Το στρατιωτικό δόγμα των ΗΠΑ εδράζεται σε δύο πυλώνες. Πρώτον, να έχει καλές σχέσεις με το Μεξικό και τον Καναδά, δηλ. τις δύο χώρες από τις οποίες θα μπορούσε να δεχθεί επίθεση από εδάφους. Δεύτερον, να έχει τον έλεγχο του Ατλαντικού και του Ειρηνικού Ωκεανού από όπου θα μπορούσε να δεχθεί επίθεση. Η απόφαση των ΗΠΑ να υπερασπισθούν την Ευρώπη στον 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο ήταν συνάρτηση της εξασφάλισης του ελέγχου του Ατλαντικού Ωκεανού.
Το ίδιο δόγμα ίσχυε κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου. Η μάχη εναντίον της Σοβιετικής Ένωσης σε περίπτωση εισβολής στη Δυτική Ευρώπη θα δινόταν σε ευρωπαϊκό έδαφος. Όμως, ο πραγματικός στόχος ήταν ο έλεγχος του Ατλαντικού. Η Ρωσία δεν μπορεί να αμφισβητήσει την αμερικανική κυριαρχία στον Ατλαντικό, όπως ίσως θα μπορούσε η Σοβιετική Ένωση πριν από δεκαετίες. Η Ρωσία έχει πολύ μεγαλύτερα στρατηγικά προβλήματα να αντιμετωπίσει μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης το 1991.
Για να κατανοήσει κάποιος γιατί είναι έτσι, δεν έχει παρά να ρίξει μια ματιά στον χάρτη. Τότε, θα καταλάβει ότι η μεγαλύτερη στρατηγική πρόκληση για τη Ρωσία είναι η γεωγραφία της χώρας. Η καρδιά της ρωσικής γεωργίας βρίσκεται στο νοτιοδυτικό μέρος της χώρας στα σύνορα με την Ουκρανία, τον Καύκασο και το Καζακστάν. Αυτό μαζί με το κλίμα εξηγούν γιατί τα ¾ από τα 145 εκατ. κατοίκων της Ρωσίας ζουν μεταξύ των συνόρων με την Ευρώπη και τα Ουράλια Όρη. Η χώρα βασίζεται στους σιδηροδρόμους -που δείχνουν τη σημασία των Δυτικών και Νότιων περιοχών- ενώ δεν έχει πολλούς ποταμούς για να μεταφέρει αγαθά στο εσωτερικό. Τα σύνορα με την Ευρώπη είναι ιδιαίτερα ευάλωτα σε εισβολή καθώς το έδαφος είναι σχεδόν επίπεδο, ξεκινώντας από τη Γερμανία. Οι εχθροί της Ρωσίας έχουν χρησιμοποιήσει αυτό τον διάδρομο να εισβάλουν στο παρελθόν. Είναι λοιπόν απαραίτητο να δημιουργήσει ζώνες ανάσχεσης και η εισβολή στην Ουκρανία αποσκοπεί σ’ αυτό.
Όμως, η Ρωσική Ομοσπονδία δεν είναι εύκολο να κυβερνηθεί. Αποτελείται από 83 ομοσπονδιακές οντότητες, εκ των οποίων άλλες είναι δημοκρατίες, άλλες αυτόνομες περιοχές και άλλες πόλεις. Με άλλα λόγια, αποτελείται από πολλές περιφερειακές οικονομίες με μεγάλες ανισότητες στον πλούτο και στην ευημερία.
Η ρωσική οικονομική κρίση του 1998 έφερε μια μεγάλη αλλαγή καθώς ο κόσμος ήθελε μια ισχυρή κυβέρνηση και ηγέτη. Ο Βλαντιμίρ Πούτιν αναδείχθηκε στην εξουσία, υποσχόμενος να φτιάξει την οικονομία. Όμως, η τελευταία εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τις εξαγωγές ενεργειακών προϊόντων και αυτό προκαλεί απότομες μεταβολές στην οικονομική δραστηριότητα. Την περίοδο 2015-2017, που οι τιμές του πετρελαίου και του φυσικού αερίου ήταν χαμηλές, υπήρχαν διαδηλώσεις για την ανεργία, τις καθυστερήσεις στις πληρωμές των μισθών κ.λπ.
Ο Πούτιν δεν μπορεί μόνο να έχει τον έλεγχο του κράτους αλλά και να λάβει υπόψη τις ανάγκες των πολιτών. Οι μεγάλες οικονομικές κυρώσεις που ανακοίνωσαν οι δυτικές χώρες για την εισβολή στην Ουκρανία αναμένεται να μειώσουν τα κρατικά έσοδα και τη χρηματοδότηση αρκετών κρατικών προγραμμάτων, πλήττοντας τη ρωσική οικονομία. Αυτό σημαίνει ότι σε βάθος χρόνου, εφόσον συνεχισθούν οι δυτικές κυρώσεις -κι αυτή τη φορά φαίνεται ότι θα παραμείνουν-, η θέση του θα γίνει εξαιρετικά δύσκολη.
Από στρατηγικής πλευράς για τη Ρωσία, η γεωγραφία υπαγορεύει την ένταξη της Ουκρανίας σε ζώνη ανάσχεσης. Όμως, η Ρωσία δεν έχει τους οικονομικούς πόρους για να την καταλάβει ολόκληρη και να τη διατηρήσει υπό τον έλεγχό της επί μακρόν, ό,τι κι αν κάνει τώρα. Δεν είναι το ίδιο για τις ΗΠΑ. Με βάση το αμερικανικό στρατιωτικό δόγμα, οι ΗΠΑ δεν χρειάζεται να εμπλακούν σε πόλεμο στην Ουκρανία καθώς δεν επηρεάζει τον έλεγχο του Ατλαντικού. Η Ουκρανία είναι θέμα αξιοπιστίας γι’ αυτούς. Για τη Ρωσία, το θέμα είναι υπαρξιακό. Όμως, η εισβολή έχει πάρει τόσο άσχημη τροπή, που αργά ή γρήγορα θα πρέπει να βρει διέξοδο.
Η Ανγκελα Μέρκελ θα μπορούσε να βοηθήσει καθώς είχε ρόλο στη συμφωνία του Μινσκ, γνωρίζει το θέμα και οι δύο πλευρές (Δύση και Ρωσία) δείχνουν να την εμπιστεύονται. Αυτό τουλάχιστον πρότεινε σύμβουλος του προέδρου Πούτιν χθες βράδυ στο BBC.
Ιδωμεν.