Δεν είναι μόνο η επίσημη οικονομία που πάει βζιιν, για να δανεισθούμε έκφραση υπουργού. Το ίδιο φαίνεται πως συμβαίνει με την παραοικονομία.
Μάλιστα, η δεύτερη φαίνεται να δίνει ώθηση στην επίσημη οικονομία μέσω της κατανάλωσης.
Ακαδημαϊκοί, επιχειρηματίες, πολιτικοί και άλλοι έχουν αναφερθεί στο μέγεθος της οικονομικής δραστηριότητας που δεν καταγράφεται, ισχυριζόμενοι ότι αντιπροσωπεύει από το 20% έως το 40% του επίσημου Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος (ΑΕΠ).
Είναι αλήθεια ότι αυτή η συζήτηση ήταν πιο έντονη πριν από την εποχή των μνημονίων και της παρατεταμένης βαθιάς ύφεσης.
Ως γνωστόν, υπάρχουν κλάδοι στην ελληνική οικονομία που χαρακτηρίζονται διαχρονικά από υψηλό βαθμό φοροδιαφυγής, φοροεισφοροδιαφυγής και «μαύρης» εργασίας για συγκεκριμένους λόγους.
Άλλοι αποδίδουν τη σκιώδη οικονομία στους υψηλούς φορολογικούς συντελεστές, στην ακριβή κοινωνική ασφάλιση και άλλοι στην επικρατούσα κουλτούρα της αρπαχτής και την ατιμωρησία.
Η οικοδομή, ο τουρισμός, η γεωργία και η εκπαίδευση (ιδιωτικά μαθήματα) είναι από αυτούς που ξεχωρίζουν.
Γιατί αναφερθήκαμε σ’ αυτό το θέμα και φθάσαμε στο συμπέρασμα ότι η παραοικονομία ανθεί;
Γιατί τα διαθέσιμα στοιχεία για την κατανάλωση, τις καταθέσεις και το διαθέσιμο εισόδημα παραπέμπουν προς αυτή την κατεύθυνση.
Σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ, το διαθέσιμο εισόδημα των νοικοκυριών αυξήθηκε κατά 3,8% το πρώτο τρίμηνο σε 30,77 δισ. ευρώ σε σύγκριση με 29,64 δισ. ευρώ την αντίστοιχη περίοδο του 2021. Προφανώς, η μείωση κάποιων φόρων, οι αυξήσεις μισθών, τα επιδόματα και η ενίσχυση της απασχόλησης έπαιξαν καθοριστικό ρόλο.
Παράλληλα, η τελική καταναλωτική δαπάνη των νοικοκυριών αυξήθηκε κατά 25,9% (!) στα 33,7 δισ. ευρώ από 26,7 δισ. Με άλλα λόγια, ήταν δυσανάλογα μεγάλη.
Κι ενώ θα περίμενε κάποιος ότι οι τραπεζικές καταθέσεις θα υποχωρούσαν για να χρηματοδοτήσουν εν μέρει την αύξηση της καταναλωτικής δαπάνης ή/και η τραπεζική χρηματοδότηση θα ήταν θετική, το αντίθετο συνέβη.
Οι τραπεζικές καταθέσεις των νοικοκυριών αυξήθηκαν με τον ετήσιο ρυθμό μεταβολής σε 5% τον Μάρτιο του 2022.
Ακόμη, η χρηματοδότηση των ιδιωτών ήταν αρνητική από τις τράπεζες, με τον ετήσιο ρυθμό να διαμορφώνεται σε -2,1%.
Δεν χρειάζεται να είναι κανείς ειδικός περί των οικονομικών για να καταλάβει ότι τα ανωτέρω στοιχεία παραπέμπουν σε εισοδήματα που δεν έχουν καταγραφεί και προφανώς προέρχονται από την παραοικονομία.
Κοινώς, η σκιώδης οικονομία ανθεί.
Στο ίδιο συμπέρασμα καταλήγουμε όταν κοιτάζουμε τα επιμέρους στοιχεία του ΑΕΠ το 2ο τρίμηνο και τα συνδυάσουμε με τις μεταβολές των καταθέσεων και τις χρηματοδοτήσεις.
Δεν είναι τυχαίο ότι η συνολική τελική καταναλωτική δαπάνη παρουσίασε αύξηση κατά 8,1% το 2ο τρίμηνο σε σχέση με το ίδιο τρίμηνο το 2021.
Τον Ιούνιο του 2022, οι καταθέσεις του ιδιωτικού τομέα αυξήθηκαν κατά 2,7 δισ. ευρώ, εκ των οποίων τα 721 εκατ. ευρώ ήταν των νοικοκυριών, με τον ετήσιο ρυθμό μεταβολής να διαμορφώνεται σε 6,9% για τον ιδιωτικό τομέα.
Η μηνιαία καθαρή ροή της συνολικής χρηματοδότησης προς τον ιδιωτικό τομέα ήταν 2 δισ. ευρώ και ο ετήσιος ρυθμός μεταβολής της συνολικής χρηματοδότησης αυξήθηκε σε 4,5%, σύμφωνα με τα στοιχεία της ΤτΕ.
Είναι σαφές ότι ένα μέρος του πληθυσμού έχει αποκομίσει μεγάλα αδήλωτα εισοδήματα το προαναφερθέν διάστημα, που εν μέρει ξοδεύει για καταναλωτικούς σκοπούς.
Η ανωτέρω τάση είναι πιθανόν να διογκωθεί το 3ο τρίμηνο, που περιλαμβάνει την καρδιά της τουριστικής σεζόν.
Η ανωτέρω πραγματικότητα δείχνει δύο πράγματα:
Πρώτον, μέρος του πληθυσμού έχει πολύ μεγαλύτερες οικονομικές δυνατότητες από εκείνες που εμφανίζει.
Δεύτερον, η χρήση εισοδηματικών κριτηρίων για τη διανομή κρατικών επιδομάτων ευνοεί όσους έχουν αδήλωτα εισοδήματα και είναι άδικη για τους υπολοίπους που είναι συνεπείς.