Η επανάληψης είναι μήτηρ μαθήσεως έλεγαν πιο παλιά. Έχουμε λοιπόν και λέμε. Από την ίδρυση του μέχρι σήμερα, το νέο ελληνικό κράτος χρεοκοπεί κατά μέσο όρο κάθε 50 χρόνια περίπου. Αν συμπεριλάβουμε την χρεοκοπία του 1827 που έγινε πριν από το Πρωτόκολλο του Λονδίνου το 1830 με το οποίο ουσιαστικά αναγνωρίσθηκε το νέο ελληνικό κράτος, ο μέσος όρος πέφτει στα 40 χρόνια. Επομένως, η επόμενη χρεοκοπία μπορεί να συμβεί κοντά στο 2050 με 2060 αν και η χρονική σειρά των χρεοκοπιών δεν είναι γραμμική.
Ασφαλώς, κάθε χρεοκοπία από το 1927 μέχρι το 2012 έχει κάποια ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, όμως όλες έχουν κοινό παρονομαστή. Το υψηλό δημόσιο χρέος που ήταν συνήθως απόρροια σωρευμένων εξωτερικών δανείων. Τα τελευταία χρησιμοποιήθηκαν για την χρηματοδότηση καταναλωτικών ή άλλων κρατικών δαπανών όπως του «Αγώνα της Ανεξαρτησίας» την περίοδο 1924-1925 . Ενίοτε η χρεοκοπία πυροδοτείτο από κάποιο δυσμενές, διεθνές γεγονός.
Τα υπενθυμίζουμε όλα αυτά γιατί οι Νεοέλληνες έχουμε βραχεία μνήμη.
Ερχόμαστε λοιπόν στην ανταλλαγή επιστολών μεταξύ του ΥΠΟΙΚ κ. Σταϊκούρα και υψηλόβαθμων αξιωματούχων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής που σηματοδοτούν το τέλος της ενισχυμένης εποπτείας της ελληνικής οικονομίας από τις 20 Αυγούστου. Τόσο η κυβέρνηση όσο και η ΕΕ χαιρέτισαν το τέλος της μεταμνημονιακής εποπτείας της Ελλάδας, επισημαίνοντας τα πράγματα που ο καθένας θεωρεί πιο σημαντικά από την γωνιά του. Η ΕΕ στάθηκε στη βελτίωση της ανθεκτικότητας της ελληνικής οικονομίας και στη μείωση των δευτερογενών επιπτώσεων στην οικονομία της ευρωζώνης. Ο κ. Σταϊκούρας στάθηκε στους βαθμούς ελευθερίας που αποκτά η χώρα στην άσκηση της οικονομικής πολιτικής και στις θετικές επιπτώσεις που θα έχει στην αξιολόγηση της ελληνικής οικονομίας από τους διεθνείς οίκους αξιολόγησης και τις αγορές ομολόγων κατ’ αυτόν.
Αν ζούσαμε σε μια χώρα όπου το πολιτικό σύστημα λειτουργεί ορθολογικά, προτάσσοντας το συμφέρον της χώρας και δευτερευόντως το μικροκομματικό, θα συμφωνούσαμε πιθανόν μαζί τους. Όμως, δεν νομίζουμε ότι συμβαίνει κάτι τέτοιο εδώ. Ούτε πιστεύουμε ότι τα κόμματα και οι ασκούντες οικονομική πολιτικοί έχουν πλέον «ωριμάσει» μετά την απώλεια του 25% της οικονομικής δραστηριότητας σε μια 10ετία.
Δεν υπάρχει καλύτερη απόδειξη γι’ αυτό από την ασκηθείσα οικονομική πολιτική την περίοδο 2020-2022 με επίκληση της πανδημίας από το κυβερνών κόμμα που αυτοπροσδιορίζεται ως συντηρητικό /φιλελεύθερο. Η πλέον καταχρεωμένη χώρα της Ευρώπης ήταν από τις δυο ή τρείς πιο δημοσιονομικά γαλαντόμες ως προς το ΑΕΠ με αποτέλεσμα το πρωτογενές ισοζύγιο του κρατικού προϋπολογισμού να μετατραπεί σε βαθιά ελλειμματικό από πλεονασματικό.
Ως γνωστόν, δισ. ευρώ κατέληξαν στις τραπεζικές καταθέσεις «πληγέντων» που δεν τα χρειάζονταν. Καθοριστικό ρόλο έπαιξε η ρήτρα διαφυγής σε επίπεδο ΕΕ, δηλ. η χαλάρωση των δημοσιονομικών κανόνων που μεταφράσθηκε σε μεγαλύτερους βαθμούς ελευθερίας στην άσκηση της οικονομικής πολιτικής. Κι όλα αυτά παρότι υπήρχε η υποχρέωση της Ελλάδας λόγω ενισχυμένης εποπτείας τα μεγάλα δημοσιονομικά μέτρα να μην είναι μόνιμα αλλά προσωρινά γιατί διαφορετικά θα έπρεπε να ληφθούν αντισταθμιστικά μέτρα.
Ο καθένας μπορεί να υποθέσει τι πρόκειται να γίνει μετά την έξοδο από την μεταμνημονιακή εποπτεία και κυρίως σε εκλογικές χρονιές από τα κόμματα εξουσίας. Φυσικά, υπάρχει ο αντίλογος ότι θα υπάρχει κάποια εποπτεία αφού δεν έχουμε αποπληρώσει το 75% των θεσμικών δανείων από ESM/EFSF και τα εναπομείναντα GLF. Επιπλέον, οι αγορές θα λειτουργούν επίσης ως πειθαρχικός μηχανισμός όταν υπάρχουν υπερβολές.
Τα ανωτέρω επιχειρήματα είναι σωστά. Όμως, οι αγορές ομολόγων δεν λειτουργούν κανονικά λόγω των στρεβλώσεων που προκαλούν οι παρεμβάσεις των κεντρικών τραπεζών, π.χ. της ΕΚΤ. Ακόμη, οι ελληνικές κυβερνήσεις έχουν την τάση να πηγαίνουν στα άκρα για να μεγιστοποιήσουν τις ψήφους και να ελαχιστοποιήσουν το πολιτικό κόστος. Υπο αυτή την έννοια, δεν είμαστε σίγουροι αν το τέλος της ενισχυμένης εποπτείας είναι ευλογία η μεταμφιεσμένη κατάρα σε μια χώρα που η πολιτική ωριμότητα και οι ισχυροί, ανεξάρτητοι θεσμοί είναι είδη εν ανεπαρκεία.