Η Ελλάδα και η ευρωζώνη γενικότερα βρίσκονται σε διαφορετική φάση του οικονομικού κύκλου σε σχέση με τις ΗΠΑ. Όμως, αυτό δεν σημαίνει πως δεν υπάρχει διασύνδεση μέσω των εμπορικών συναλλαγών, των άμεσων επενδύσεων και των αγορών.
Οι αγορές δείχνουν μια πιο θετική διάθεση από τότε που ο πρόεδρος της Fed Τζερόμ Πάουελ αναφέρθηκε σε μικρότερες μειώσεις επιτοκίων, ανεβάζοντας ταυτόχρονα τον πήχη για το τελικό επιτόκιο παρέμβασης πάνω από εκεί που το τοποθετούσε η αγορά μέχρι τότε. Κοινώς, 5% και άνω. Τα πρακτικά της συνεδρίασης της Fed στις αρχές Νοεμβρίου που δόθηκαν χθες στη δημοσιότητα επιβεβαίωσαν την εκτίμηση ότι οι περισσότεροι αξιωματούχοι ευνοούν την επιβράδυνση του ρυθμού αύξησης των επιτοκίων.
Αναμφισβήτητα, η μεγαλύτερη της αναμενόμενης μείωση του πληθωρισμού τον Οκτώβριο στις ΗΠΑ σε συνδυασμό με τα λεγόμενα του Πάουελ έχουν βελτιώσει το κλίμα στις χρηματιστηριακές αγορές. Ο δείκτης S&P 500 βρίσκεται πάνω από τις 4.000 μονάδες, έχοντας ανακάμψει από τις 3.720 μονάδες στις αρχές του μήνα. Κι αυτό παρότι ένας από τους πιο αξιόπιστους δείκτες οικονομικής ύφεσης, δηλ. η διαφορά απόδοσης (spread) του 2ετούς από το 10ετές κρατικό ομόλογο, ήταν τόσο αρνητική από τον Οκτώβριο του 1981, όταν πρόεδρος ήταν ο Ρίγκαν, πρόεδρος της Fed ο Πολ Βόλκερ, η αμερικανική οικονομία σε ύφεση και ο πληθωρισμός πάνω από 10%.
Η διαφορά της απόδοσης του 2ετούς από το 10ετές αμερικανικό κρατικό ομόλογο βρίσκεται σε αρνητικό έδαφος από τον Ιούλιο. Παρόμοια εικόνα προκύπτει αν συγκρίνουμε τη διαφορά του 3μηνου εντόκου από το 10ετές ομόλογο. Η κατάσταση είναι επίσης συγκεχυμένη στο μέτωπο του πληθωρισμού. Πράγματι, τα οικονομικά στοιχεία προϊδεάζουν για υποχώρηση του αμερικανικού πληθωρισμού τους επόμενους μήνες ενώ δεν είναι σαφή για την ευρωζώνη.
Ας μην ξεχνάμε όμως ότι όσοι δίνουν προσοχή στα οικονομικά στοιχεία συνήθως ξεχνάνε ότι οι περισσότεροι καταναλωτές και επιχειρηματίες δεν κάνουν το ίδιο. Κι αυτό γιατί είναι απασχολημένοι με τη δουλειά τους, την οικογένειά τους και τα μαγαζιά τους. Οι πληθωριστικές προσδοκίες των ανωτέρω αντικατοπτρίζουν τις προσωπικές τους εμπειρίες και τι βλέπουν στον Τύπο. Η μηνιαία έρευνα της Fed Νέας Υόρκης προσπαθεί να αποτυπώσει τις προσδοκίες των καταναλωτών για τον πληθωρισμό. Στην πιο πρόσφατη έρευνα του Οκτωβρίου, οι πληθωριστικές προσδοκίες τους εκτινάχθηκαν λόγω της βενζίνης και πλέον προβλέπουν αυξημένα επίπεδα πληθωρισμού τα επόμενα χρόνια. Τα ευρήματα της έρευνας δεν συνάδουν με το καλό σενάριο για υποχώρηση του πληθωρισμού στο 2% τα επόμενα χρόνια.
Ένας από αυτούς είναι ο Vincent Deluard, διευθυντής παγκόσμιας στρατηγικής για τη μακροοικονομία στη StoneX, ο οποίος προέβλεψε σωστά την πληθωριστική έκρηξη που ζούμε, πριν οι επιπτώσεις της Covid γίνουν αισθητές. Ο Deluard πιστεύει ότι η αύξηση των επιτοκίων θα επιβραδύνει τον πληθωρισμό αλλά όχι πολύ. Γιατί;
Πρώτον, η αμερικανική αγορά εργασίας θα παραμείνει σφιχτή παρά την αύξηση της ανεργίας. Όπως παρατηρεί το 40% του πληθυσμού είναι παχύσαρκοι και δεν μπορούν να εργασθούν στις κατασκευές, στον κλάδο της φιλοξενίας (π.χ. ξενοδοχεία κ.λπ.). Επιπλέον, περισσότεροι Μεξικανοί φεύγουν από τις ΗΠΑ σε σύγκριση με όσους έρχονται ενώ παρατηρείται αύξηση των ψυχικών ασθενειών, που εμποδίζουν πολλούς να πάνε να δουλέψουν.
Δεύτερον, οι δυνάμεις της παγκοσμιοποίησης που βοήθησαν την παραγωγικότητα να αυξηθεί δεν συνεισφέρουν πλέον. Επίσης, οι παγκόσμιες εφοδιαστικές αλυσίδες δεν λειτουργούν στο 100% όπως πριν, με αποτέλεσμα να υπάρχουν καθυστερήσεις κ.λπ. που ωθούν υψηλότερα τις τιμές.
Τρίτον, η ενέργεια. Η συσχέτιση του δείκτη τιμών καταναλωτή και του υποδείκτη ενέργειας είναι 99%. Ο πληθωρισμός χρειάζεται στη συνεργασία των διεθνών τιμών της ενέργειας. Όμως, ο ΟΠΕΚ δεν θέλει την τιμή του πετρελαίου κάτω από τα 80 δολάρια το βαρέλι.
Χονδρικά, ο ίδιος άνθρωπος υποστηρίζει ότι ίσως έχουμε δει το υψηλότερο επίπεδο του πληθωρισμού στις ΗΠΑ και η Fed ίσως οδηγήσει το επιτόκιο παρέμβασης στο 5% και μετά σταματήσει. Όμως, ο πληθωρισμός δεν θα πέσει στο 2% αλλά πιθανόν θα υποχωρήσει στο 4%-5%. Ο χρόνος θα δείξει ποιος έχει δίκιο.