«Θα λάβουμε αποφασιστικά μέτρα για να πραγματοποιήσουμε το όραμά μας για μια Τουρκία και μια ευρύτερη περιοχή χωρίς τρομοκρατία», δήλωσε ο πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στη φετινή πρωτοχρονιάτικη ομιλία του. Επρόκειτο για αναφορά στην τρέχουσα διαδικασία συμφιλίωσης μεταξύ Τούρκων και Κούρδων, η οποία ξεκίνησε πριν από περίπου τρεις μήνες από τον κυβερνητικό του εταίρο Ντεβλέτ Μπαχτσελί, ηγέτη της «Εθνικιστικής Δράσης» (MHP).
Ο υπερεθνικιστής Μπαχτσελί, αιφνιδιάζοντας την τουρκική κοινή γνώμη, πρότεινε να κληθεί ο Αμπντουλάχ Οτσαλάν στο κοινοβούλιο για να εκφωνήσει ομιλία καλώντας τους μαχητές του PKK να καταθέσουν τα όπλα. Πριν αναλάβει αυτή την πρωτοβουλία, το κόμμα του Μπαχτσελί ζητούσε επί χρόνια την επαναφορά της θανατικής ποινής, κυρίως για να εκτελεστεί ο φυλακισμένος ηγέτης του απαγορευμένου Εργατικού Κόμματος του Κουρδιστάν (PKK).
Ο πρώην συμπρόεδρος του απαγορευμένου από τις τουρκικές αρχές φιλοκουρδικού Κόμματος Δημοκρατίας των Λαών (HDP) Σελαχατίν Ντεμιρτάς, ο οποίος είναι φυλακισμένος στις φυλακές της Αδριανούπολης δήλωσε σε μήνυμά του ότι έχει πλήρη εμπιστοσύνη και υποστηρίζει τον Οτσαλάν, ο οποίος προ ημερών διαμήνυσε ότι είναι έτοιμος να συμβάλει θετικά στην πρωτοβουλία του υπερεθνικιστή κυβερνητικού εταίρου του προέδρου Ερντογάν για λύση του Κουρδικού.
Νέα εποχή
Το παραστρατιωτικό PKK ιδρύθηκε το 1978 και έχει χαρακτηριστεί ως τρομοκρατική οργάνωση από την ΕΕ και τις ΗΠΑ. Ο ιδρυτής του Αμπντουλάχ Οτσαλάν εκτίει ποινή σε φυλακή στο νησί Ιμραλί στη Θάλασσα του Μαρμαρά από το 1999. Μετά την έκκληση του Ντεβλέτ Μπαχτσελί, δύο εκπρόσωποι τoυ φιλοκουρδικού κόμματος DEM επισκέφθηκαν τον Οτσαλάν στη φυλακή στις 28 Δεκεμβρίου και δήλωσαν στη συνέχεια ότι ήταν «γεμάτοι ελπίδα». Οι πολιτικοί του DEM διεξάγουν διαβουλεύσεις με εκπροσώπους της κυβέρνησης Ερντογάν και της αντιπολίτευσης.
Πολιτικοί παρατηρητές εικάζουν ότι πίσω απ' αυτή την πρωτοβουλία κρύβεται η επιθυμία του Ερντογάν να διεκδικήσει νέα θητεία μετά το 2028, κάτι που θα ήταν αδύνατον με βάση το ισχύον Σύνταγμα. Τεχνικά, υπάρχουν δύο δυνατότητες για τον Ερντογάν ώστε να θέσει εκ νέου υποψηφιότητα για το ύπατο αξίωμα. Είτε να τροποποιηθεί το Σύνταγμα είτε το κοινοβούλιο να αποφασίσει υπέρ πρόωρων εκλογών. Το πρόβλημα όμως είναι ότι ο κυβερνητικός συνασπισμός έχει 45 έδρες λιγότερες από όσες απαιτούνται. Το φιλοκουρδικό κόμμα DEM έχει συνολικά 57 βουλευτές στο κοινοβούλιο και, με τη βοήθειά τους, θα μπορούσαν να προκηρυχθούν πρόωρες εκλογές.
Σύμφωνα με διάφορες εκτιμήσεις, οι Κούρδοι αποτελούν περίπου το 15-20% του τουρκικού πληθυσμού και, όπως λέει ο Μπερκ Εζέν, πολιτικός επιστήμονας από το Πανεπιστήμιο Σαμπαντσί της Κωνσταντινούπολης, ο κυβερνητικός συνασπισμός θα πρέπει να κάνει κάτι για να σταματήσει την πτωτική τάση στις δημοσκοπήσεις.
Συμφιλίωση ή ψευδαίσθηση;
Στο παρελθόν έχουν υπάρξει επίσημες πρωτοβουλίες για την ικανοποίηση των κουρδικών αιτημάτων. Οι προσπάθειες αυτές ονομάστηκαν «άνοιγμα», «λύση» ή «διαδικασία εξομάλυνσης», αλλά μέχρι στιγμής έχουν όλες αποτύχει.
Ποιες είναι, λοιπόν, οι προοπτικές επιτυχίας αυτή τη φορά; Σύμφωνα με τον πολιτικό επιστήμονα Ντενίζ Γιλντιρίμ, «η Τουρκία πρέπει να λύσει αυτό το χρόνιο πρόβλημα με ειρηνικά μέσα, ώστε να μη χυθεί άλλο αίμα. Ωστόσο, θα ήταν αφελές να περιμένουμε ότι αυτό θα γίνει σε μια εποχή αυταρχικού συγκεντρωτισμού, ενώ ταυτόχρονα η ελευθερία του τύπου και η ελευθερία της έκφρασης ξεριζώνονται στη χώρα και τα πανεπιστήμια αποδυναμώνονται».
Όσον αφορά τους Κούρδους, η Τουρκία ακολουθεί διπλή στρατηγική. Ενώ στο εσωτερικό επιδιώκεται η συμφιλίωση με τον Οτσαλάν και το ΡΚΚ, οι υποστηριζόμενες από την Τουρκία πολιτοφυλακές αναλαμβάνουν δράση εναντίον των Κούρδων μαχητών του YPG στα σύνορα με τη Συρία. Η Άγκυρα ζητά από τη μεταβατική κυβέρνηση της Συρίας να διαλύσει την κουρδική πολιτοφυλακή YPG, η οποία ελέγχει μεγάλα τμήματα της βόρειας Συρίας.
Οι απαιτήσεις της Τουρκίας είναι μη ρεαλιστικές από κουρδική σκοπιά, εξηγεί ο πολιτικός επιστήμονας Μπερκ Εζέν: «Μετά από πολλά χρόνια αιματοχυσίας, το YPG έχει καθιερωθεί ως παράγοντας ισχύος στη βορειοανατολική Συρία. Ανεξάρτητα από το τι είδους συμφωνία θα μπορούσε να επιτευχθεί στην Τουρκία, είναι εξαιρετικά απίθανο να καταθέσουν τα όπλα».
ΠΗΓΗ: DEUTSCHE WELLE, ΕΡΤ