Στις διακρατικές σχέσεις δεν υπάρχουν φιλίες αλλά συμφέροντα, είθισται να λέμε. Αυτό είναι σωστό. Όμως, υπάρχουν στιγμές που οι διαπροσωπικές σχέσεις μεταξύ πολιτικών από διαφορετικές χώρες μπορεί να συμβάλουν στην επίλυση θεμάτων που θα μπορούσαν είτε να πάρουν μεγάλο διάστημα είτε να μην επιλυθούν ποτέ.
Πριν από μερικές δεκαετίες, όταν πρωθυπουργός ήταν ο Ανδρέας Παπανδρέου, σε μια συνάντηση που είχε σε γραφείο υπουργού παρουσία επικεφαλής μεγάλης τράπεζας άνοιξε η πόρτα και μπήκε μέσα η Μελίνα, χωρίς να χτυπήσει. Οι παρευρισκόμενοι συζητούσαν για ένα θέμα που αφορούσε τον πολιτισμό, την Ελλάδα και τη Γαλλία. Η Μελίνα προσφέρθηκε να βοηθήσει. Ζήτησε λοιπόν από τη γραμματέα του υπουργού να πάρει στο τηλέφωνο τη γραμματεία του τότε προέδρου της Γαλλίας Φρανσουά Μιτεράν. Όπως κι έγινε. Για τα επόμενα 15 λεπτά περίπου, η Μελίνα συνομιλούσε με τον Φρανσουά, όπως τον αποκαλούσε, περί ανέμων και υδάτων έως ότου σε κάποιο σημείο του ανέφερε για το θέμα. Το αποτέλεσμα ήταν πως το πρόβλημα λύθηκε εντός της ίδιας ημέρας με παρέμβαση του τότε Γάλλου προέδρου. Είναι μια ιστορία που μας μεταφέρθηκε και δείχνει τι μπορεί να κάνει μια ισχυρή φιλία.
Στην ελληνική ιστορία υπάρχουν πολλά τέτοια παραδείγματα, πηγαίνοντας ακόμη πιο πίσω. Η καλή σχέση του Ελευθέριου Βενιζέλου με τον Βρετανό πρωθυπουργό Λόιντ Τζορτζ ή του Κωνσταντίνου Καραμανλή με τον Ζισκάρ Ντ’Εστέν ή του Κώστα Σημίτη με τον Σρέντερ ή του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη με τον Γκένσερ.
Φυσικά, οι διαπροσωπικές φιλίες δεν είναι μόνο αποκλειστικό προνόμιο των Ελλήνων πολιτικών. «Όταν είδα τον πρόεδρο Τραμπ να συναντά τον Ερντογάν, κατάλαβα ότι είχαν διαφορετική (θερμή) σχέση», μας τόνισε πρόσφατα αξιωματούχος του Λευκού Οίκου εκείνη την περίοδο. Ο ίδιος ήταν στην ομάδα που υποδέχθηκε τον τότε Έλληνα πρωθυπουργό Αλέξη Τσίπρα στην αεροπορική βάση Αντριους, αλλά δεν ήταν το ίδιο όταν συναντήθηκε με τον Τραμπ.
Όλοι πλέον αναγνωρίζουν ότι ο απερχόμενος πρόεδρος Τραμπ έπαιξε καθοριστικό ρόλο στη μη επιβολή των κυρώσεων εναντίον της Τουρκίας για τους ρωσικούς πυραύλους S-400, που ήθελε το Κογκρέσο. Ο Τραμπ έκανε επίσης ό,τι μπορούσε για να μην προχωρήσει η υπόθεση με την τουρκική κρατική τράπεζα Halkbank, που κατηγορείται για παραβίαση του εμπάργκο εναντίον του Ιράν στην οποία φέρονται αναμεμειγμένοι οι γιοι του προέδρου Ερντογάν.
Από την άλλη πλευρά, ο νεοεκλεγείς πρόεδρος Τζο Μπάιντεν δεν έχει καμία ιδιαίτερη σχέση με τον Ταγίπ Ερντογάν αλλά έχει με επιφανή μέλη της ελληνοαμερικανικής κοινότητας. Είναι γνωστό ότι σε κάποια εκδήλωση αποκάλεσε εαυτόν Μπάιντεν-οπουλο.
Αυτό δεν σημαίνει φυσικά ότι ως πρόεδρος των ΗΠΑ δεν θα κοιτάξει πάνω απ’ όλα τα συμφέροντα της χώρας του. Όμως, οι διαπροσωπικές σχέσεις μπορεί να παίξουν καθοριστικό ρόλο για την ευνοϊκή επίλυση κάποιων θεμάτων που ενδιαφέρουν την Ελλάδα. Σίγουρα, τα συμφέροντα είναι πάνω απ’ όλα. Όμως, οι ισχυρές φιλίες που κρατάνε πολλά χρόνια μπορούν επίσης να φανούν χρήσιμες. Γι’ αυτό θα πρέπει να καλλιεργούνται τόσο σε προσωπικό επίπεδο όσο και σε διακρατικό.
Ξέρετε π.χ. τι δώρα δίνει η Τουρκία στους ξένους διπλωμάτες, όταν αποχωρούν από τη χώρα για να έχουν καλές αναμνήσεις, π.χ. ακριβά χαλιά, και τι η Ελλάδα; Αυτό που θέλουμε να πούμε είναι πως οι ανθρώπινες σχέσεις, ακόμη και σε επίπεδο πολιτικών, μπορεί να φανούν χρήσιμες σε μια μικρή χώρα όπως η Ελλάδα. Αρκεί ασφαλώς να θέλει να τις αξιοποιήσει προς όφελός της.
Η Ελλάδα δεν έχει δείξει τέτοια δείγματα γραφής. Πόσοι Μεσανατολίτες και Αφρικανοί αξιωματικοί έχουν αποφοιτήσει από την Ευελπίδων, την Ικάρων κ.λπ. πριν από χρόνια, μιλάνε ελληνικά, θέλουν να έχουν σχέσεις με την Ελλάδα και σήμερα κατέχουν υψηλόβαθμες θέσεις στις ένοπλες δυνάμεις και τις κυβερνήσεις των χωρών τους; Πολλοί, είναι η απάντηση. Τι έχει κάνει η Ελλάδα για να τους αξιοποιήσει ως πρεσβευτές της στις χώρες τους; Τίποτα ή σχεδόν τίποτα.
Έτσι όμως δεν πάμε μπροστά. Οι φιλίες μπορεί όντως να κάνουν τη διαφορά. Ας το θυμούνται οι ιθύνοντες.