Όλοι σχεδόν αναγνωρίζουν ότι η ύφεση της ελληνικής οικονομίας θα είναι βαθιά το 2020. Πόσο βαθιά εξαρτάται από την πορεία του τουρισμού και το ενδεχόμενο ενός δεύτερου κύματος της πανδημίας μέσα στο καλοκαίρι ή αργότερα.
Αν και είναι σχετικά νωρίς για να διατυπώσει κανείς προβλέψεις, το ενδεχόμενο να έλθουν μόλις 4 με 6 εκατ. τουρίστες φέτος έναντι 8 με 10 εκατ. που είναι το αισιόδοξο σενάριο, μοιάζει πιο πιθανό σύμφωνα με γνωστούς ξενοδόχους. Αυτό σημαίνει πως το 3ο τρίμηνο δεν θα είναι καλό και η ύφεση θα είναι αρκετά μεγαλύτερη από 5% περίπου για ολόκληρη τη χρονιά που υποδείκνυε η επίδοση του 1ου τριμήνου, δηλ. μείωση του ΑΕΠ κατά 0,9% σε ετήσια βάση.
Υπενθυμίζεται ότι τα κονδύλια από το Ταμείο Ανάκαμψης, που θα μπορούσαν να αμβλύνουν κάπως τις συνέπειες, αναμένονται από το 2021 και υπάρχουν ακόμη πολλά ερωτήματα. Επομένως, ο λόγος χρέους προς το ΑΕΠ θα πλησιάσει ή ξεπεράσει το 190%, αν ληφθεί υπόψη πως το πρωτογενές έλλειμμα αναμένεται κοντά στο 3% του ΑΕΠ. Ακόμη κι αν έλθει η προσδοκώμενη ανάκαμψη του 2021 και η χώρα εμφανίσει μικρό πρωτογενές πλεόνασμα, το χρέος θα υποχωρήσει σε υψηλότερα επίπεδα από το 177% του ΑΕΠ στα τέλη του 2019.
Αυτό δεν μπορεί να αγνοηθεί παρά τις χαμηλές ετήσιες χρηματοδοτικές ανάγκες της Ελληνικής Δημοκρατίας μέχρι το 2032. Ιδίως, η ΕΕ αρχίσει να επαναφέρει σταδιακά κάποιους από τους κανόνες που έβαλε στην άκρη λόγω της πανδημίας και κυρίως η ΕΚΤ σταματήσει το έκτακτο πρόγραμμα αγοράς τίτλων (PEPP) που λήγει στα μέσα του 2021.
Επιπλέον, τα ελληνικά ομόλογα δεν θα πληρούν τα κριτήρια για να γίνονται αποδεκτά για αναχρηματοδότηση από την ΕΚΤ, απ’ όσο κατανοούμε, χάνοντας μέρος από την ελκυστικότητά τους. Αυτό αναμένεται να επηρεάσει δυσμενώς το κόστος δανεισμού του ελληνικού Δημοσίου παρά την ύπαρξη του μαξιλαριού ρευστότητας των 30+ δισ. ευρώ και να στερήσει έσοδα από τις εγχώριες τράπεζες.
Η κατάσταση δεν πρόκειται να αλλάξει μέχρις ότου η Ελλάδα αποκτήσει την πιστοληπτική διαβάθμιση επενδυτικής βαθμίδας από κάποιο ξένο οίκο. Κάτι που δεν αναμένεται πριν από το δεύτερο εξάμηνο του 2022, στην καλύτερη περίπτωση.
Για το μεσοδιάστημα απαιτείται μια «γέφυρα» που θα επιτρέψει στην ΕΚΤ να αγοράζει ελληνικά ομόλογα και να τα κάνει αποδεκτά για αναχρηματοδότηση. Αυτή τη στιγμή δεν υπάρχει άλλη «γέφυρα» από το δάνειο έως το 2% του ΑΕΠ από την πιστοληπτική γραμμή του ESM, αν πάνε κι άλλες χώρες της ευρωζώνης να το ζητήσουν όπως εικάζεται πλέον. Το δυνητικό ποσό είναι κοντά στα 3,8 δισ. ευρώ, με σχεδόν μηδενικό επιτόκιο. Αυτό επιτρέπει, αφενός, την άμεση αποπληρωμή του από το μαξιλάρι, αν προκύψει θέμα στο μέλλον, και αφετέρου, την ετήσια εξοικονόμηση μερικών δεκάδων εκατ. ευρώ σε τόκους.
Όμως, εξίσου σημαντικό είναι το γεγονός ότι θα μπορούσε το δάνειο του ESM να αξιοποιηθεί για την αναμόρφωση του Εθνικού Συστήματος Υγείας (ΕΣΥ) σε συμφωνία με τον σκοπό που διατίθεται. Φυσικά, τα χρήματα από μόνα τους δεν μπορούν να αναμορφώσουν το ΕΣΥ. Χρειάζεται πολύ περισσότερα από π.χ. περισσότερες ΜΕΘ και ΜΑΦ, τη δημιουργία ενός ολοκληρωμένου συστήματος πρωτοβάθμιας υγείας, για να μην πνίγονται με κόσμο τα εφημερεύοντα νοσοκομεία κ.λπ., όπου καταλήγουν.
Όμως, θα μπορούσαμε να συνδυάσουμε τη «γέφυρα» με το δάνειο από τον ESM με την αναβάθμιση της πιστοληπτικής διαβάθμισης της χώρας και την ανάγκη για μια δραστική παρέμβαση για αναβάθμιση του ΕΣΥ με διακομματική συναίνεση. Κοινώς, το τερπνόν μετά του ωφελίμου.