Η Ελλάδα δεν χρειάζεται λεφτά για να καλύψει μόνο τις δημοσιονομικές ανάγκες της και να αισθάνεται άνετα. Χρειάζεται επίσης ρευστό για να μπορέσει να παίξει μπάλα κι αλλού.
Είναι ίσως λίγο κουραστικό να διαβάζει κανείς το ίδιο πράγμα, όμως θα το επαναλάβουμε. Η σημερινή κρίση βρίσκει την Ελλάδα σε καλύτερη μοίρα σε σύγκριση με άλλες χώρες της ευρωπεριφέρειας. Αυτό οφείλεται κυρίως στο απόθεμα ρευστότητας και πλέον λόγω της συμμετοχής της στο νέο πρόγραμμα αγοράς ομολόγων της ΕΚΤ ύψους 750 δισ. ευρώ, με αποδοχή των ελληνικών χρεογράφων ως ενέχυρο για χρηματοδότηση από την ΕΚΤ.
Όσον αφορά το απόθεμα ρευστότητας, τα πράγματα είναι λίγο-πολύ γνωστά. Από τα 37 δισ. ευρώ περίπου, τα δάνεια του ESM ύψους 15,7 δισ. ευρώ δεν είναι σώφρον να τα ακουμπήσουμε, οπότε απομένουν κάπου 20-21 δισ. ευρώ.
Στην πραγματικότητα, ούτε τα 20-21 δισ. ευρώ είναι όλα διαθέσιμα, γιατί υπάρχουν πάντοτε απρόοπτα και ελλειμματικοί φορείς του δημοσίου που χρειάζονται χρηματοδότηση. Στην ουσία, τα πραγματικά ελεύθερα ταμειακά διαθέσιμα είναι 12 με 17 δισ. ευρώ και είναι αρκετά για να βγάλουμε περίπου 3 μήνες, δηλ. Απρίλιος-Ιούνιος, χωρίς φρέσκο κοινοτικό χρήμα ή/και νέα δανεικά. Η εκτίμηση βασίζεται στην υπόθεση ότι ο κρατικός προϋπολογισμός «καίει» κάπου 5 δισ. ευρώ τον μήνα, όσα δηλαδή τον Απρίλιο.
Είναι προφανές πως η Ελλάδα δεν μπορεί και δεν πρέπει να αρκεστεί σε αυτά τα λεφτά. Σε περιόδους κρίσης, η αξία της ρευστότητας είναι ανεκτίμητη. Ιδίως, όταν κανείς δεν γνωρίζει πόσο θα διαρκέσει.
Εικάζεται ότι η Ελλάδα θα μπορούσε να εισπράξει κάπου 2 δισ. ευρώ από το πρόγραμμα της Κομισιόν για την αντιμετώπισης της ανεργίας, συνολικού ύψους 100 δισ. ευρώ, που αναμένεται να εγκρίνουν οι υπουργοί Οικονομικών της ευρωζώνης. Και φυσικά από οποιαδήποτε άλλη κοινοτική πηγή είναι δυνατόν, π.χ. τον ESM, αν οι όροι του δανεισμού είναι ευνοϊκοί και πάνε κι άλλες χώρες για να μην υπάρξει στιγματισμός.
Όμως, η Ελλάδα δεν θα πρέπει να αφήσει ανεκμετάλλευτη την ευκαιρία να βγει στις αγορές για να δανεισθεί σημαντικό ποσό, για να εκμεταλλευθεί το παράθυρο ευκαιρίας που άνοιξε η ΕΚΤ και κλείνει στο τέλος του 2020 με τα σημερινά δεδομένα.
Κατ’ αρχάς έχει περιθώρια έκδοσης περισσότερων εντόκων γραμματίων διάρκειας ενός έτους. Σημειώνεται ότι η ΕΚΤ αγοράζει κρατικά χρεόγραφα που λήγουν σε πάνω από 75 μέρες μέσω του προγράμματος για την αντιμετώπιση της πανδημίας.
Η Ελλάδα έχει μειώσει το στοκ των εντόκων γραμματίων της στα 10-11 δισ. ευρώ από 15 δισ. παλαιότερα. Στην τελευταία δημοπρασία δέχθηκε προσφορές 600 εκατ. ευρώ για την πώληση εντόκων 12 μηνών ενώ οι λήξεις ήταν 1 δισ. ευρώ. Όμως, το βασικό είναι να αντλήσει ρευστότητα, πουλώντας μεσομακροπρόθεσμα ομόλογα από τη στιγμή που η ΕΚΤ είναι αγοραστής στη δευτερογενή αγορά και οι ελληνικές τράπεζες στην πρωτογενή.
Η ΕΚΤ εκτιμάται πως μπορεί να αγοράσει ελληνικά ομόλογα ύψους 12-14 δισ. ευρώ από τη δευτερογενή αγορά με βάση το «κεφαλαιακό κλειδί» της χώρας μέχρι το τέλος του 2020. Θα ήταν ανόητο να μην εξαντλήσει η χώρα αυτά τα περιθώρια μέχρι το τέλος της χρονιάς. Κι αυτό γιατί, αφενός, δεν ξέρει τι θα γίνει μετά, π.χ. ίσως το πρόγραμμα της ΕΚΤ δεν παραταθεί, αφετέρου, γιατί έχει την πολυτέλεια να «παίξει» με το ύψος του χρέους μέχρι κάποιο σημείο. Το δεύτερο συμβαίνει γιατί το απόθεμα ρευστότητας των 37 δισ. ευρώ συνυπολογίζεται στο χρέος της γενικής κυβέρνησης. Επομένως, το χρέος δεν αλλάζει, αν δανεισθεί η χώρα στις αγορές 12-14 δισ. ευρώ και μειωθεί ισόποσα το μαξιλάρι.
Το ζητούμενο είναι να υπάρχει μεγάλη ρευστότητα. Κι αυτό γιατί ακόμη κι αν οι δημοσιονομικές ανάγκες αποδειχθούν μικρότερες, η Ελλάδα θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει μέρος για να επαναγοράσει παλαιότερα ακριβά δάνεια, π.χ. το 5ετές ομόλογο που λήγει το 2022, με επιτόκιο άνω του 4%, μειώνοντας τους τόκους.
Για όλους τους παραπάνω λόγους και άλλους, η χώρα θα πρέπει να εκμεταλλευθεί πλήρως το παράθυρο ευκαιρίας που άνοιξε η ΕΚΤ και να ενισχύσει τη ρευστότητά της.