Τη «Συμφωνία για Καθαρή Βιομηχανία» («Clean Industrial Deal») παρουσίασε σήμερα Τετάρτη (26/2) η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, ένα τολμηρό επιχειρηματικό σχέδιο για τη στήριξη της ανταγωνιστικότητας και της ανθεκτικότητας της βιομηχανίας. Η συμφωνία για την οποία είχε αναφερθεί νωρίτερα το Euro2day.gr θα επιταχύνει την απεξάρτηση από τις ανθρακούχες εκπομπές, διασφαλίζοντας παράλληλα το μέλλον της μεταποίησης στην Ευρώπη.
Αντιμέτωπες με το υψηλό ενεργειακό κόστος και τον έντονο και συχνά αθέμιτο παγκόσμιο ανταγωνισμό, οι βιομηχανίες μας χρειάζονται επειγόντως στήριξη. Αυτή η συμφωνία τοποθετεί την απαλλαγή από τις ανθρακούχες εκπομπές ως ισχυρό μοχλό ανάπτυξης για τις ευρωπαϊκές βιομηχανίες. Το πλαίσιο αυτό μπορεί να προωθήσει την ανταγωνιστικότητα, καθώς παρέχει βεβαιότητα και προβλεψιμότητα στις εταιρείες και στους επενδυτές ότι η Ευρώπη παραμένει προσηλωμένη στο να καταστεί μια οικονομία απαλλαγμένη από τις ανθρακούχες εκπομπές έως το 2050.
Η πρόεδρος Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν δήλωσε: «Η συμφωνία είναι μια συμφωνία που έχει ως στόχο την προώθηση της οικονομίας και της ανάπτυξης. Η Ευρώπη δεν είναι μόνο η ήπειρος της βιομηχανικής καινοτομίας, αλλά και η ήπειρος της βιομηχανικής παραγωγής. Ωστόσο, η ζήτηση για καθαρά προϊόντα έχει επιβραδυνθεί και ορισμένες επενδύσεις έχουν μεταφερθεί σε άλλες περιοχές. Γνωρίζουμε ότι πάρα πολλά εμπόδια εξακολουθούν να στέκονται στον δρόμο των ευρωπαϊκών εταιρειών μας, από τις υψηλές τιμές της ενέργειας έως την υπερβολική κανονιστική επιβάρυνση. Η Συμφωνία για την Καθαρή Βιομηχανία έχει ως στόχο να κόψει τους δεσμούς που εξακολουθούν να κρατούν τις εταιρείες μας πίσω και να καταστήσει σαφές το επιχειρηματικό επιχείρημα για την Ευρώπη».
Η Επιτροπή λαμβάνει επίσης μέτρα για να καταστήσει το ρυθμιστικό περιβάλλον πιο αποτελεσματικό, μειώνοντας παράλληλα τα γραφειοκρατικά εμπόδια για τις επιχειρήσεις. Τα σημερινά μέτρα είναι τα αποτελέσματα της ενεργού δέσμευσης με τους ηγέτες της βιομηχανίας, τους κοινωνικούς εταίρους και την κοινωνία των πολιτών στο πλαίσιο της δήλωσης της Αμβέρσας για μια ευρωπαϊκή βιομηχανική συμφωνία και των διαλόγων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την καθαρή μετάβαση.
Ένα επιχειρηματικό σχέδιο για την απαλλαγή από τις ανθρακούχες εκπομπές, την επαναβιομηχανοποίηση και την καινοτομία
Η συμφωνία επικεντρώνεται κυρίως σε δύο στενά συνδεδεμένους τομείς: τις βιομηχανίες έντασης ενέργειας και την καθαρή τεχνολογία.
i) Βιομηχανίες έντασης ενέργειας, καθώς χρειάζονται επείγουσα στήριξη για την απαλλαγή από τον άνθρακα και την ηλεκτροκίνηση. Ο τομέας αντιμετωπίζει υψηλό ενεργειακό κόστος, αθέμιτο παγκόσμιο ανταγωνισμό και πολύπλοκους κανονισμούς, που βλάπτουν την ανταγωνιστικότητά του.
ii) Η καθαρή τεχνολογία βρίσκεται στο επίκεντρο της μελλοντικής ανταγωνιστικότητας και ανάπτυξης, καθώς και είναι ζωτικής σημασίας για τον βιομηχανικό μετασχηματισμό. Η κυκλικότητα αποτελεί επίσης κεντρικό στοιχείο της συμφωνίας, καθώς πρέπει να μεγιστοποιήσουμε τους περιορισμένους πόρους της Ε.Ε. και να μειώσουμε τις υπερβολικές εξαρτήσεις από προμηθευτές τρίτων χωρών για πρώτες ύλες.
