To 2010, η εταιρεία συμβούλων McKinsey εξέτασε 24 ανεπτυγμένες οικονομίες που υπερχρεώθηκαν. Το συμπέρασμα στο οποίο κατέληξε ήταν πως η υπερχρέωση δεν μπορεί να αντιμετωπισθεί προσθέτοντας νέο χρέος. Σύμφωνα με την εταιρεία, χρειάζεται μια πολυετής διατηρήσιμη αύξηση της αποταμίευσης, δηλ. λιτότητα, για να επιλυθεί το πρόβλημα. Όμως, όλοι ξέρουμε ότι στις σύγχρονες Δημοκρατίες, αυτή η επιλογή δεν φαίνεται πως υπάρχει.
Μία δεκαετία και πλέον από το 2010 που η McKinsey έγραψε εκείνη την έκθεση, το δημόσιο χρέος έχει αυξηθεί σημαντικά αντί να αποκλιμακωθεί. Θυμηθήκαμε αυτή τη μελέτη του The McKinsey Global Institute, διαβάζοντας χθες στο euro2day ότι οι υπουργοί Οικονομικών της ΕΕ (Ecofin) κατέληξαν στο κείμενο συμπερασμάτων πως «... συμφωνεί ότι υπάρχουν υπερβολικές ανισορροπίες σε τρία κράτη-μέλη: Ελλάδα, Ιταλία και Κύπρο».
Οι μακροοικονομικές ανισορροπίες στις οποίες αναφέρονται, είναι κυρίως δημοσιονομικής φύσεως, δηλ. το υψηλό χρέος και τα μεγάλα ελλείμματα. Η πανδημία ανάγκασε την ΕΕ να άρει προσωρινά τους δημοσιονομικούς κανόνες πειθαρχίας. Όμως, όλοι γνωρίζουν ότι αυτό αποτελεί μια εξαίρεση. Το τέλος της πανδημίας θα επαναφέρει τους κανόνες και οι χώρες με υψηλότερο χρέος, όπως η Ελλάδα, θα πρέπει να επιτύχουν μεγαλύτερα πρωτογενή πλεονάσματα. Παλαιότεροι υπολογισμοί που είχαν γίνει πριν από τον κορωνοϊό ήθελαν το πλεόνασμα να κυμαίνεται μεταξύ 2,25% και 2,5% του ΑΕΠ σε βάθος χρόνου, για να θεωρηθεί το ελληνικό δημόσιο χρέος φερέγγυο. Είναι εξαιρετικά υψηλός στόχος για την Ελλάδα, που έχει το μεγαλύτερο χρέος και προέρχεται από μια 8ετία βαθιάς ύφεσης. Σ’ αυτό προστίθεται το τεράστιο δημογραφικό ζήτημα με τη γήρανση του πληθυσμού και η σύνθεση του χρέους που χειροτερεύει, καθώς το νέο χρέος δεν «γεννά» μελλοντικά εισοδήματα για να πληρωθούν τόκοι και κεφάλαιο.
Είναι αλήθεια ότι η Ιταλία συνιστά πολύ μεγαλύτερο, υπαρξιακό πρόβλημα για την ευρωζώνη σε σχέση με την Ελλάδα. Το ιταλικό χρέος είναι το μεγαλύτερο στην ευρωζώνη σε απόλυτα νούμερα. Στη χώρα μας υπάρχει η εντύπωση σε κάποιους κύκλους ότι η Ελλάδα μπορεί να κρύβεται πίσω από την Ιταλία στην ΕΕ. Αυτό σημαίνει ότι θα τυχαίνει παρόμοιας μεταχείρισης από τις ευρωαρχές, αν προκύψει πρόβλημα. Η πανδημία ενίσχυσε αυτή την εντύπωση. Όμως, ίσως πέσουν έξω.
Η ΕΕ μπορεί να βρει τρόπους για να διαφοροποιήσει την αντιμετώπιση κάθε χώρας-μέλους. Πόσοι θα διαμαρτύρονταν αν η ευρωζώνη επικαλείτο το υψηλότερο ελληνικό χρέος, για να ζητήσει υψηλότερα πλεονάσματα από την Αθήνα;
Η πανδημία είναι μια έκτακτη κατάσταση, που εκθέτει όλες τις χώρες-μέλη στο ίδιο σοκ και χαίρει κοινής αντιμετώπισης στην ΕΕ. Όταν φύγει, θα γίνουν τα αποκαλυπτήρια και κάθε χώρα θα αξιολογηθεί αναλόγως. Επομένως, δεν είναι σωστό να πιστεύει κάποιος ότι η Ελλάδα θα κρύβεται συνεχώς πίσω από την Ιταλία.