Η Gazprom διακόπτει από σήμερα, 31 Αυγούστου, μέχρι και τις 2 Σεπτεμβρίου τη ροή ρωσικού φυσικού αερίου μέσω του αγωγού Nord Stream 1 προς τη Δυτική Ευρώπη, που αγωνιά να μάθει αν η διακοπή θα είναι μόνιμη.
Πρόκειται για ένα ακόμη επεισόδιο στο γεωπολιτικό παίγνιο της Ρωσίας με την ΕΕ, με τον Βλαντίμιρ Πούτιν να χρησιμοποιεί την ενέργεια ως όπλο για να εκδικηθεί τις δυτικές κυρώσεις που επιβλήθηκαν εναντίον της χώρας του μετά την εισβολή στην Ουκρανία.
Παρά τις δικαιολογημένες ανησυχίες που εκφράζουν Ευρωπαίοι αξιωματούχοι, η λογική υπαγορεύει ότι δεν θα υπάρξει μόνιμη διακοπή στη ροή του φυσικού αερίου μετά τις 2 Σεπτεμβρίου.
Ο λόγος είναι απλός. Δεν συμφέρει τον Πούτιν. Γιατί; Οι χώροι αποθήκευσης φυσικού αερίου στη Ρωσία έχουν φθάσει 90% πληρότητα, σύμφωνα με Έλληνα αξιωματούχο.
Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι σε λίγο καιρό η Ρωσία δεν θα έχει πού να βάλει το φυσικό αέριο που παράγει, αν δεν το εξάγει στη Δυτ. Ευρώπη. Υπενθυμίζεται ότι η δυνατότητα των υφιστάμενων αγωγών από τη Ρωσία προς την Κίνα κ.λπ. είναι περιορισμένης δυναμικότητας.
Σε μια τέτοια περίπτωση, οι επιλογές είναι δύο, ισχυρίζονται οι επαΐοντες. Είτε να καίει φυσικό αέριο είτε να κλείσει τις πηγές με τσιμέντο, γεγονός που θα του στερούσε δισ. ευρώ σε έσοδα.
Καμία από τις δύο δεν είναι τόσο καλή για τη Ρωσία όσο η επιλογή να συνεχίσει να πουλάει φυσικό αέριο με τη ρέγουλα και να ανοιγοκλείνει τις κάνουλες για να διατηρεί τις τιμές στα ύψη και να κερδίζει.
Επιπλέον, η Ρωσία θα διευκόλυνε την ΕΕ στην επιβολή ανώτατου πλαφόν στην τιμή αναφοράς του ευρωπαϊκού φυσικού αερίου (TTF) αφού δεν θα τίθετο θέμα αντίδρασης της Gazprom, δηλ. διακοπής των ροών.
Κατά την ταπεινή μας άποψη, η Ρωσία δεν πρόκειται να κλείσει τις στρόφιγγες μετά τις 2 Σεπτεμβρίου.
Όμως, αυτό δεν σημαίνει πως η ΕΕ θα πρέπει να μείνει με σταυρωμένα τα χέρια κι αυτή τη φορά.
Ηδη η Ισπανία προτείνει την εφαρμογή του δικού της προσωρινού μηχανισμού που ενέκρινε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή τον περασμένο Μάιο γι’ αυτήν και την Πορτογαλία, σύμφωνα με δημοσιεύματα στον Διεθνή Τύπο.
Το ισπανικό μοντέλο προβλέπει την επιδότηση των μονάδων που χρησιμοποιούν φυσικό αέριο αποκλειστικά ή συνδυαστικά για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας.
Η επιδότηση καλύπτει τη διαφορά της τιμής αγοράς από το πλαφόν των 40 ευρώ ανά μεγαβατώρα για τους πρώτους έξι μήνες. Από τον έβδομο μήνα, η τιμή του πλαφόν αυξάνεται κατά 5 ευρώ, για να φθάσει τα 70 ευρώ τον Μάιο του 2023, που τερματίζεται το 12μηνο πρόγραμμα.
Η εγκεκριμένη χρηματοδότηση από την ΕΕ ανέρχεται σε 6,3 δισ. ευρώ για την Ισπανία και 2,1 δισ. για την Πορτογαλία.
Η Ισπανία υποστηρίζει ότι οι τιμές του ρεύματος αυξήθηκαν λιγότερο εκεί σε σχέση με άλλες χώρες. Σημειώνεται ότι το κράτος δεν βάζει πλαφόν και επομένως δεν επιδοτεί τις τιμές άλλων πηγών, π.χ. υδροηλεκτρικά, ΑΠΕ.
Με δεδομένη τη διαφορά που χωρίζει τις τιμές της αγοράς από τα 40 ευρώ ανά μεγαβατώρα, το δημοσιονομικό κόστος για την Ισπανία πρέπει να είναι πολύ μεγάλο. Ακόμη, οι παραγωγοί ρεύματος που χρησιμοποιούν άλλα καύσιμα πρέπει να βγάζουν πολλά λεφτά.
Με άλλα λόγια, ο ισπανικός μηχανισμός ευνοεί τις μονάδες παραγωγής περισσότερο απ' ό,τι τους χρήστες της ενέργειας.
Αντίθετα, στο ελληνικό σύστημα, ο μηχανισμός «τιμωρεί» τους παραγωγούς ρεύματος, καθώς παίρνει τα «υπερκέρδη» τους για να στηρίξει νοικοκυριά και μικρομεσαίες επιχειρήσεις.
Υπενθυμίζουμε ότι το κράτος εισπράττει τη διαφορά μεταξύ της τιμής του ρεύματος στη χονδρεμπορική αγορά και του πλαφόν ανά καύσιμο και την κατευθύνει για την επιδότηση της λιανικής τιμής.
Αν λοιπόν το κριτήριο επιλογής του μηχανισμού είναι να μην ανέβει η τιμή του ρεύματος για τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις, το ελληνικό σύστημα κερδίζει.
Ομως, άλλοι ίσως έχουν διαφορετική άποψη.