Οι καιροί αλλάζουν αλλά κάποια πράγματα μένουν τα ίδια.
Η κεφαλαιαγορά, ιδίως η αγορά ομολόγων, χαρακτηρίζεται από μικρές μεταβολές στη τιμές εδώ και καιρό, με αποτέλεσμα αρκετοί να αναρωτιούνται τι συμβαίνει.
Μήπως η ηρεμία στις αγορές είναι προάγγελος μεγαλύτερων αυξομειώσεων αργότερα;
Σύμφωνα με τον οικονομολόγο Hyman Minsky, η επικράτηση χαλαρών χρηματοοικονομικών συνθηκών αυξάνει την αυτοπεποίθηση και την εμπιστοσύνη των συμμετεχόντων, ευνοώντας τα μεγάλα πονταρίσματα και το σπέκουλο.
Ολα αυτά αυξάνουν τη μόχλευση στις αγορές και φέρνουν στο τέλος το κραχ.
Με τις αποδόσεις των κρατικών ομολόγων στην ευρωζώνη και τις ΗΠΑ σε χαμηλά επίπεδα-ρεκόρ, το ενδιαφέρον μετατοπίζεται στις εταιρείες χαμηλής πιστοληπτικής ικανότητας που εκδίδουν χρέος και ειδικότερα τους τίτλους υψηλής απόδοσης και ρίσκου.
Τι διαπιστώνει λοιπόν κανείς εκεί; Τόσο στην ευρωζώνη όσο και στις ΗΠΑ, οι αποδόσεις των τίτλων υψηλού ρίσκου βρίσκονται κοντά σε χαμηλά επίπεδα-ρεκόρ. Εξίσου εντυπωσιακό και ανησυχητικό φαινόμενο είναι επίσης η πορεία του spread, που χωρίζει τις αποδόσεις των ανωτέρω ομολόγων από τα αντίστοιχα κρατικά ομόλογα.
Ούτε λίγο ούτε πολύ, τα spreads είναι τόσο χαμηλά ώστε να προσεγγίζουν τα ιστορικά επίπεδα που καταγράφηκαν στην πιστωτική κρίση το καλοκαίρι του 2007.
Η σύγκριση προκαλεί συνειρμούς όπως είναι φυσικό. Μήπως βρισκόμαστε στα πρόθυρα μιας ανάλογης κρίσης;
Αυτή η κατάσταση εξηγεί επίσης γιατί κράτη και εταιρείες υψηλής και χαμηλής πιστοληπτικής ικανότητας δανείζονται στις αγορές όσο μεγαλύτερα ποσά μπορούν για να επωφεληθούν από το χαμηλό κόστος δανεισμού.
Ομως, αυτό έχει συνέπειες για το μέλλον. Κι αυτό γιατί θα έλθει μια στιγμή που όλοι οι δανεισθέντες θα πρέπει να αναχρηματοδοτήσουν τις εκδόσεις ομολόγων. Αν τα επιτόκια δεν είναι χαμηλά και δεν υπάρχει επαρκής ρευστότητα, πολλοί από τους εκδότες χρέους θα βρεθούν μπροστά σε δύσκολες αποφάσεις.
Επιπλέον, οι μεγάλες κεντρικές τράπεζες όπως η ΕΚΤ θα βρεθούν υπό πίεση να κάνουν κάτι για να διατηρήσουν τη ροή της ρευστότητας στις αγορές. Κι αυτό γιατί αν τα κράτη ή οι επιχειρήσεις, συνήθως χαμηλότερης φερεγγυότητας, αδυνατούν να αναχρηματοδοτήσουν το χρέος τους, οι επενδυτές-αγοραστές τους θα αποσύρουν την εμπιστοσύνη τους, κρίνοντας πως το χρέος είναι αφερέγγυο.
Με το παγκόσμιο χρέος στα 300 τρισ. δολάρια και τη μέση διάρκειά του στα 5 χρόνια, χρέος ύψους 60 τρισ. θα πρέπει να αναχρηματοδοτείται κάθε χρόνο.
Για την ΕΚΤ και τη Fed, οι συνέπειες είναι ξεκάθαρες. Αν θέλουν να αποφύγουν μια τέτοια στιγμή και μια μεγάλη κρίση, θα πρέπει να διατηρήσουν τα επιτόκια πολύ χαμηλά, ενθαρρύνοντας ακόμη υψηλότερα επίπεδα χρέους. Κοινώς, να υιοθετήσουν το μοντέλο της Ιαπωνίας.
Μπρος γκρεμός και πίσω ρέμα δηλαδή.
Αυτό όμως συμβαίνει, όταν το δημόσιο και το ιδιωτικό χρέος παγκοσμίως ανεβαίνουν διαρκώς.