Όταν δισεκατομμύρια άνθρωποι σ’ ολόκληρο τον πλανήτη έχουν περιορίσει δραστικά τις μετακινήσεις τους με αυτοκίνητα, τρένα, πλοία και πολλές χώρες έχουν κλείσει τα σύνορά τους στις αεροπορικές πτήσεις λόγω της πανδημίας, είναι επόμενο η παγκόσμια ζήτηση για το πετρέλαιο να βυθιστεί. Όταν μάλιστα οι μεγαλύτερες πετρελαιοπαραγωγοί χώρες στον κόσμο δεν μπορούσαν να συμφωνήσουν μεταξύ τους σε μια αξιόπιστη μείωση της παραγωγής, το φυσικό επακόλουθο είναι η υπερπροσφορά του μαύρου χρυσού διεθνώς και η μεγάλη πτώση της τιμής του.
Προφανώς, η πρόσφατη συμφωνία των χωρών του ΟΠΕΚ και άλλων πετρελαιοπαραγωγών χωρών για εθελοντική μείωση της παραγωγής δεν έπεισε τις αγορές πως είναι αρκετή για να αντισταθμίσει την πρωτοφανή πτώση της ζήτησης, με αποτέλεσμα να συνεχιστεί η κατρακύλα των τιμών.
Η χθεσινοβραδινή πτώση της τιμής του συμβολαίου μελλοντικής εκπλήρωσης (futures) Μαΐου στο αμερικανικό αργό κάτω από το μηδέν ήταν το αποκορύφωμα. Η αρνητική τιμή είναι απόρροια της απροθυμίας των κατόχων των προθεσμιακών συμβολαίων που λήγουν σήμερα Τρίτη να αποδεχθούν παράδοση του πετρελαίου καθώς προφανώς δεν έχουν χώρους αποθήκευσης. Γι’αυτό τον λόγο ξεφορτώθηκαν όσο όσο τα προθεσμιακά συμβόλαια, συμπιέζοντας τις τιμές τους, φτάνοντας στο σημείο να πληρώνουν τους αγοραστές για να πάρουν αυτοί τις συμφωνηθείσες ποσότητες πετρελαίου.
Για όσους δεν το γνωρίζουν, ο αγοραστής ενός συμβολαίου futures παράδοσης π.χ. Μαΐου συμφωνεί να πληρώσει μια προσυμφωνηθείσα τιμή για συγκεκριμένη ποσότητα πετρελαίου που θα παραλάβει στο μέλλον, π.χ. Μάιο ή κάποιον άλλο μήνα. Η προσυμφωνηθείσα τιμή για το συμβόλαιο διαφέρει συνήθως από την τρέχουσα τιμή (spot). Όμως, η τιμή του συμβολαίου futures συγκλίνει και στην ημερομηνία λήξης ταυτίζεται με την τρέχουσα τιμή.
Το φαινόμενο, όπως τώρα, όπου η τρέχουσα τιμή (spot) του πετρελαίου είναι χαμηλότερη από την προθεσμιακή τιμή του συμβολαίου, π.χ. Ιουνίου, ονομάζεται contango και δεν είναι σύνηθες. Σε τέτοιες περιπτώσεις, η προμήθεια πετρελαίου στη spot αγορά είναι φθηνότερη αλλά η ποσότητα του μαύρου χρυσού θα πρέπει να αποθηκευτεί.
Αν λοιπόν δεν υπάρχουν αρκετές δεξαμενές στη στεριά, νοικιάζουν ή αγοράζουν πλωτές, δηλ. δεξαμενόπλοια. Σύμφωνα με τα ρεπορτάζ στον διεθνή Τύπο, το μεγαλύτερο κέντρο διανομής πετρελαίου Cushing στην Οκλαχόμα των ΗΠΑ έχει αρχίσει να φουλάρει και δεκάδες εκατ. τόνοι πετρελαίου έχουν «παρκαριστεί» σε πλωτές δεξαμενές.
Η ανισορροπία στην αγορά πετρελαίου έχει μεν προκαλέσει αναταραχή στις αγορές και τις πετρελαιοπαραγωγές χώρες, αλλά λειτουργεί θετικά για άλλες χώρες που εισάγουν πετρέλαιο όπως η Ελλάδα. Σύμφωνα με την Τράπεζα της Ελλάδος, το ισοζύγιο καυσίμων της χώρας ήταν ελλειμματικό κατά 5,04 δισ. ευρώ το 2019 έναντι 5,18 δισ. και 3,7 δισ. ευρώ το 2018 και 2017 αντίστοιχα. Οι εξαγωγές πετρελαίου μειώθηκαν κατά 1 δισ. ευρώ περίπου πέρυσι και διαμορφώθηκαν σε 9,1 δισ. ευρώ περίπου ενώ αντίστοιχη περίπου μείωση σημείωσαν οι εισαγωγές καυσίμων, που διαμορφώθηκαν στα 14,1 δισ. ευρώ.
Είναι εύλογο να περιμένουμε σημαντικό περιορισμό του ελλείμματος στο ισοζύγιο καυσίμων φέτος, αν οι τιμές παραμείνουν στα χαμηλά επίπεδα των 30 δολαρίων το βαρέλι, όταν οι εκτιμήσεις μιλούσαν για 50 δολάρια και άνω φέτος. Αυτό ενδεχομένως θα συμβάλει στη μείωση του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών το 2020, αντισταθμίζοντας ένα μικρό, έστω, μέρος των απωλειών του Ακαθάριστου Εγχώριου προϊόντος (ΑΕΠ).
Επιπλέον, η μείωση της διεθνούς τιμής του πετρελαίου θα τονώσει κάπως την αγοραστική δύναμη του Έλληνα καταναλωτή, σε μια χρονιά αβεβαιότητας, με πιθανή αύξηση της ανεργίας και μείωση εισοδημάτων.
Ό,τι λοιπόν είναι κακό για άλλες χώρες, είναι καλό για άλλες όπως η Ελλάδα.