Η Σοβιετική Ένωση εισέβαλε στο Αφγανιστάν το μακρινό 1979, με την τιμή του πετρελαίου στα 100 δολάρια το βαρέλι και τον κρατικό κορβανά γεμάτο. Κάπου 6 χρόνια αργότερα, με τη τιμή στα 30 δολάρια και τα ταμεία άδεια, άρχιζε η αντίστροφη μέτρηση για τους Σοβιετικούς στο αφιλόξενο Αφγανιστάν ενώ ο Μιχαήλ Γκορμπατσόφ ξεκινούσε την Περεστρόικα. Πέρυσι τον Απρίλιο, με την τιμή του μαύρου χρυσού στα 20 δολάρια το βαρέλι, η μετοχή της Exxon Mobil εξοβελίσθηκε από τον χρηματιστηριακό δείκτη Dow Jones στον οποίο συμμετείχε από το 1928. Χρειάστηκε τότε η παρέμβαση του τότε πλανητάρχη Ντόναλντ Τραμπ για να συμφωνήσουν οι χώρες του ΟΠΕΚ και οι σύμμαχοί τους, με προεξάρχουσα τη Ρωσία, στη μείωση της παραγωγής πετρελαίου.
Με την παγκόσμια ζήτηση να αυξάνεται φέτος καθώς οι οικονομίες ανοίγουν και η πανδημία υποχωρεί, η Σαουδική Αραβία, τα ΗΑΕ και η Ρωσία δεν μπορούν να καταλήξουν σε μια νέα συμφωνία και η τιμή του μπρεντ έπιασε χθες τα 78 δολάρια. Πρόκειται για το υψηλότερο επίπεδο από το 2014. Σε αντίθεση με το 2020, αυτή τη φορά ο νέος πρόεδρος των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν έχει στείλει το μήνυμα ότι επιθυμεί σταθερότητα στην αγορά πετρελαίου και τιμές που οι απλοί πολίτες θα μπορούν να πληρώσουν.
Είναι ένα μήνυμα με γεωπολιτική και οικονομική σημασία προς τη Σαουδική Αραβία και τα ΗΑΕ, που είναι σύμμαχοι των ΗΠΑ, να βάλουν νερό στο κρασί τους. Κι αυτός είναι αρκετά σοβαρός λόγος για να κάνει πολλούς αναλυτές να πιστέψουν ότι θα υπάρξει αποκλιμάκωση των τιμών τους επόμενους μήνες. Μάλιστα, ορισμένοι από τους τελευταίους βλέπουν σημαντική πτώση το 2022. Από την άλλη πλευρά, κάποιοι άλλοι βλέπουν το αδιέξοδο στις συνομιλίες του ΟΠΕΚ+ είτε να συνεχίζεται είτε να φτάνουν σε μια ανακωχή που θα συνοδεύεται από αύξηση της παραγωγής πετρελαίου αλλά δεν θα είναι αρκετή. Αυτοί βλέπουν την τιμή να ανεβαίνει κι άλλο.
Όμως, τι θα γίνει αν η τιμή κυμαίνεται μεταξύ 80 και 100 δολάρια τους επόμενους μήνες; Η διοχέτευση περισσότερης καύσιμης ύλης στη φωτιά του πληθωρισμού θα μπορούσε να εκτροχιάσει τα πάντα. Ιδίως, αν διαψευδόταν η εκτίμηση των κεντρικών τραπεζών για «προσωρινό» πληθωρισμό. Σε μια τέτοια απευκταία περίπτωση, τα επιτόκια θα ανέβουν και οι υπερχρεωμένες χώρες, όπως η Ελλάδα, θα βρεθούν σε πιο δύσκολη θέση παρά το «φιξάρισμα» των επιτοκίων σε χαμηλά επίπεδα και το απόθεμα ρευστότητας. Αν μάλιστα ο πληθωρισμός συνοδευθεί από μείωση της οικονομικής δραστηριότητας, καθώς η αγοραστική δύναμη των νοικοκυριών υποχωρεί, το κακό θα είναι διπλό. Για μη πετρελαιοπαραγωγικές χώρες, όπως η Ελλάδα, οι υψηλές τιμές του πετρελαίου οδηγούν σε διόγκωση του ελλείμματος του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών, μειώνοντας τον ρυθμό ανάκαμψης.
Είναι το χειρότερο σενάριο με το οποίο θα ήθελε να βρεθεί αντιμέτωπη οποιαδήποτε χώρα και κυβέρνηση. Όμως, δεν μπορεί να απορριφθεί. Επομένως, η λογική υπαγορεύει την ύπαρξη εναλλακτικών λύσεων και σχεδίων. Έχει η Ελλάδα εναλλακτική; Δεν την βλέπουμε ακόμη αν υπάρχει. Ας ελπίσουμε όλοι ότι το κακό σενάριο θα διαψευσθεί.