Η πανδημία της Covid-19 θα αφήσει πολλές πληγές στην παγκόσμια οικονομία και στις κοινωνίες μας και ακόμη δεν έχουμε τελειώσει παρά την επιτάχυνση των εμβολιασμών και τη μείωση των νέων κρουσμάτων διεθνώς, με τις μεταλλάξεις του ιού. Μια από αυτές τις πληγές θα είναι η κληρονομιά των αυξανόμενων δημόσιων και ιδιωτικών χρεών.
Η Ελλάδα είναι από τις πιο ευάλωτες χώρες, γιατί ξεκινά από χειρότερη αφετηρία μετά από μια μακριά περίοδο βαθιάς ύφεσης, που της στοίχισε το ¼ της οικονομικής δραστηριότητας και διόγκωσε το ήδη μεγάλο δημόσιο χρέος. Επιπλέον, ο πληθυσμός της γηράσκει, επιβαρύνοντας το συνταξιοδοτικό και ιατροφαρμακευτικό σύστημα κι ενώ ξοδεύει περισσότερα απ’ όσα παράγει, έχοντας μια μονόπατη οικονομία, που στηρίζεται σε σημαντικό βαθμό στον τουρισμό.
Θα ήταν ωραίο, αν όλα τα χρέη που δημιουργήθηκαν την περίοδο της πανδημίας διαγράφονταν, όμως δεν είναι σώφρον να βασίζεται η οικονομική πολιτική μιας χώρας σε μια τέτοια υπόθεση. Ιδίως, όταν υπάρχουν δημόσιες τοποθετήσεις. Ερωτηθείσα σχετικά, η πρόεδρος της ΕΚΤ κα Λαγκάρντ ανέφερε ότι κάτι τέτοιο θα παραβίαζε την Ευρωπαϊκή Συνθήκη.
Φυσικά, αυτή τη στιγμή το χρέος μπορεί να εξυπηρετηθεί, γιατί η νομισματική πολιτική είναι πολύ χαλαρή και γίνονται μαζικές αγορές τίτλων από την ΕΚΤ, Fed κ.λπ. Όποιος έχει αμφιβολίες, δεν έχει παρά να θυμηθεί ότι η απόδοση του 10ετούς ελληνικού ομολόγου είχε ακουμπήσει το 4% τον Μάρτιο του 2020, όταν δεν ήταν καθόλου σίγουρο ότι η ΕΚΤ θα συμπεριλάμβανε τα ελληνικά ομόλογα στο έκτακτο πρόγραμμα αγοράς ομολόγων για την αντιμετώπιση της πανδημίας (PEPP).
Δεν θα πρέπει να υπάρχει καμία αμφιβολία ότι οι επενδυτές θα αρχίσουν να δίνουν μεγαλύτερο βάρος στα μεσομακροπρόθεσμα κόστη και τις συνέπειες της πανδημίας στις οικονομίες από ένα σημείο και μετά. Ήδη, ένα από τα ισχυρά χαρτιά της Ελλάδας, δηλ. η διατήρηση των μεικτών χρηματοδοτικών αναγκών κάτω από το 10% του ΑΕΠ μέχρι τις αρχές του 2030, δεν φαίνεται ότι ισχύει με βάση τις εκτιμήσεις της Κομισιόν για τη βιωσιμότητα του χρέους. Οι νέοι υπολογισμοί που λαμβάνουν υπόψη τα δεδομένα της πανδημίας θέλουν τις χρηματοδοτικές ανάγκες να ξεπερνούν το 15% του ΑΕΠ τις δύο επόμενες δεκαετίες.
Από την άλλη πλευρά, είναι αλήθεια ότι αυτή τη φορά ο ελέφαντας στην Ευρωζώνη που λέγεται Ιταλία και κρυβόταν πίσω από την Ελλάδα τα προηγούμενα χρόνια έχει βγει μπροστά μας. Κι επειδή ευρωζώνη χωρίς την Ιταλία, που είναι η τρίτη μεγαλύτερη οικονομία, δεν μπορεί να σταθεί, ο συλλογισμός πως κάτι καλό θα προκύψει και για μας είναι λογικός.
Όμως, δεν θα πρέπει να έχουμε ψευδαισθήσεις ότι το χρέος της πανδημίας θα χαρισθεί. Το νέο χρέος θα πληρωθεί. Απλά, η τωρινή αξία αυτού του χρέους ίσως μειωθεί αρκετά, αν η αποπληρωμή του πάει πολύ πίσω.