Πριν λίγο καιρό, το δίκτυο μεσιτικών γραφείων της αλυσίδας RE/MAX Ελλάς έδωσε στη δημοσιότητα στοιχεία για την πορεία των ενοικίων με βάση τις μισθώσεις που έγιναν μέσω του δικτύου του για το διάστημα Οκτώβριος 2022 - Οκτώβριος 2021.
Τα στοιχεία επιβεβαίωσαν κάτι που είναι γνωστό στους ενδιαφερόμενους. Τα ενοίκια αυξήθηκαν σημαντικά και συγκεκριμένα κατά 12% πανελλαδικά έναντι 5% το προηγούμενο 12μηνο, δηλ. Οκτώβριος 2021 - Οκτώβριος 2020.
Την ίδια περίπου περίοδο, η κυβέρνηση ανακοίνωσε νέες δράσεις για τη στέγαση ευάλωτων, νέων έως 39 ετών, που περιλαμβάνουν επιδοτούμενα χαμηλότοκα στεγαστικά δάνεια από τις τράπεζες. Επίσης, επισκευές και ενοικίαση ακινήτων που είτε νοικιάζονται σήμερα σε μετανάστες είτε είναι κλειστά και την εισφορά αδόμητων εκτάσεων από φορείς του Δημοσίου σε ιδιώτες για την κατασκευή σπιτιών, μέρος των οποίων θα δίνεται στους δικαιούχους του προγράμματος κοινωνικής αντιπαροχής.
Από συνομιλίες με άτομα της αγοράς προκύπτει ότι όλοι συμφωνούν πως τα ανωτέρω κυβερνητικά προγράμματα είναι μεν προς τη σωστή κατεύθυνση, αλλά δεν θα λύσουν το πρόβλημα της στέγης και των υψηλών ενοικίων που παρατηρείται και είναι πιο έντονο σε διάφορες περιοχές της Αθήνας και άλλων πόλεων.
Επίσης, όλοι συμφωνούν ότι σημαντικό ρόλο στην ανισορροπία ζήτησης και προσφοράς στέγασης έχουν παίξει οι βραχυχρόνιες μισθώσεις μέσω πλατφορμών όπως η airbnb.
Πολύ μικρότερο ρόλο έχει παίξει το πρόγραμμα Golden Visa, που απευθύνεται σε μη κατοίκους, με την ελάχιστη επένδυση σε ακίνητο να ξεπερνά πλέον τις 500 χιλ. ευρώ από 250 χιλ. πριν, σύμφωνα με τις κυβερνητικές ανακοινώσεις. Αρκετές προτάσεις έχουν κατατεθεί κατά καιρούς από διάφορους φορείς και πρόσωπα για την αντιμετώπιση του προβλήματος, που μερικοί χαρακτηρίζουν «στεγαστική επισφάλεια» όπως το Ινστιτούτο Eteron.
Περιλαμβάνουν ιδέες για έλεγχο των τιμών των ενοικίων, ρύθμιση της βραχυχρόνιας μίσθωσης με την επιβολή γεωγραφικών και άλλων περιορισμών, μεγαλύτερη κρατική παρέμβαση για την προστασία των ενοικιαστών και άλλα.
Όλα αυτά είναι ωραία και καλά αλλά θα πρέπει να είμαστε ρεαλιστές. Το 70%-75% των ελληνικών νοικοκυριών εκτιμάται ότι κατοικεί σε δικό του σπίτι. Είναι ένα από τα υψηλότερα ποσοστά ιδιοκατοίκησης στην Ευρώπη.
Πολλοί ιδιοκτήτες είδαν το εισόδημά τους να αυξάνεται σημαντικά μέσω της βραχυχρόνιας μίσθωσης καθώς έβγαζαν διπλάσια έως τριπλάσια χρήματα σε σχέση με τις 3ετείς συμβάσεις μίσθωσης, όπως αναφέρουν μεσίτες. Τίθεται λοιπόν θέμα ηθικής τάξεως, αν θα πρέπει να τιμωρηθούν όλοι αυτοί με διοικητικούς περιορισμούς πάσης φύσεως. Πολύ περισσότερο, όταν είναι πολύ πιθανό ότι θα κοιτάξουν να τους υπερκεράσουν, παρανομώντας.
Όλα τα μέτρα και δράσεις μπορούν να βοηθήσουν. Όμως, η εστίαση θα πρέπει να αφορά δύο τομείς. Πρώτον και κυριότερο, να αυξηθεί η προσφορά κατοικιών προς ενοικίαση. Αυτό είναι ευκολότερο να γίνει αν βγουν στην αγορά οι δεκάδες χιλιάδες ιδιωτικά διαμερίσματα και κατοικίες που είναι κενά.
Το γεγονός ότι δεν βγαίνουν, παρότι τα ενοίκια έχουν αυξηθεί, ενδεχομένως εξηγείται από το γεγονός ότι πολλά χρειάζονται επισκευές και ανακαίνιση που οι ιδιοκτήτες τους θεωρούν ασύμφορες. Επομένως, ένα μεγάλο πρόγραμμα επιδότησης υλικών και εργασιών σε κενά διαμερίσματα και κατοικίες που θα βγουν στην αγορά για μίσθωση έχει νόημα. Η επιδότηση θα μπορούσε να προέλθει από κοινοτικά κονδύλια, π.χ. πρόγραμμα ΕΣΠΑ.
Δεν χρειάζεται να κτίσει κάποιες χιλιάδες νέες κατοικίες, όταν δεκάδες και ίσως εκατοντάδες χιλιάδες «κάθονται».
Δεύτερον, να ενθαρρυνθεί η συγκατοίκηση. Δεν μπορεί οι Νεοέλληνες να μην έχουν πρόβλημα συγκατοίκησης όταν πάνε στο εξωτερικό και να θέλουν να μένουν σε δικό τους ενοικιαζόμενο διαμέρισμα στην Αθήνα κι άλλες ελληνικές πόλεις. Από φοιτητές μέχρι εργαζόμενους.
Με δεδομένο ότι το μεγαλύτερο πρόβλημα στέγασης παρατηρείται στα μικρότερα ακίνητα, η συγκατοίκηση θα απελευθέρωνε πολλά από αυτά και θα ενίσχυε τις πληρότητες μεγαλύτερων ακινήτων που είναι διαθέσιμα. Γι’ αυτό τον σκοπό θα έπρεπε να εξετασθεί το ενδεχόμενο να επιδοτείται από το κράτος μόνο η συγκατοίκηση. Η τελευταία ίσως βοηθούσε επίσης στη βελτίωση της συνεργασίας διαφόρων ανθρώπων, που λείπει από την Ελλάδα.
Δεν διεκδικούμε το αλάθητο του πάπα. Όμως, φρονούμε πως μια πολιτική που θα εστίαζε στους δυο προαναφερθέντες τομείς θα είχε ευεργετική επίδραση στη στέγαση για τους ενοικιαστές, τους ιδιοκτήτες και την εθνική οικονομία.