανθεκτικότητα πολλών επιχειρήσεων.