Μετά από τρία μνημόνια και μια σχεδόν δεκαετία οικονομικής κρίσης όπου χάθηκε το 25% του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος (ΑΕΠ), η κυβέρνηση, η αντιπολίτευση και γενικά σημαντικό μέρος της κοινωνίας δείχνει να μην έχουν βάλει μυαλό. Ούτε δείχνουν να αντιλαμβάνονται την τεκτονική αλλαγή που λαμβάνει χώρα στο διεθνές χρηματοοικονομικό σύστημα.
Ως γνωστόν, η πιο υπερχρεωμένη χώρα της Ευρώπης και μια από τις πιο υπερχρεωμένες στον κόσμο αποδείχθηκε μια από τις πιο γαλαντόμες στη διανομή δημόσιου χρήματος προς μεγάλες ομάδες του πληθυσμού κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Χωρίς μάλιστα να ελέγξει εκ των υστέρων, αν αρκετοί από αυτούς που πήραν τις ανεπιστρεπτέες προκαταβολές, άλλες χρηματικές ενισχύσεις και δάνεια με κρατικές εγγυήσεις, έπρεπε να τις πάρουν. Κι αυτό παρότι οι καταθέσεις αυξήθηκαν κατακόρυφα ενώ λιγότερες εταιρείες κατέβασαν ρολά το 2020, χρονιά μεγάλης ύφεσης, σε σύγκριση με το 2019.
Όταν αυτό συμβαίνει, οι ωφελημένοι και γενικότερα ο λαός σχηματίζει την άποψη ότι λεφτά υπάρχουν και απαιτεί από την εκάστοτε κυβέρνηση να τα διαμοιράσει. Χαρακτηριστικό παράδειγμα το μαξιλάρι ρευστότητας των 40 δισ. ευρώ που πολλοί επικαλούνται για να δικαιολογήσουν διεκδικήσεις, να τάξουν επιδόματα κ.λπ., χωρίς να αντιλαμβάνονται ότι θα αυξηθούν οι δαπάνες και το έλλειμμα του προϋπολογισμού, θέτοντας σε κίνδυνο τον δανεισμό από τις αγορές. Υπενθυμίζουμε ότι η Ελλάδα πήγε στα μνημόνια το 2010 όταν έχασε την πρόσβαση στις αγορές. Αντίθετα, χώρες με πολύ μικρότερο χρέος και πολύ μεγαλύτερο δημοσιονομικό χώρο δεν μοίρασαν αναλογικά τόσα χρήματα κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Προτίμησαν να έχουν χαμηλότερο ρυθμό ανάπτυξης το 2021 και να μην επιβαρύνουν τους φορολογούμενούς τους μελλοντικά με τοκοχρεολύσια.
Τα λέμε όλα αυτά γιατί η διαδικασία της απο-παγκοσμιοποίησης που ξεκίνησε σιγά σιγά πριν λίγα χρόνια δείχνει να επιταχύνεται μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία. Αυτό δεν είναι τυχαίο. Αυτή τη φορά η αποπαγκοσμιοποίηση μοιάζει να έχει γεωπολιτικά κίνητρα, δηλ. τις ευλογίες ή τουλάχιστον την ανοχή των ΗΠΑ. Οι τελευταίες διαπίστωσαν ότι η Κίνα, πρωτίστως, και δευτερευόντως η Ρωσία είναι οι κυρίως ωφελημένες. Επομένως, περιορίζοντας την παγκοσμιοποίηση πλήττουν την Κίνα και τη Ρωσία.
Σε οικονομικούς όρους, αυτό μεταφράζεται σε υψηλότερες τιμές πολλών προϊόντων και υπηρεσιών, δηλ. πληθωρισμό. Δεν δείχνει να είναι παροδικός αλλά πιο μόνιμος, που θα τον βρούμε μπροστά μας. Ο υψηλότερος πληθωρισμός βάζει τέλος στο ράλι της αγοράς ομολόγων, που διαρκεί από τη δεκαετία του 1980 και ήδη ωθεί τις αποδόσεις των ομολόγων σε υψηλότερα επίπεδα.
Στο νέο περιβάλλον, οι υπερχρεωμένες χώρες όπως η Ελλάδα θα βρεθούν σε δυσκολότερη θέση. Κι αυτό γιατί θα πρέπει να χρηματοδοτήσουν τα τρέχοντα ελλείμματά τους και να αναχρηματοδοτήσουν τις λήξεις των χρεογράφων τους με υψηλότερα επιτόκια. Το ίδιο ισχύει για τις επιχειρήσεις τους.
Είναι λοιπόν προφανές ότι το νέο διεθνές περιβάλλον με τον υψηλότερο πληθωρισμό και τα επιτόκια δεν ευνοεί υπερχρεωμένες χώρες. Ιδίως εκείνες των οποίων το πολιτικό σύστημα είναι εθισμένο να μοιράζει τα λεφτά των φορολογουμένων για να κερδίζει ψήφους όπως στην Ελλάδα.
Φυσικά, τα λεφτά του Ταμείου Ανάκαμψης θα βοηθήσουν αν απορροφηθούν πλήρως. Όμως, πλέον, το σκηνικό αλλάζει.