Αν σας έλεγαν πως αυτό για το οποίο έχουν βγει τα μαχαίρια στην ευρωζώνη, δηλ. η αμοιβαιοποίηση του χρέους, έχει ήδη συμβεί με τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Στήριξης (ESM) και την Ελλάδα χωρίς κανείς σχεδόν να το πάρει είδηση τι θα λέγατε; Κάποιοι σίγουρα θα αμφέβαλλαν.
Κι όμως αυτό έγινε πραγματικότητα σ’ ένα σετ από τα βραχυπρόθεσμα μέτρα ανακούφισης του ελληνικού χρέους που αποφασίσθηκαν στο Eurogroup τον Μάιο του 2016 και υλοποιήθηκαν το 2017. Ανάμεσα σ’ εκείνα τα μέτρα περιλαμβάνονταν μια σειρά από πράξεις ανταλλαγής επιτοκίου (swaps) που θα μετέτρεπαν μέρος του ελληνικού χρέους από κυμαινόμενο σε σταθερό επιτόκιο ώστε να μην αυξηθεί το κόστος δανεισμού αν ανέβαιναν τα επιτόκια στην αγορά.
Αν η Ελλάδα έβγαινε στην αγορά παραγώγων για να συνάψει τέτοια swaps θα πλήρωνε ένα κάρο λεφτά, π.χ. 3% επι του ονομαστικού ποσού των 30 δισ. ευρώ. Βγήκε λοιπόν ο ESM αντί της Ελλάδας και κόστισε ελάχιστα.
Ήταν μια μορφή αμοιβαιοποίησης χρέους καθότι ο ESM ανέλαβε το ρίσκο έναντι της Ελλάδας και πέρασε το κόστος των swaps σ’ αυτή αλλά πέρασε απαρατήρητο για προφανείς λόγους. Τι συμβαίνει σήμερα;
Η Γερμανία και η Ολλανδία από την μια πλευρά και η Ιταλία με την Ισπανία συνεπικουρούμενες από την Γαλλία και άλλες χώρες, π.χ. Ελλάδα, Πορτογαλία, Ιρλανδία από την άλλη διαφωνούν στο ζήτημα της αμοιβαιοποίησης του χρέους μέσω της έκδοσης του κορωνο-ομολόγου.
Οι λόγοι είναι προφανείς και κατανοητοί. Η Ιταλία, η Ισπανία και η Γαλλία αντιμετωπίζουν μια εξαιρετικά δύσκολη κατάσταση στο μέτωπο της δημόσιας υγείας και της οικονομίας λόγω της πανδημίας. Η Ιταλία και η Ισπανία πρέπει να βγούν στις αγορές για να δανεισθούν μεγάλα ποσά προσεχώς τόσο για την κάλυψη των ελλειμμάτων του προϋπολογισμού τους όσο και για την αναχρηματοδότηση χρέους που ωριμάζει. Θεωρείται εξαιρετικά δύσκολο έως αδύνατο να δανεισθούν μεγάλα ποσά χωρίς στήριξη με τις σημερινές συνθήκες.
Όμως, η Ιταλία για πολιτικούς και άλλους λόγους δεν θέλει να δανεισθεί μέσω προληπτικής γραμμής (ECCL) από τον ESM που συνοδεύεται από όρους. Κι αυτό γιατί, όπως λέει, δεν ευθύνεται για την πανδημία που έχει χτυπήσει κι άλλες χώρες της ΟΝΕ μαζί. Επιθυμεί λοιπόν μαζί με άλλες χώρες, αυτό να γίνει μέσω μιας μεγάλης έκδοσης κορωνο-ομολόγου από ένα ευρωπαϊκό φορέα, π.χ. τον ESM.
Η Γερμανία και οι υποστηρικτές της δεν θα είχαν αντίρρηση να εκδώσει ο ESM ένα τέτοιο ομόλογο αλλά όχι με τους όρους που θέλει η Ιταλία κ.τ.λ.
Όπως εξηγούν άνθρωποι που γνωρίζουν το θέμα προκύπτουν διάφορα ερωτηματικά. Πρώτον, πώς θα μοιρασθούν τα λεφτά από το ομόλογο ανάμεσα στις χώρες-μέλη; Με κριτήριο το μέγεθος της οικονομίας, το κόστος της πανδημίας, συνδυασμό ή κάτι άλλο; Δεύτερον και πιο σημαντικό. Τι επιτόκιο θα πληρώνει κάθε χώρα για το δάνειο που θα πάρει; Αν είναι να πληρώνουν το ίδιο επιτόκιο με εκείνο που δανείσθηκε ο ESM θα πρέπει να μπουν κάποιοι όροι υποστηρίζει η Γερμανία. Αν δεν είναι να μπουν όροι, τότε κάθε χώρα θα πρέπει να πληρώνει υψηλότερο επιτόκιο από εκείνο του ESM με βάση κάποιο/κάποια κριτήρια. Η Ιταλία και άλλες χώρες θέλουν να πληρώνουν το κόστος δανεισμού του ESM και να μην μπουν όροι. Τρίτον, τι θα γίνει με το χρέος που συνεπάγεται ο δανεισμός από τον ESM με όχημα το κορωνο-ομόλογο; Προφανώς, η Ιταλία και άλλες χώρες δεν θα ήθελαν να προστεθεί στο υφιστάμενο χρέος γιατί θα το αυξήσει αρκετά.
Αυτά είναι τα ερωτήματα/θέματα που επιζητούν απάντηση και συμβιβασμό το επόμενο 10ημερο. Μπορεί να τα βρούν στα τεχνικά ζητήματα; Η απάντηση θα πρέπει να είναι καταφατική γιατί τα συμφέροντα είναι πολύ μεγάλα.