Η συμφωνία παρουσιάζει μέτρα που ενισχύουν ολόκληρη την αλυσίδα αξίας. Χρησιμεύει ως πλαίσιο για την εξατομίκευση της δράσης σε συγκεκριμένους τομείς. Η Επιτροπή θα παρουσιάσει ένα σχέδιο δράσης για την αυτοκινητοβιομηχανία τον Μάρτιο και ένα σχέδιο δράσης για τον χάλυβα και τα μέταλλα την άνοιξη. Άλλες εξατομικευμένες δράσεις σχεδιάζονται για τη χημική βιομηχανία και τη βιομηχανία καθαρής τεχνολογίας.
Η σημερινή ανακοίνωση προσδιορίζει τους επιχειρηματικούς μοχλούς για την επιτυχία της βιομηχανίας στην ΕΕ:
Χαμηλότερο ενεργειακό κόστος
Η προσιτή ενέργεια είναι το θεμέλιο της ανταγωνιστικότητας. Ως εκ τούτου, η Επιτροπή ενέκρινε σήμερα ένα σχέδιο δράσης για την προσιτή ενέργεια, με στόχο τη μείωση των ενεργειακών λογαριασμών για τις βιομηχανίες, τις επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά. Η Πράξη θα επιταχύνει την εξάπλωση της καθαρής ενέργειας, θα επιταχύνει τον εξηλεκτρισμό, θα ολοκληρώσει την εσωτερική μας αγορά ενέργειας με φυσικές διασυνδέσεις και θα χρησιμοποιεί την ενέργεια πιο αποτελεσματικά και θα μειώσει την εξάρτηση από εισαγόμενα ορυκτά καύσιμα.
Ενίσχυση της ζήτησης για καθαρά προϊόντα
Η Πράξη Επιτάχυνσης της Βιομηχανικής Αποκλιμάκωσης θα αυξήσει τη ζήτηση για καθαρά προϊόντα που παράγονται στην Ε.Ε., μέσω της εισαγωγής κριτηρίων βιωσιμότητας, ανθεκτικότητας και «made in Europe» στις δημόσιες και ιδιωτικές προμήθειες. Με την αναθεώρηση του πλαισίου για τις δημόσιες συμβάσεις το 2026, η Επιτροπή θα εισαγάγει κριτήρια βιωσιμότητας, ανθεκτικότητας και ευρωπαϊκής προτίμησης στις δημόσιες συμβάσεις για στρατηγικούς τομείς.
Η πράξη για τον επιταχυντή της απαλλαγής από τον άνθρακα θα δρομολογήσει επίσης μια εθελοντική κατηγοριοποίηση έντασης άνθρακα για βιομηχανικά προϊόντα, ξεκινώντας με τον χάλυβα το 2025 και θα ακολουθήσει το τσιμέντο. Η Επιτροπή θα απλοποιήσει και θα εναρμονίσει τις μεθοδολογίες λογιστικής του άνθρακα. Αυτές οι κατηγοριοποιήσεις θα ενημερώσουν τους καταναλωτές και θα επιτρέψουν στους κατασκευαστές να αποκομίσουν πριμοδότηση για τις προσπάθειές τους για την απαλλαγή από τον άνθρακα.
Χρηματοδότηση της καθαρής μετάβασης
Βραχυπρόθεσμα, η Συμφωνία για την Καθαρή Βιομηχανία θα κινητοποιήσει πάνω από 100 δισ. ευρώ για τη στήριξη της καθαρής μεταποίησης στην ΕΕ. Το ποσό αυτό περιλαμβάνει πρόσθετες εγγυήσεις ύψους 1 δισ. ευρώ στο πλαίσιο του τρέχοντος πολυετούς δημοσιονομικού πλαισίου.
Η Επιτροπή θα:
- υιοθετήσει ένα νέο πλαίσιο κρατικών ενισχύσεων για την καθαρή βιομηχανική συμφωνία. Θα επιτρέψει την απλουστευμένη και ταχύτερη έγκριση των μέτρων κρατικών ενισχύσεων για την ανάπτυξη των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, την ανάπτυξη της βιομηχανικής απαλλαγής από τις ανθρακούχες εκπομπές και τη διασφάλιση επαρκούς παραγωγικής ικανότητας καθαρής τεχνολογίας.
- ενισχύσει το Ταμείο Καινοτομίας και θα προτείνει μια Τράπεζα Βιομηχανικής Απανθρακοποίησης, με στόχο τη χρηματοδότηση ύψους 100 δισ. ευρώ, με βάση τα διαθέσιμα κεφάλαια του Ταμείου Καινοτομίας, τα πρόσθετα έσοδα που προκύπτουν από τμήματα του ΣΕΔΕ, καθώς και την αναθεώρηση του InvestEU.
- τροποποιήσει τον κανονισμό InvestEU για την αύξηση της ικανότητας ανάληψης κινδύνων του InvestEU. Αυτό θα κινητοποιήσει έως και 50 δισ. ευρώ σε πρόσθετες ιδιωτικές και δημόσιες επενδύσεις, μεταξύ άλλων στην καθαρή τεχνολογία, την καθαρή κινητικότητα και τη μείωση των αποβλήτων.
