Μερικές φορές ξεχνάμε τα βασικά. Μας το υπενθύμισε η τελευταία έκθεση του IIF για την μακροοικονομία που είχε τίτλο «Παρακαλείσθε να σταματήσετε να εστιάζετε στο τωρινό (spot) πληθωρισμό».
Τι ήθελαν να πουν οι αναλυτές του IIF; Όπως εξήγησαν στο κείμενο, η νομισματική πολιτική επηρεάζει την πραγματική οικονομία με χρονική υστέρηση, συνήθως άνω του έτους προσθέτουμε εμείς. Κι αυτό γιατί η μετάδοση της πολιτικής γίνεται μέσω των χρηματοοικονομικών συνθηκών και οι επιπτώσεις στα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις είναι εξαιρετικά αβέβαιες και μεταβλητές. Γι’ αυτό τον λόγο, τόνισαν οι ίδιοι, η νομισματική πολιτική βασιζόταν στις προβλέψεις με τους κεντρικούς τραπεζίτες να βάζουν ως στόχο τον πληθωρισμό δυο χρόνια μπροστά.
Όμως, η απότομη, μεγάλη άνοδος του πληθωρισμού στα υψηλότερα επίπεδα των τελευταίων δεκαετιών έχει οδηγήσει την Fed στην απόφαση να εγκαταλείψει, τουλάχιστον εν μέρει, την άσκηση της νομισματικής πολιτικής που βασίζεται στις προβλέψεις. Αντίθετα, η Fed αντιδρά στον πληθωρισμό του πιο πρόσφατου μήνα και άλλα οικονομικά δεδομένα.
Οι οικονομολόγοι του IIF αναφέρονταν στην απόφαση της Fed να αυξήσει το βασικό επιτόκιο παρέμβασης κατά 75 μονάδες βάσης αντί των 50 μονάδων ως αντίδραση στον υψηλότερο του αναμενομένου πληθωρισμό του Μαΐου. Σύμφωνα με τους ίδιους, η Fed θα πρέπει να μην δίνει μεγάλη έμφαση στο πληθωρισμό του πιο πρόσφατου μήνα γιατί οι χρηματοοικονομικές συνθήκες έχουν γίνει πολύ περιοριστικές στην αμερικανική αγορά κατοικίας κι αλλού. Αν λοιπόν η Fed δεν επιβραδύνει την σύσφιξη της νομισματικής πολιτικής, ελλοχεύει ο κίνδυνος μιας ανώμαλης προσγείωσης της οικονομίας των ΗΠΑ.
Διαβάζοντας την έκθεση της IIF για το θέμα δεν θα μπορούσαμε να μην φέρουμε στο νου μας την ΕΚΤ. Η τελευταία εμφανίζεται πολύ πιο συντηρητική σε σχέση με την Fed στο θέμα της σύσφιξης της νομισματικής πολιτικής. Παρότι ο μέσος πληθωρισμός στην ευρωζώνη ξεπερνά το 8%, η ΕΚΤ έχει αντιδράσει πιο ήπια και αργά. Σε κάποιο βαθμό αυτό εξηγείται από τις σημαντικές διαφορές που παρατηρούνται στον πληθωρισμό ανα χώρα και στον αυξημένο κίνδυνο κατακερματισμού στην ευρωζώνη με τις πιο υπερχρεωμένες να πληρώνουν ακριβότερα επιτόκια δανεισμού.
Όμως, υπάρχει κάτι ακόμη που είναι σημαντικό. Η μετάδοση της νομισματικής πολιτικής της Fed γίνεται μέσω των αγορών ενώ της ΕΚΤ μέσω του τραπεζικού συστήματος. Αυτό συνιστά πρόβλημα καθώς οι ευρωπαϊκές τράπεζες είναι πιο αδύναμες από τις αμερικανικές εδώ και χρόνια. Δεν είναι τυχαίο ότι η τελευταία τριμηνιαία έρευνα της ΕΚΤ δείχνει μείωση της ζήτησης και της προσφοράς πιστώσεων στην ευρωζώνη. Οι επιπτώσεις της τελευταίας δεν είναι ομοιόμορφες σε όλη την ευρωζώνη. Για την ακρίβεια, τα κριτήρια παροχής δανείων έχουν αυστηροποιηθεί περισσότερο σε χώρες όπως η Ιταλία και η Ισπανία.
Τα ανωτέρω δείχνουν ότι η πιο σφιχτή νομισματική πολιτική της ΕΚΤ έχει ασύμμετρες επιπτώσεις στις χώρες της ευρωζώνης με την αποκαλούμενη ευρωπεριφέρεια να είναι η πιο ευάλωτη. Σαν να μην έφταναν όλα αυτά, η ΕΚΤ θέλει να αρχίσει να αποσύρει τη στήριξη στο τραπεζικό σύστημα μέσω των δανείων TLTRO.
Υπο αυτή την έννοια, η άσκηση της νομισματικής πολιτικής από την ΕΚΤ συνιστά μια πολύ πιο σύνθετη διαδικασία που αυξάνει τις πιθανότητες λάθους πολιτικής σ’ ένα τόσο ετερογενές σύνολο χωρών. Αν όμως συμβεί το τελευταίο, θα την πληρώσουν οι πολλοί, δηλ. οι πολίτες των χωρών. Και στην περίπτωση της ΕΚΤ, όπως της Fed, η συμβουλή του IIF να μην εστιάζουμε τόσο πολύ στον πρόσφατο πληθωρισμό έχει βάση.