Όταν η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επιχείρησε να ξεκινήσει μια συζήτηση για τον προσδιορισμό του «δίκαιου κατώτατου μισθού» στην ΕΕ το 2020, οι συνδικαλιστικές οργανώσεις των σκανδιναβικών χωρών ξεσηκώθηκαν εναντίον της. Μάλιστα, ο Therese Svanström, πρόεδρος της σουηδικής ΓΣΕΕ, έφθασε στο σημείο να αναφέρει σε άρθρο του στο EUObserver ότι «η ΕΕ δεν έχει νομική επάρκεια στο θέμα των μισθών».
Βλέπετε δεν υπάρχει θεσμοθετημένος κατώτερος μισθός στη Σουηδία, Νορβηγία και Φινλανδία. Οι μισθοί είναι αντικείμενο συλλογικών διαπραγματεύσεων μεταξύ των εκπροσώπων των εργαζομένων και των εργοδοτών και φαίνεται πως όλες οι πλευρές είναι ικανοποιημένες. Κατώτερος μισθός δεν υπάρχει επίσης στη γειτονική μας Ιταλία καθώς οι μισθοί είναι αντικείμενο συλλογικών διαπραγματεύσεων ανά κλάδο. Και η Κύπρος εμφανίζεται να ανήκει στην κατηγορία των χωρών της ΕΕ που δεν έχουν κατώτερο μισθό.
Στην Ελλάδα, τέτοιο θέμα δεν έχει τεθεί. Όλη η συζήτηση έχει πολιτικό κυρίως χαρακτήρα και περιορίζεται στο κατά πόσο η αύξηση ενισχύει τα εισοδήματα των εργαζομένων. Άλλοι σημαντικοί παράμετροι όπως η επίπτωση στον πληθωρισμό, στην απασχόληση, στο δημοσιονομικό έλλειμμα και στο ΑΕΠ, αφήνονται στην άκρη.
Η κυβέρνηση γνωστοποίησε χθες με λεπτομέρειες την αύξηση του μικτού κατώτατου μισθού κατά 7,9% ή 50 ευρώ τον μήνα στα 713 ευρώ ή 832 ευρώ μηνιαίως, αν ληφθούν υπόψη οι 14 μήνες. Εμείς ρίξαμε μια ματιά να δούμε πού τοποθετείται η χώρα μας στην κατάταξη των χωρών της ΕΕ και μη, με τα νέα δεδομένα.
Διαπιστώσαμε λοιπόν ότι ο μηνιαίος κατώτατος μισθός των 832 ευρώ σε 12μηνη βάση στην Ελλάδα είναι πλέον λίγο υψηλότερος από εκείνον της Πορτογαλίας των 822 ευρώ. Είναι όμως πολύ υψηλότερος σε σύγκριση με εκείνον των γειτονικών χωρών μας, δηλ. της Ρουμανίας, της Σερβίας, της Βουλγαρίας και της Αλβανίας των 515 ευρώ, 402 ευρώ, 363 ευρώ και 264 ευρώ αντίστοιχα. Είναι όμως αρκετά χαμηλότερος σε σύγκριση με τις 2.202 ευρώ του Λουξεμβούργου, των 1.755 ευρώ της Γερμανίας, των 1.724 ευρώ της Ιρλανδίας και των 1.603 ευρώ της Γαλλίας. Τα νούμερα βασίζονται στην υπόθεση του 40ωρου την εβδομάδα, με εξαίρεση χώρες όπως η Γαλλία με 35 ώρες, η Γερμανία με 39,1 ώρες και η Ιρλανδία με 39 ώρες.
Φυσικά, τα λεφτά που μένουν στην τσέπη όσων αμείβονται με τον μικτό κατώτατο μισθό ανά χώρα μετά τις κρατήσεις για κοινωνική ασφάλιση και τους φόρους δεν είναι το ίδιο. Ο καθαρός μισθός στην Πορτογαλία εμφανίζεται να είναι στα 705 ευρώ, έναντι 612 ευρώ στην Ελλάδα. Επίσης, ο καθαρός κατώτατος μισθός στη Γαλλία και τη Γερμανία είναι ίδιος στα 1.300 ευρώ, παρότι ο μικτός είναι υψηλότερος στη Γερμανία. Η Ιρλανδία έχει υψηλότερο καθαρό μισθό στα 1.574 ευρώ. Επανερχόμενοι στην αύξηση του κατώτατου μισθού στην Ελλάδα, διαπιστώνουμε ότι απουσιάζουν οι κυβερνητικές εκτιμήσεις για τις επιπτώσεις στην απασχόληση, στον πληθωρισμό, στο ΑΕΠ κ.λπ.
Σε γενικές γραμμές, στη διεθνή βιβλιογραφία, οι μεγάλες αυξήσεις στον κατώτατο μισθό οδηγούν συνήθως σε απώλειες θέσεων εργασίας. Ιδίως μεταξύ των νεαρών, ανειδίκευτων εργατών. Η συζήτηση αφορά αν πρόκειται για πολλές ή λίγες θέσεις. Όμως, η Ελλάδα είναι ιδιαίτερη περίπτωση καθώς δεκάδες χιλιάδες θέσεις εργασίας παραμένουν κενές μόνο στη γεωργία και στον τουρισμό. Μπορεί λοιπόν να έχουμε διαφοροποιήσεις ανά κλάδο.
Η δεύτερη αύξηση του κατώτατου μισθού σε ένα εξάμηνο έρχεται σε μια περίοδο που ο πληθωρισμός βρίσκεται στα ύψη και αρκετές επιχειρήσεις ανεβάζουν τις τιμές, επικαλούμενες πραγματικούς ή μη λόγους. Σ’ ένα τέτοιο περιβάλλον, είναι πιθανό πολλοί να επιχειρήσουν να περάσουν την αύξηση του μισθού στις τιμές, αντί να την απορροφήσουν. Επομένως, λογικά, η αύξηση θα συμβάλει στη διαιώνιση του πληθωρισμού, αν και είναι ασαφές σε τι βαθμό. Τα δημόσια οικονομικά θα επιβαρυνθούν λόγω των αυξημένων επιδομάτων ανεργίας κ.λπ., αλλά θα αυξηθούν τα έσοδα από τον φόρο εισοδήματος, ΦΠΑ κ.λπ. Αντίθετα, στο μέτρο που η αύξηση πηγαίνει σε χαμηλόμισθους και κατευθυνθεί στην κατανάλωση, η κατά 10% περίπου αύξηση του μικτού κατώτατου μισθού αναμένεται να έχει θετικό αντίκτυπο στην ιδιωτική κατανάλωση και από εκεί στο ΑΕΠ. Ακόμη κι αν ένα μικρό κομμάτι πάει σε εισαγόμενα προϊόντα.
Επομένως, η αρχική επίπτωση (εντός εξαμήνου) από την αύξηση του κατώτατου μισθού στην απασχόληση μας φαίνεται αβέβαιη λόγω των ειδικών συνθηκών σε κλάδους αιχμής, ενώ είναι θετική στον πληθωρισμό και στο ΑΕΠ. Περιμένουμε τις κυβερνητικές εκτιμήσεις ή άλλων φορέων καθώς διαθέτουν στοιχεία.
ΚΑΛΗ ΑΝΑΣΤΑΣΗ ΚΑΙ ΚΑΛΟ ΠΑΣΧΑ.