Ο όμιλος της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων (ΕΤΕπ) θα δρομολογήσει επίσης μια σειρά συγκεκριμένων νέων χρηματοδοτικών μέσων για τη στήριξη της καθαρής βιομηχανικής συμφωνίας. Η ΕΤΕπ θα δρομολογήσει:
i) μια «δέσμη κατασκευαστικών μέτρων για τα δίκτυα» για την παροχή αντεγγυήσεων και άλλης στήριξης για την απομείωση του κινδύνου σε κατασκευαστές εξαρτημάτων του δικτύου
ii) ένα κοινό πιλοτικό πρόγραμμα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και της ΕΤΕπ για αντεγγυήσεις για συμφωνίες αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας (PPA) που αναλαμβάνουν ΜΜΕ και βιομηχανίες εντάσεως ενέργειας
iii) την έναρξη ενός μηχανισμού εγγυήσεων καθαρής τεχνολογίας στο πλαίσιο του προγράμματος Tech EU που τροφοδοτείται από την InvestEU.
Κυκλικότητα και πρόσβαση σε υλικά
Οι κρίσιμες πρώτες ύλες είναι ζωτικής σημασίας για τη βιομηχανία. Ως εκ τούτου, η Ε.Ε. πρέπει να διασφαλίσει την πρόσβαση σε αυτά τα υλικά και να μειώσει την έκθεση σε αναξιόπιστους προμηθευτές. Ταυτόχρονα, η τοποθέτηση της κυκλικότητας στον πυρήνα της στρατηγικής μας για την απαλλαγή από τις ανθρακούχες εκπομπές συμβάλλει στη μεγιστοποίηση των περιορισμένων πόρων της Ε.Ε. Ως εκ τούτου, η Επιτροπή θα:
- δημιουργήσει έναν μηχανισμό που θα επιτρέπει στις ευρωπαϊκές επιχειρήσεις να συναντηθούν και να συγκεντρώσουν τη ζήτησή τους για κρίσιμες πρώτες ύλες.
- δημιουργήσει ένα κέντρο κρίσιμων πρώτων υλών της Ε.Ε. για την από κοινού αγορά πρώτων υλών για λογαριασμό των ενδιαφερόμενων εταιρειών. Οι κοινές αγορές δημιουργούν οικονομίες κλίμακας και προσφέρουν μεγαλύτερη επιρροή για τη διαπραγμάτευση καλύτερων τιμών και όρων.
- υιοθετήσει έναν νόμο για την κυκλική οικονομία το 2026 για να επιταχύνει την κυκλική μετάβαση και να διασφαλίσει ότι τα σπάνια υλικά χρησιμοποιούνται και επαναχρησιμοποιούνται αποτελεσματικά, θα μειωθούν οι παγκόσμιες εξαρτήσεις και θα δημιουργηθούν θέσεις εργασίας υψηλής ποιότητας. Στόχος είναι το 24% των υλικών να είναι κυκλικά μέχρι το 2030.
Δράση σε παγκόσμια κλίμακα
Η Ε.Ε. χρειάζεται αξιόπιστους παγκόσμιους εταίρους περισσότερο από ποτέ. Εκτός από τις τρέχουσες και νέες εμπορικές συμφωνίες, η Επιτροπή θα δρομολογήσει σύντομα τις πρώτες εταιρικές σχέσεις καθαρού εμπορίου και επενδύσεων, οι οποίες θα διαφοροποιήσουν τις αλυσίδες εφοδιασμού και θα συνάψουν αμοιβαία επωφελείς συμφωνίες. Ταυτόχρονα, η Επιτροπή θα ενεργήσει ακόμη πιο αποφασιστικά για να προστατεύσει τις βιομηχανίες από τον αθέμιτο παγκόσμιο ανταγωνισμό και τις πλεονάζουσες παραγωγικές δυνατότητες, μέσω μιας σειράς εμπορικής άμυνας και άλλων μέσων. Η Επιτροπή θα απλοποιήσει και θα ενισχύσει επίσης τον μηχανισμό προσαρμογής στα σύνορα άνθρακα (CBAM).
Διασφάλιση της πρόσβασης σε εξειδικευμένο εργατικό δυναμικό
Ο μετασχηματισμός της βιομηχανίας απαιτεί ειδικευμένους ανθρώπους και κορυφαία ταλέντα. Η Επιτροπή θα δημιουργήσει μια Ένωση Δεξιοτήτων που θα επενδύει στους εργαζομένους, θα αναπτύσσει δεξιότητες και θα δημιουργεί ποιοτικές θέσεις εργασίας. Με έως 90 εκατ. ευρώ από το Erasmus+, η συμφωνία θα συμβάλει στην ενίσχυση των τομεακών δεξιοτήτων για στρατηγικούς κλάδους που συνδέονται με την καθαρή βιομηχανική συμφωνία. Η συμφωνία υποστηρίζει επίσης ποιοτικές θέσεις εργασίας, προωθεί κοινωνικές προϋποθέσεις και παρέχει περαιτέρω στήριξη στους εργαζόμενους σε μεταβατικές φάσεις.