Η ιστορία συχνά επαναλαμβάνεται ως φάρσα. Η ελληνική οικονομία κατέγραφε τον υψηλότερο ρυθμό ανάπτυξης σε σύγκριση με τον μέσο όρο της ευρωζώνης την περίοδο 2000-2008, αλλά ταυτόχρονα εμφάνιζε πρωτογενή ελλείμματα, συσσωρεύοντας χρέος. Το αποτέλεσμα ήταν η κρίση χρέους και η εποχή των μνημονίων που ακολούθησε.
Θα περίμενε κανείς από μια τέτοια χώρα που απώλεσε το 26% περίπου του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος της και πέρασε μια πολυετή οικονομική κρίση, με κύριο χαρακτηριστικό τη δημοσιονομική λιτότητα, ότι θα είχε πάρει το μάθημά της. Αν κρίνουμε από τη συμπεριφορά των πολιτικών της και μεγάλου μέρους του κόσμου, κάτι τέτοιο δεν συμβαίνει.
Η κυβέρνηση μοίρασε 44 δισ. ευρώ κατά τη διάρκεια της πανδημίας, με την αντιπολίτευση να την εγκαλεί που δεν έδωσε ακόμη περισσότερα. Εκ του αποτελέσματος, προκύπτει ότι πολλά πήγαν σε άτομα και επιχειρήσεις που δεν τα χρειάζονταν και έγιναν καταθέσεις. Θυμίζουμε ότι 11.500 επιχειρήσεις πρόλαβαν και άλλαξαν μαζικά ΚΑΔ το 2020, για να παίρνουν τις επιδοτήσεις της πανδημίας πριν η ΑΑΔΕ ανακαλύψει τι γινόταν. Το 2020 δεν έκλεισε ούτε ο αριθμός των επιχειρήσεων που συνήθως κλείνουν κάθε χρόνο καθώς τα λουκέτα ήταν κατά 22% λιγότερα σε σχέση με το 2019. Το οξύμωρο είναι ότι η κυβέρνηση κατηγορείται γι’ αυτό από κόμματα που ζητούσαν να μοιραστούν ακόμη περισσότερα λεφτά.
Ακόμη κι όταν προκύπτουν έκτακτα έσοδα διοχετεύονται γρήγορα για έκτακτες δαπάνες όπως η επιδότηση της ηλεκτρικής ενέργειας, καυσίμων κ.λπ., με επίκληση της δύσκολης οικονομικής συγκυρίας. Μ’ αυτά και μ’ αυτά ενισχύεται η εντύπωση σε ολοένα και μεγαλύτερο κομμάτι του πληθυσμού ότι «λεφτά υπάρχουν», σε αντίθεση με την εικόνα που εξέπεμπε η πολιτική της δημοσιονομικής λιτότητας την προηγούμενη δεκαετία.
Αυτό προμηνύει μεγαλύτερα προβλήματα στο μέλλον καθώς ο υψηλός πληθωρισμός εντείνει την πίεση από οργανωμένες ομάδες για ακόμη μεγαλύτερες παροχές. Η χώρα συσσωρεύει περισσότερο χρέος. Οι δαπάνες εκτός των τόκων υπερβαίνουν σημαντικά τα έσοδα (πρωτογενές έλλειμμα), μετά την εγκατάλειψη των δημοσιονομικών κανόνων -ο στόχος ήταν πρωτογενές πλεόνασμα 3,5% του ΑΕΠ από το 2018 μέχρι το 2022- λόγω πανδημίας.
Οι αισιόδοξοι παρατηρούν πως το ονομαστικό ΑΕΠ αυξάνεται ταχύτερα από το χρέος και επομένως ο λόγος χρέους προς ΑΕΠ μειώνεται. Όμως, κάτι το αντίστοιχο δεν συνέβαινε στον δρόμο προς το 2008 και δεν εμπόδισε τη χρεοκοπία του 2012;
Καλώς ή κακώς, η εξέλιξη του ΑΕΠ ενέχει αβεβαιότητα. Από την άλλη πλευρά, το μέγεθος του δημοσιονομικού ελλείμματος είναι μετρημένα κουκιά. Όσο πιο πολλοί νομίζουν πως «λεφτά υπάρχουν», τόσο δυσκολότερος θα γίνεται ο έλεγχος του ελλείμματος, στρώνοντας τον δρόμο για την επόμενη χρεοκοπία.