Το 2020 επρόκειτο να είναι μια ακόμη χρυσή χρονιά για τον τουρισμό. Αρκετοί άνθρωποι του κλάδου έσπευσαν να την προεξοφλήσουν, προχωρώντας σε ανακαινίσεις και άλλες επενδύσεις, προσδοκώντας μεγαλύτερα κέρδη. Πολλοί πίστευαν ότι θα τις χρηματοδοτούσαν από τα λεφτά των προκρατήσεων αλλά η πανδημία του κορωνοϊού έφερε τα πάνω κάτω. Η μεγάλη πλειοψηφία πρόλαβε να τελειώσει τις εργασίες, όμως αρκετοί εργολάβοι φαίνεται πως δεν πληρώθηκαν. Ερώτημα παραμένει πόσα από τα δάνεια που έχουν πάρει ξενοδόχοι θα «κοκκινίσουν» καθώς δεν φημίζονται όλοι για τη συνέπειά τους.
Ο πρωθυπουργός κ. Μητσοτάκης κήρυξε προχθές από τη Σαντορίνη το άνοιγμα του τουρισμού, προβάλλοντας τις καλές ελληνικές επιδόσεις στη μάχη κατά του κορωνοϊού. Όμως, θα πρέπει να είναι πολύ πολύ ευχαριστημένος, αν οι τουριστικές εισροές ανέλθουν σε 8-9 δισ. ευρώ έναντι 19 δισ. πέρυσι. Αρκετοί στην αγορά βλέπουν να προσγειώνεται στα 4-5 δισ. ευρώ φέτος, φέρνοντας συρρίκνωση των φορολογικών εσόδων, κυρίως από ΦΠΑ, και βαθαίνοντας την ύφεση. Σ’ αυτά θα πρέπει να προσθέσουμε 2,5 δισ. ευρώ περίπου που εκτιμάται πως αντιπροσωπεύουν τον εσωτερικό τουρισμό.
Αν και οι γνώμες διίστανται, αρκετοί θεωρούν πως ούτε το 2021 θα είναι τόσο καλή τουριστική χρονιά όσο το 2019. Είτε έχουν δίκιο είτε όχι, η πανδημία μάς έδωσε την ευκαιρία να διαπιστώσουμε πόσο δίκιο έχουν όσοι λένε πως δεν θα πρέπει να βάζουμε όλα μας τα αβγά στο ίδιο καλάθι.
Στη προκειμένη περίπτωση, η ελληνική οικονομία δεν θα πρέπει να εξαρτάται τόσο πολύ από ένα, δύο ή περισσότερους κλάδους. Αντίθετα, θα πρέπει να διαφοροποιηθεί, διοχετεύοντας πόρους με την παροχή κινήτρων και σε άλλους εξωστρεφείς κλάδους με εμπορεύσιμα αγαθά και υπηρεσίες. Μ’ αυτό τον τρόπο θα μπορούσε να υλοποιήσει επίσης τη σταδιακή μετάβαση προς ένα διαφορετικό παραγωγικό μοντέλο, που θα στηρίζεται περισσότερο στις επενδύσεις και τις εξαγωγές και λιγότερο στην κατανάλωση.
Αυτό δεν σημαίνει ότι θα πρέπει να παραμεληθεί η τουριστική βιομηχανία της χώρας, που τη δεκαετία του 1980 χλευαζόταν με τη φράση να μη γίνουν οι Έλληνες γκαρσόνια και σήμερα αποθεώνεται από το πολιτικό προσωπικό. Όμως, η έμφαση θα πρέπει να είναι στην αύξηση της κατά κεφαλήν δαπάνης των τουριστών και όχι στον αριθμό τους. Και φυσικά στο «ξάσπρισμα» των χρημάτων που ρέουν στον τουριστικό κλάδο, ώστε να επωφεληθεί περισσότερο η εθνική οικονομία και λιγότερο οι τσέπες των εμπλεκομένων. Να μην ισχύει ότι το πρώτο ή δεύτερο πράγμα που συμφωνεί ο ξένος τουρ οπερέιτορ με τον Έλληνα ξενοδόχο είναι η χώρα που θα του καταθέσει τα λεφτά.
Φυσικά, κάποιοι ίσως διαφωνήσουν μ’ αυτή την προσέγγιση. Πρόσφατα, ο Ανδρέας Ανδρεάδης, διευθύνων σύμβουλος του ομίλου Sani Ikos, δήλωσε προς δεν θα πρέπει να αλλάξει το παραγωγικό μοντέλο της χώρας. Αντίθετα, θα πρέπει να επαναπροσδιορίσουμε το τουριστικό μοντέλο μας και να μετατρέψουμε τη χώρα σ’ έναν προορισμό lifestyle. Είναι μια άποψη που είναι καθ' όλα σεβαστή.
Αν όμως θα πρέπει να μας διδάξει κάτι η πανδημία, αυτό είναι πως η ελληνική οικονομία είναι μονόπατη. Δεν είναι σωστό να επιμείνουμε σ’ αυτό. Ο τουρισμός μπορεί να βοηθήσει αλλά δεν θα μας σώσει.