H Ελλάδα έχει «βαρέσει κανόνι» αρκετές φορές από τότε που απέκτησε την εθνική ανεξαρτησία της. Τέσσερις φορές από το 1829 μέχρι σήμερα χρεοκόπησε έναντι των ξένων δανειστών της και διασώθηκε, σύμφωνα με την Κάρμεν Ράινχαρτ και τον Κρίστοφερ Τρέμπες.
Σ’ όλες τις ανωτέρω χρεοκοπίες επαναλαμβάνεται το ίδιο μοτίβο. Η χώρα δανείζεται σημαντικά ποσά από ξένα ιδιωτικά κεφάλαια, πριν από κάθε χρεοκοπία. Όταν η αδυναμία αποπληρωμής των χρεών κάνει την εμφάνισή της, οι ξένες κυβερνήσεις επεμβαίνουν. Οι τελευταίες παρέχουν δάνεια για να πληρωθούν οι ιδιώτες δανειστές, υπό τον όρο ότι η Ελλάδα θα μειώσει δραστικά το έλλειμμα του προϋπολογισμού και θα εφαρμόσει μεταρρυθμίσεις. Ακολουθεί μια μακρά περίοδος με ξένες πολιτικές παρεμβάσεις για την αποπληρωμή των δανείων, με τη δαμόκλειο σπάθη του δημόσιου χρέους να επικρέμεται πάνω από τη χώρα, σύμφωνα με τους δύο καθηγητές Οικονομικών του Χάρβαρντ και του Μονάχου αντίστοιχα.
Σας θυμίζουν κάτι όλα αυτά; Προφανώς. Αλλωστε, οι μνήμες είναι πολύ νωπές για να τις ξεχάσουμε. Ακόμη και για τους Έλληνες, που δεν φημίζονται για την ισχυρή μνήμη τους.
Τι «κρύβεται» πίσω από το επαναλαμβανόμενο μοτίβο των ελληνικών χρεοκοπιών από το 1829 μέχρι σήμερα; Η κλίση της χώρας προς τον εξωτερικό δανεισμό, που δημιουργεί εξάρτηση και φέρνει στο τέλος τη χρεοκοπία, είναι η απάντηση.
Αν λοιπόν πρέπει κάτι να γίνει, αυτό είναι να αυξηθεί ο εσωτερικός δανεισμός εις βάρος του εξωτερικού. Κάτι τέτοιο δεν μπορεί να γίνει από τη μια μέρα στην άλλη.
Μπορεί όμως να γίνει προοδευτικά, με μια φιλόδοξη στόχευση σε βάθος 10ετίας, αν υπάρχει ένα κοινά αποδεκτό σχέδιο από όλο σχεδόν το πολιτικό φάσμα της χώρας. Δεν ισχυριζόμαστε πως θα είναι εύκολο ή θα πετύχει, σε μια χώρα με χαμηλό ποσοστό αποταμίευσης όπως η Ελλάδα. Αν το χρέος συνεχίσει να είναι σχεδόν εξ ολοκλήρου σε ξένα χέρια, το μοτίβο των ελληνικών χρεοκοπιών ίσως επαναληφθεί στο μέλλον.
Η υλοποίηση της απόφασης του Eurogroup της 21ης Ιουνίου του 2018 για το χρέος προσφέρει στην Ελλάδα την ευκαιρία να πληρώνει σχετικά χαμηλά τοκοχρεολύσια για μια 10ετία και πλέον, διευκολύνοντας τον δανεισμό της από ιδιωτικά κεφάλαια. Είναι ένα σχετικά μεγάλο χρονικό διάστημα για να βάλει σε τάξη τα δημόσια οικονομικά της και να αναδιαρθρώσει την οικονομία της, επιτυγχάνοντας βιώσιμους, υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης.
Όμως, η απόφαση του Eurogroup δεν την απαλλάσσει από το υπέρογκο δημόσιο χρέος που συσσώρευσε επί μακρόν, λόγω των μεγάλων χρόνιων ελλειμμάτων του προϋπολογισμού.
Είναι λοιπόν σημαντικό να υπάρξει μια εθνική συμφωνία στο θέμα της μείωσης του εξωτερικού δανεισμού με παράλληλη προοδευτική αύξηση του εσωτερικού δανεισμού, βάζοντας φιλόδοξους στόχους. Ακόμη κι αν η ανωτέρω στρατηγική έχει παραπάνω κόστος.
Η ιστορία θα επαναληφθεί; Ας ελπίσουμε πως όχι, όμως η ιστορία δεν είναι σύμμαχός μας.