Οι αγορές ανέκαμψαν γρήγορα μετά την βουτιά στη σκιά της πανδημίας του Covid-19 και συνέχισαν ανοδικά, καταγράφοντας νέα ιστορικά υψηλά επίπεδα στις ΗΠΑ κι αλλού.
Δεν συνέβη το ίδιο στο Χρηματιστήριο Αθηνών. ‘Ομως τα ελληνικά κρατικά ομόλογα ακολούθησαν ανοδική τάση το 2020.
Κι όλα αυτά παρότι οι αποτιμήσεις των μετοχών, όπως το P/Ε, και των ομολόγων βρίσκονται είτε σε επίπεδα ρεκόρ, είτε πολύ πιο πάνω από τους ιστορικούς μέσους όρους.
Ολα αυτά δεν θα είχαν συμβεί χωρίς τις συνεχείς ενέσεις ρευστότητας των μεγάλων κεντρικών τραπεζών σύμφωνα με τις συγκλίνουσες εκτιμήσεις.
Σύμφωνα με την Morgan Stanley, οι τέσσερεις μεγάλες κεντρικές τράπεζες, δηλ. η Fed, η ΕΚΤ, η κεντρική τράπεζα της Ιαπωνίας και της Αγγλίας, «έριξαν» 8,5 τρισ. δολάρια στο σύστημα το 2020.
Η ΕΚΤ ανακοίνωσε την επέκταση του έκτακτου προγράμματος αγορών ομολόγων για την αντιμετώπιση της πανδημίας (PEPP) στο 1,85 τρισ. δολάρια στις 10 Δεκεμβρίου.
Ολες οι κεντρικές τράπεζες στον κόσμο εκτιμάται πως αγοράζουν 1,1-1,3 τρισ. δολάρια σε κρατικά και εταιρικά ομόλογα κάθε μια ώρα για να μπορούν κράτη και επιχειρήσεις να δανείζονται φθηνά.
Δεν είναι κάτι καινούργιο.
Η Goldman Sachs εκτιμά πως οι κεντρικές τράπεζες των G10 αύξησαν το ενεργητικό τους, δηλ. αγόρασαν τίτλους, κατά 20 τρισ. δολάρια μεταξύ 2008 και 2020.
Για την νέα χρονιά, οι περισσότεροι αναλυτές περιμένουν πως οι κεντρικές τράπεζες θα ενισχύσουν την ρευστότητα κατά 2 με 3 τρισ. δολάρια για να διευκολυνθεί η ανάκαμψη καθώς τα δημοσιονομικά ελλείμματα θα μειώνονται.
Από την άλλη πλευρά, η παροχή ρευστότητας σε τόσο μεγάλη κλίμακα αν και υπάρχει μεγάλο σπέκουλο στις υψηλά αποτιμημένες αγορές από τις μετοχές μέχρι το bitcoin δεν μοιάζει λογική επιλογή.
‘Εχουν περάσει πολλά χρόνια από τότε που ο Μπεν Μπερνάνκι, ως πρόεδρος της Fed, μετέτρεψε το θεωρητικό πείραμα του νομπελίστα οικονομολόγου Μίλτον Φρήντμαν για τα λεφτά από το ελικόπτερο σε επαναστατική πρόταση πολιτικής.
Ο Φρήντμαν στο κλασσικό βιβλίο του που φέρει τον τίτλο «Η βέλτιστη ποσότητα χρήματος» του 1969 κάνει αναφορά στο ελικόπτερο που πετάει πάνω από μια κοινότητα και ρίχνει χαρτονομίσματα των 1000 δολαρίων. Ομως, υποθέτει πως η ρίψη χρημάτων από το ελικόπτερο είναι ένα έκτακτο γεγονός που δεν θα επαναληφθεί ποτέ ξανά.
Ο Μπεν Μπερνάνκι άλλαξε τα πάντα, καθιστώντας τις αγορές τον κύριο μηχανισμό αναθέρμανσης της οικονομίας καθώς εκτιμούσε πως το σπάσιμο των φουσκών «θα δημιουργούσε καταστροφές».
Το κωμικοτραγικό είναι ότι ο ίδιος δεν ήθελε να συμβεί κάτι τέτοιο, δηλ. να γίνει η Fed ο διαιτητής στις αγορές.
Ομως έγινε, και το παράδειγμά της ακολούθησαν η ΕΚΤ κι άλλες μεγάλες κεντρικές τράπεζες.
Σήμερα, οι κεντρικοί τραπεζίτες έχουν γίνει όμηροι αυτής της πολιτικής.
Οι αναμενόμενες νέες ενέσεις ρευστότητας από τις κεντρικές τράπεζες το 2021 ίσως βοηθήσουν βραχυπρόθεσμα.
‘Ομως οι ιστορικοί του μέλλοντος θα αξιολογούν τις κεντρικές τράπεζες που χρησιμοποιούσαν τις αγορές ως τον κεντρικό μηχανισμό παρέμβασης με περιφρόνηση.