Θυμάστε τι συνέβη το 2007;
Οι ανησυχίες για τα αμερικανικά στεγαστικά ενυπόθηκα δάνεια είχαν αρχίσει να γίνονται πιο αισθητές όσο περνούσαν οι μήνες, αλλά η Γουόλ Στριτ συνέχισε να τις αγνοεί, χορεύοντας στον δικό της ρυθμό ενώ η απόδοση του 10ετούς κρατικού ομολόγου ανέβαινε, ακουμπώντας το 5,3% τον Ιούνιο.
Και ξαφνικά χτύπησε καμπανάκι. Σε έκτακτη συνεδρίαση της αρμόδιας επιτροπής (FOMC) στις 17 Αυγούστου του 2007, η Fed προχώρησε σε μείωση του βασικού επιτοκίου πιστώσεων (Prime rate) κατά μισή μονάδα στο 5-3/4%.
Δεν έμεινε εκεί.
Τον Σεπτέμβριο του 2007 μείωσε το επιτόκιο μισή μονάδα ακόμη και σωρευτικά άλλο τόσο μέχρι τα τέλη του έτους, σε δύο δόσεις, τον Οκτώβριο και τον Δεκέμβριο. Τον Ιανουάριο του 2008, η Fed προχώρησε σε δύο επιπρόσθετες μειώσεις επιτοκίων συνολικού ύψους 1,25 μονάδες και τον Μάρτιο κατά 0,75 μονάδες επιπρόσθετα, οδηγώντας το βασικό επιτόκιο δανείων στο 2%. Όμως, η Γουόλ Στριτ συνέχισε τον χαβά της μέχρι τα τέλη του 2007, αν και η απόδοση του 10ετούς ομολόγου υποχωρούσε, κλείνοντας το 2007 κοντά στο 4% και υποχωρώντας περαιτέρω στο 3,31% τον Μάρτιο του 2008.
Αλλά και η αγορά των εμπορευμάτων (δείκτης Bloomberg) δεν έδειχνε να ανησυχεί καθώς βρέθηκε 15% υψηλότερα τον Νοέμβριο του 2007 και 29% τον Ιούνιο του 2008 σε σύγκριση με τον Αύγουστο του 2007. Οι δε τιμές του πετρελαίου ανέβηκαν στα 96 δολάρια τον Νοέμβριο από 70 δολάρια τον Ιούνιο του 2007, για να εκσφενδονισθούν στα 140 δολάρια το καλοκαίρι του 2008.
Τι μας λένε όλα αυτά; Πως ο τελευταίος κύκλος μιας φούσκας χαρακτηρίζεται από σπέκουλο που τροφοδοτείται από την πολιτική των χαμηλών επιτοκίων.
Οι πιο τολμηροί έχουν βγάλει τις υψηλότερες αποδόσεις, προσελκύοντας μεγάλα ποσά υπό διαχείριση κατά τη διάρκεια του ράλι και οι πιο «διστακτικοί» έχουν μείνει πίσω στο κυνήγι των αποδόσεων και αναγκάζονται να τους ακολουθήσουν. Το αποτέλεσμα είναι να μην υπάρχει επιφυλακτικότητα. Αυτό παρατηρήθηκε το δεύτερο μισό του 2007 και το πρώτο εξάμηνο του 2008, πριν η ωμή πραγματικότητα επιβληθεί.
Ας έλθουμε στη σημερινή εποχή, που οι υπερβολές στις τιμές πολλών κινητών αξιών είναι μεγαλύτερες και περισσότερες και επιπλέον η διάρθρωση των αγορών έχει αλλάξει, με την πληθώρα των πράξεων που εκπορεύονται από αλγόριθμους. Στα τέλη του 2018, οι συγκλίνουσες εκτιμήσεις για την πορεία των αγορών και μεγάλων οικονομιών της επόμενης χρονιάς, δηλ. το 2019, ήταν πολύ συγκρατημένες. Σημαντικό ρόλο είχαν παίξει οι σημαντικές απώλειες των αγορών τον Οκτώβριο του 2018 και στις αρχές Δεκεμβρίου της ίδιας χρονιάς.
Δεν συμβαίνει το ίδιο φέτος. Προερχόμενοι από μια χρονιά με υψηλές αποδόσεις όπως το 2019, η κυρίαρχη αίσθηση/εκτίμηση στους συμμετέχοντες στην αγορά ήταν και είναι πως η εποχή της χρυσομαλλούσας (goldilocks) θα συνεχιστεί το 2020. Οι μέχρι στιγμής επιδόσεις των χρηματιστηριακών αγορών τούς δικαιώνουν. Καθοριστικό ρόλο παίζουν η στάση της Fed, της ΕΚΤ και άλλων μεγάλων κεντρικών τραπεζών, η ύφεση στον εμπορικό πόλεμο των ΗΠΑ με την Κίνα, η ομαλή εξέλιξη στο Brexit και οι προσδοκίες πως η αμερικανική οικονομία δεν θα μπεί σε ύφεση λόγω των προεδρικών εκλογών του Νοεμβρίου.
Τι θα μπορούσε να πάει λάθος και να έλθουν τα πάνω κάτω όπως το 2008, είναι το ερώτημα. Η έλλειψη ρευστότητας από διάφορες κατηγορίες κινητών αξιών για διαφόρους λόγους, θα μπορούσε να είναι η απάντηση.
Με δεδομένο το σπέκουλο και τη δυναμική που θα μπορούσαν να δημιουργήσουν οι αλγόριθμοι στο νέο διεθνές χρηματοοικονομικό τοπίο, κάτι τέτοιο δεν θα έπρεπε να αποκλεισθεί, αν και το απευχόμαστε.
Όμως, θα έπρεπε να είμαστε προετοιμασμένοι. Ιδίως αν κάποιος είναι αδύναμος κρίκος όπως η Ελλάδα. Γι’ αυτό άλλωστε χρειάζεται μαξιλάρι ρευστότητας, όπως τονίσαμε χθες.