Από ιστορικής σκοπιάς, ο πληθωρισμός είναι φαινόμενο του 20ού αιώνα. Πολλοί από αυτούς που μπήκαν στην αγορά εργασίας τα τελευταία 20 χρόνια δεν τον είχαν γνωρίσει μέχρι να γίνει θέμα συζήτησης και προβληματισμού το 2021. Η σύγκριση με τη δεκαετία του 1970, που χαρακτηρίσθηκε από πληθωρισμό και οικονομική στασιμότητα, ήταν αναπόφευκτη παρά τις μεγάλες διαφορές των δύο περιόδων.
Χθες, ανακοινώθηκαν τα στοιχεία για τον πληθωρισμό του Δεκεμβρίου στις ΗΠΑ με το κοντέρ να δείχνει 7%. Πρόκειται για το υψηλότερο ποσοστό πληθωρισμού των τελευταίων 39 ετών, ενισχύοντας τις πιθανότητες να προχωρήσει η αμερικανική κεντρική τράπεζα σε τρεις ή τέσσερις αυξήσεις του επίσημου επιτοκίου μέσα στο 2022. Ο δείκτης τιμών καταναλωτή στην ευρωζώνη ανέβηκε επίσης στο 5% τον περασμένο Δεκέμβριο από 4,9% τον Νοέμβριο, με τη Γερμανία να βρίσκεται στο 5,7% και την Ελλάδα στο 4,4%.
Είναι λογικό να περιμένουν πολλοί αποκλιμάκωση αργότερα μέσα στη χρονιά, λόγω σύγκρισης με το 2021. Όμως, κάποια πράγματα δεν μπορούν να αγνοηθούν. Η πανδημία άλλαξε τις συνήθειες των καταναλωτών είτε λόγω των περιορισμών που επιβλήθηκαν είτε λόγω των ανησυχιών του κόσμου. Ο κόσμος περιόρισε την κατανάλωση των υπηρεσιών, στρεφόμενος στα προϊόντα. Η προσφορά ορισμένων από τα τελευταία ήταν ήδη περιορισμένη και η ισχυρή ζήτηση την έκανε ακόμη πιο αισθητή. Πολλοί κλάδοι πλέον παράγουν στο φουλ αλλά η ζήτηση παραμένει ισχυρή παρά τη διαφαινόμενη τάση ομαλοποίησης. Επομένως, οι εταιρείες θα πρέπει να ανταποκριθούν και ένας τρόπος να το κάνουν είναι να αυξήσουν τις τιμές.
Δεν είναι εύκολο να αντιμετωπισθεί το πρόβλημα. Μερικοί φέρνουν ως παράδειγμα τους κατασκευαστές ημιαγωγών μεσαίου και κατώτερου επιπέδου. Γιατί αυτοί να επενδύσουν σε νέα εργοστάσια ή νέες γραμμές παραγωγής για μια παλιά τεχνολογία, όταν γνωρίζουν ότι δεν θα παράγει, όταν η βραχυπρόθεσμη έκρηξη στη ζήτηση γι’ αυτά τα chips καταλαγιάσει; Προφανώς δεν θα το κάνουν και αυτό ισχύει για πολλές εταιρείες σε αρκετούς κλάδους παγκοσμίως. Σ’ αυτό το σκηνικό θα πρέπει επίσης να προσθέσουμε μια πολύ στενή αγορά εργασίας στις ΗΠΑ κι αλλού. Οι επιχειρήσεις ψάχνουν να βρουν κόσμο να προσλάβουν αλλά δεν βρίσκουν συχνά στους αριθμούς που θέλουν και όσους βρίσκουν, ζητάνε αυξήσεις μισθών. Άλλοι εργαζόμενοι για διάφορους λόγους που συχνά δεν είναι πάντοτε ξεκάθαροι έχουν σταματήσει να ψάχνουν για δουλειά. Σε όλους αυτούς προσθέστε κι όσους μολύνονται και δεν πάνε στη δουλειά τους και έχετε μια αγορά εργασίας με λιγότερους διαθέσιμους εργαζόμενους, που θέλουν υψηλότερη αμοιβή. Αυτό δημιουργεί ένα σπιράλ αυξήσεων στους μισθούς και στα κόστη παραγωγής, που αργά ή γρήγορα βρίσκουν τον δρόμο προς τις τελικές τιμές καταναλωτή. Στο μέτρο που η κατάσταση στην αγορά εργασίας δεν αλλάξει ριζικά και ο πληθωρισμός ξεπερνά τις αυξήσεις στους μισθούς που δόθηκαν, η πίεση για περαιτέρω αύξηση στους τελευταίους θα συνεχισθεί. Αυτό ευνοεί τη διαιώνιση των πληθωριστικών πιέσεων.
Οι μεγάλες κεντρικές τράπεζες έχουν μεν επιρροή στη πορεία της τιμής κάποιων αγαθών και περιουσιακών στοιχείων, π.χ. μετοχές, ομόλογα, όμως δεν μπορούν να κάνουν πολλά πράγματα σ’ αυτή την περίπτωση. Δημιουργείται λοιπόν ένας φαύλος κύκλος που ευνοεί τον πληθωρισμό και όλα δείχνουν ότι θα χρειασθεί αρκετό χρόνο για να αποκατασταθούν τα προβλήματα στην παγκόσμια εφοδιαστική αλυσίδα.