Πριν από τη Μεγάλη ‘Υφεση του 2008, η ευρωζώνη εκλαμβάνετο από τις αγορές ως ένα γκρουπ στο οποίο το ιταλικό, το ισπανικό και το ελληνικό χρέος ήταν περίπου τόσο φερέγγυα όσο το γερμανικό. Από τότε, η επιτοκιακή διαφορά (spread) των ελληνικών, ιταλικών και ισπανικών ομολόγων έναντι των 10ετών γερμανικών έχει ανοίξει και δεν έχει γυρίσει στα επίπεδα που ήταν πριν από την κρίση.
Ο Μάριο Ντράγκι κατάφερε να σώσει το ευρώ 10 χρόνια πριν, αλλά δεν μπόρεσε να πείσει τις αγορές ότι το χρέος όλων των κρατών της ευρωζώνης θα πρέπει να θεωρείται περίπου ίδιο και να τιμολογείται ανάλογα. Αυτό έχει αφήσει ένα τραύμα που το βρήκαμε ξανά μπροστά μας σχετικά πρόσφατα, όταν το spread μεταξύ του 10ετούς ελληνικού ομολόγου και του αντίστοιχου γερμανικού πλησίασε τις 300 μονάδες βάσης ή 3 ποσοστιαίες μονάδες.
Ακόμη μια φορά, όπως 10 χρόνια πριν, η δυναμική ήταν παρόμοια. Η αγορά ανάγκασε τους χαράσσοντες τη νομισματική πολιτική στην ΕΚΤ να δράσουν, δηλ. να εμφανίσουν κάποιο μηχανισμό που να ελέγχει τα spreads. Κι αυτό γιατί προληπτικές κινήσεις από την ΕΚΤ είναι πολιτικά αδύνατες. Φυσικά, αυτό δεν σημαίνει ότι κάποιοι δεν μπορούν να πάρουν τον ανωτέρω μηχανισμό και να τον πάνε στο Συνταγματικό Δικαστήριο της Καρλσρούης.
Ο πρόεδρος της Bundesbank Γιοακίμ Νάγκελ γνωρίζει πολύ καλά τους κινδύνους που υπάρχουν. Τόσο της παραπομπής του νέου μηχανισμού στο Συνταγματικό Δικαστήριο της πατρίδας του όσο και του μηνύματος που στέλνει η ΕΚΤ στις αγορές, παρεμβαίνοντας όταν χρειασθεί για να διασφαλίσει ευνοϊκές συνθήκες χρηματοδότησης των χωρών του Νότου. Ο δεύτερος λόγος είναι ιδιαίτερα σοβαρός καθώς οι κεντρικές τράπεζες έχουν κατηγορηθεί για τη δημιουργία φουσκών στις αγορές και αύξησης της ανισότητας του πλούτου στις κοινωνίες, λόγω των παρεμβάσεών τους για ευνοϊκότερες συνθήκες χρηματοδότησης.
Επομένως, είναι εύκολο να καταλάβει κάποιος γιατί ο κ. Νάγκελ επέκρινε χθες την πολιτική της ΕΚΤ να αγοράσει ομόλογα της Ιταλίας, της Ισπανίας, της Ελλάδας και της Πορτογαλίας για να περιορίσει την επιτοκιακή διαφορά (spread) από τα γερμανικά ομόλογα χωρίς αυστηρές προϋποθέσεις. Η κίνηση του κ. Νάγκελ, ο οποίος επεσήμανε πως η προτεραιότητα της ΕΚΤ πρέπει να είναι ο έλεγχος του πληθωρισμού και όχι τα spreads της ευρωπεριφέρειας, επανέφερε στο προσκήνιο τις διαφωνίες της γερμανικής κεντρικής τράπεζας με την κ. Λαγκάρντ και τις «περιστέρες» της ΕΚΤ.
Είναι δύσκολο να διαφωνήσει κάποιος με την τοποθέτηση του κ. Νάγκελ περί αυστηρών προϋποθέσεων και περιορισμένης διάρκειας στις αγορές των ομολόγων από τον νέο μηχανισμό, παρότι ο κατακερματισμός προκαλεί προβλήματα στις οικονομίες της ευρωπεριφέρειας. Όμως, κάποτε θα πρέπει να αρχίσουμε να βλέπουμε τις τοποθετήσεις των άλλων με κριτικό μάτι αλλά χωρίς προκαταλήψεις.