Η Ελλάδα είναι μια μικρή, ανοικτή οικονομία. Ως εκ τούτου, είναι εκτεθειμένη στους ανέμους που πνέουν στις οικονομίες των κυριότερων εμπορικών εταίρων της και τις διεθνείς αγορές. Η Ελλάδα εξάγει το 60% περίπου των προϊόντων της στην ευρωζώνη. Πώς θα πάει η ελληνική οικονομία φέτος και του χρόνου εξαρτάται σε σημαντικό βαθμό από την πορεία των οικονομιών των εμπορικών εταίρων της.
Κι εδώ αρχίζουν τα δύσκολα. Πρόσφατα, ο IIF (Institute of International Finance) προειδοποίησε για αυξημένο ρίσκο οικονομικής ύφεσης παγκοσμίως, με την ευρωζώνη και την Κίνα να αποτελούν την αχίλλειο πτέρνα της παγκόσμιας οικονομίας. Η εκτίμηση είναι πως ο πόλεμος στην Ουκρανία και η αυξημένη αβεβαιότητα θα έχουν επίδραση στην κατανάλωση των νοικοκυριών και στις επενδυτικές αποφάσεις των επιχειρήσεων. Ο συνδυασμός θα μειώσει τον εκτιμώμενο ρυθμό ανάπτυξης της ευρωζώνης στο 1% από 3% προηγουμένως παρά τη βοήθεια από τη στατιστική μεταφορά του 1,9% στο 2022 από το 2021, σύμφωνα με τον IIF.
Πρακτικά, οι οικονομολόγοι του IIF προβλέπουν ύφεση στην ευρωζώνη το 2ο εξάμηνο φέτος. Αν επιβεβαιωθούν οι προβλέψεις τους, η επίτευξη του αναθεωρημένου κυβερνητικού στόχου για ανάπτυξη 3,1% της ελληνικής οικονομίας φέτος καθίσταται εξαιρετικά αισιόδοξη. Αυτό σημαίνει ότι το δημοσιονομικό ισοζύγιο είναι πιθανόν να χειροτερεύσει και το πρωτογενές έλλειμμα να είναι μεγαλύτερο από 2% του ΑΕΠ, λόγω πιθανής αύξησης των κρατικών δαπανών και μικρότερων φορολογικών εσόδων.
Με δεδομένο το υψηλό δημόσιο χρέος που προσγειώθηκε στο 192% του ΑΕΠ το 2021 και την κατακόρυφη αύξηση του κόστους δανεισμού της Ελλάδας και της ευρωπεριφέρειας γενικότερα, ο καλύτερος έλεγχος των δαπανών και η ενίσχυση των εσόδων θα έπρεπε να είναι προτεραιότητα. Με έμφαση στην καταπολέμηση της φοροδιαφυγής. Πώς όμως θα γίνει κάτι τέτοιο, όταν ασθενής επισκέπτεται τον γιατρό του και όταν βγάζει την κάρτα για να τον πληρώσει, ο γιατρός του λέει πως δεν έχει POS και παίρνει μόνο μετρητά. Όταν μάλιστα διηγείται το περιστατικό σε φίλους, ένας εκ των τελευταίων τού είπε: «Καλά εσύ πού ζεις; Εχεις δει δικηγόρο που να πληρώνεται μέσω POS;». Ο άλλος πηγαίνει στο περίπτερο για να πάρει κάποια πράγματα και όταν πάει να πληρώσει με κάρτα, του λέει ο ιδιοκτήτης/υπάλληλος πως το μηχάνημα δεν λειτουργεί.
Όλα αυτά σημαίνουν ότι η βαθιά οικονομική κρίση δεν άλλαξε τις συμπεριφορές και τις συνήθειες πολλών ελεύθερων επαγγελματιών που φοροδιαφεύγουν συστηματικά. Και φυσικά σωρεία επαγγελμάτων δεν υποχρεούνται ακόμη και σήμερα να έχουν POS. Οι δε φορολογικές αρχές προσπαθούν από το 2013-2014 να επιτύχουν τη σύνδεση των ταμειακών μηχανών με τους servers του ΥΠΟΙΚ. Τώρα πλέον, όλες οι ελπίδες έχουν εναποτεθεί στο Ταμείο Ανάκαμψης της ΕΕ.
Σ’ ένα λοιπόν πιο δύσκολο εξωτερικό οικονομικό περιβάλλον, ενδεχομένως υφεσιακό, στην ελληνική οικονομία λείπουν πολύτιμα εργαλεία για να κάνουν σωστά οι φορολογικές αρχές τη δουλειά τους και να βελτιωθούν τα δημόσια οικονομικά με δικαιοσύνη. Με άλλα λόγια, τι είχες, Γιάννη μου, τι είχα πάντα. Όμως, τέτοιες χώρες δεν πάνε μακριά. Ιδίως αν είναι φορτωμένες χρέη.