Σε σύγχρονο πίθο των Δαναΐδων έχει εξελιχθεί η παροχή κρατικών (κυρίως) και κοινοτικών εγγυήσεων σε δάνεια φυσικών και νομικών προσώπων στην Ελλάδα.
Ακόμη και σήμερα, η χώρα, δηλ. οι φορολογούμενοι που συνεισφέρουν στα έσοδα του προϋπολογισμού, για να είμαστε ακριβείς, καθότι είναι η μειοψηφία, χρωστά 2,5 δισ. ευρώ από εγγυήσεις που έχουν καταπέσει. Πρόκειται για δάνεια που είχαν δοθεί στο παρελθόν σε πυρόπληκτους, σεισμόπληκτους κ.λπ.
Αυτό θα πρέπει να λαμβάνεται σοβαρά υπόψη απ’ όσους σχεδιάζουν την πολιτική για την αντιμετώπιση των οικονομικών συνεπειών της πανδημίας του κορωνοϊού. Ως γνωστόν, οι εγγυήσεις σε δάνεια από τις χώρες-μέλη και τους κοινοτικούς φορείς για την ενίσχυση της ρευστότητας των επιχειρήσεων είναι ένας από τους τέσσερις πυλώνες αντιμετώπισης των οικονομικών συνεπειών της πανδημίας.
Αν και κάποια νούμερα για τα δάνεια με εγγυήσεις που δίνει κάθε χώρα της ευρωζώνης έχουν αναθεωρηθεί, η συνοπτική εικόνα που δίνει πρόσφατη έκθεση της ελβετικής τράπεζας Credit Suisse είναι ενδεικτική. Οι ελληνικές κρατικές εγγυήσεις (μέσω κοινοτικών πόρων κ.λπ.) εκτιμάτο πως ανέρχονταν σε 1 δισ. ευρώ (ήδη είναι στα 2 δισ.) ενώ οι γερμανικές εγγυήσεις -που ήταν οι μεγαλύτερες στην ευρωζώνη- κυμαίνονταν από 757 δισ. έως 1,3 τρισ. ευρώ ή 22%-38% του ΑΕΠ. Στη Γαλλία και στην Ολλανδία, οι εγγυήσεις έφθαναν το 12% του ΑΕΠ, στην Ισπανία το 8% του ΑΕΠ, την Ιταλία 6% και την Πορτογαλία 1,4% του ΑΕΠ.
Οι εγγυήσεις σε δάνεια αντικατοπτρίζουν τις δυνατότητες κάθε οικονομίας και την κουλτούρα πληρωμών. Προφανώς, η Ελλάδα υστερεί και στα δύο κριτήρια. Τα νούμερα και η εμπειρία του παρελθόντος δείχνουν ότι η μεγάλη πλειοψηφία των δανειοληπτών που επωφελούνται των κρατικών εγγυήσεων δεν ήταν συνεπείς στην αποπληρωμή των δανείων με εγγυήσεις. Η εγγύηση καταπίπτει αν περάσουν 90 μέρες και ο δανειολήπτης δεν πληρώσει τη δόση του, σύμφωνα με άτομο που γνωρίζει.
Απ’ όσο κατανοούμε, η κυβέρνηση χρησιμοποιεί κεφάλαια του ΕΣΠΑ από το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων ως χρηματικό ενέχυρο για τέτοιες εγγυήσεις με αλλαγή σκοπού χρήσης. Όμως, τα περιθώρια είναι περιορισμένα. Και αυτό γιατί 2 δισ. ευρώ από τα 6 δισ. συνολικά χρηματοδοτούν πρότζεκτ σε εξέλιξη και κάπου 2 με 3 δισ. ευρώ ακόμη έχουν ήδη χρησιμοποιηθεί για το πρόγραμμα επιστρεπτέας προκαταβολής, τα δάνεια για κεφάλαια κίνησης κ.λπ. Επομένως, απομένει κάπου 1 δισ. ευρώ και κάτι για νέες εγγυήσεις από τα λεφτά του ΕΣΠΑ, που μπορούν να εγγυηθούν δάνεια ύψους 3-4 δισ. ευρώ.
Η στήλη θεωρεί θετικό ότι αυτή τη φορά τα εγγυημένα δάνεια δεν θα μπουν στον σωρό όπως στο παρελθόν αλλά σε ξεχωριστό χαρτοφυλάκιο για παρακολούθηση, όπως μας ανέφερε στέλεχος της αγοράς. Δεν αποκλείεται σ’ αυτό να έχει παίξει ρόλο ο υφυπουργός κ. Γ. Τσακίρης, που προέρχεται από το EIF και γνωρίζει τις ευρωπαϊκές διαδικασίες.
Στο παρελθόν, οι τράπεζες φέρονται να μην έκαναν διαχωρισμό ενώ συχνά τα έγγραφα (documentation) που συνόδευαν τα δάνεια με εγγυήσεις είχαν λάθη και παραλήψεις, σύμφωνα με άτομα που είχαν ιδίαν αντίληψη. Κοντολογίς, οι κρατικές εγγυήσεις για δάνεια προς επιχειρήσεις αποτελούν χρήσιμο εργαλείο αντιμετώπισης της κρίσης. Από την άλλη πλευρά, η ελληνική εμπειρία είναι εξαιρετικά δυσάρεστη γιατί συνδέεται με αθέτηση αποπληρωμής αυτών των δανείων και κατάπτωση των εγγυήσεων με επιβάρυνση του προϋπολογισμού.
Ζητείται λοιπόν η χρυσή τομή.