Οι Βρυξέλλες αλλάζουν στρατηγική σε ό,τι αφορά τις δαπάνες για να ανακατευθύνουν δυνητικά δεκάδες δισεκατομμύρια ευρώ στην άμυνα και την ασφάλεια, καθώς ο πόλεμος της Ρωσίας στην Ουκρανία και η επιστροφή του Ντόναλντ Τραμπ στον Λευκό Οίκο ασκούν πίεση στην ΕΕ για τόνωση των επενδύσεων, γράφουν οι Financial Times.
Η αλλαγή πολιτικής θα ισχύει για περίπου το ένα τρίτο του κοινού προϋπολογισμού του μπλοκ ή περίπου 392 δισ. ευρώ από το 2021 έως το 2027, χρήματα που στοχεύουν στη μείωση της οικονομικής ανισότητας μεταξύ των χωρών της ΕΕ.
Μόνο το 5% περίπου αυτών των λεγόμενων «ταμείων συνοχής» έχει δαπανηθεί μέχρι σήμερα, με τους μεγαλύτερους δικαιούχους, συμπεριλαμβανομένης της Πολωνίας, της Ιταλίας και της Ισπανίας, να έχουν διαθέσει ακόμη λιγότερα.
Σύμφωνα με τους ισχύοντες κανόνες, αυτά τα κεφάλαια δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την αγορά αμυντικού εξοπλισμού ή την άμεση χρηματοδότηση του στρατού, αλλά επιτρέπεται η επένδυση σε λεγόμενα προϊόντα «διπλής χρήσης» (σ.σ. για πολιτικούς και στρατιωτικούς σκοπούς), όπως τα drones.
Οι πρωτεύουσες των κρατών-μελών θα ενημερωθούν τις επόμενες εβδομάδες ότι θα έχουν πλέον μεγαλύτερη ευελιξία βάσει των κανόνων για την κατανομή κονδυλίων συνοχής για την υποστήριξη των αμυντικών βιομηχανιών τους και υποδομών που σχετίζονται με την άμυνα, όπως η ενίσχυση δρόμων και γεφυρών για την ασφαλή διέλευση αρμάτων μάχης, σύμφωνα με τις πηγές.
Αυτό θα περιλαμβάνει τη χορήγηση άδειας χρηματοδότησης για την ενίσχυση της παραγωγής όπλων και πυρομαχικών, αν και η απαγόρευση χρήσης κονδυλίων της ΕΕ για την αγορά αυτών των όπλων θα παραμείνει.
Εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής είπε ότι κονδύλια από τα Ταμεία Συνοχής θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για την αμυντική βιομηχανία, εφόσον συνεισφέρουν στη «συνολική αποστολή για την ενίσχυση της περιφερειακής ανάπτυξης», συμπεριλαμβανομένης της στρατιωτικής κινητικότητας.
Η Γερμανία είναι ο βασικός άξονας για την ευρωπαϊκή στρατιωτική κινητικότητα λόγω της θέσης της, αλλά η υποδομές της σε ό,τι αφορά τις μεταφορές είναι σε κακή κατάσταση. Το υπουργείο Οικονομίας του Βερολίνου υπολόγισε το 2022 ότι η χώρα έπρεπε να δαπανήσει επειγόντως 165 δισ. ευρώ σε δρόμους, σιδηροδρομικές γραμμές και γέφυρες. Η Γερμανία πρόκειται να λάβει 39 δισ. ευρώ από τα ταμεία συνοχής έως το 2027.
Η κίνηση θα χαιρετιστεί επίσης από τα κράτη στα ανατολικά σύνορα της ΕΕ, τα οποία έχουν αυξήσει τις στρατιωτικές δαπάνες μετά την πλήρη εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, ενώ ορισμένα υπέστησαν μείωση ξένων επενδύσεων.
«Πρέπει να επενδύσουμε σε έργα στρατιωτικής κινητικότητας που είναι δαπανηρά... [και] είναι σημαντικό όχι μόνο για μια χώρα, αλλά και για ολόκληρη την περιοχή», δήλωσε ο Gintarė Skaistė, υπουργός Οικονομικών της Λιθουανίας.
Ο Τραμπ προειδοποίησε τους συμμάχους του ΝΑΤΟ νωρίτερα φέτος ότι ως πρόεδρος θα ενθαρρύνει τη Ρωσία να κάνει «ό,τι διάολο θέλει», εάν τα μέλη της συμμαχίας αποτύχουν να εκπληρώσουν τον στόχο για τις αμυντικές δαπάνες.
Η Πολωνία ειδικότερα ασκεί πιέσεις στην Επιτροπή να δαπανήσει περισσότερα για την άμυνα. Η Βαρσοβία δαπάνησε το 4,1% του ΑΕΠ της για την άμυνα φέτος, διπλάσιο ποσοστό από τον στόχο του ΝΑΤΟ, και σχεδιάζει να φτάσει το 4,7% το 2025.
Οι χώρες της ΕΕ έχουν ξοδέψει σχετικά λίγα από τα Ταμεία Συνοχής τους μέχρι στιγμής, επειδή έχουν δώσει προτεραιότητα στα δισεκατομμύρια από το Ταμείο Ανάκαμψης καθώς το πρόγραμμα λήγει το 2026.
Η αλλαγή της πολιτικής για την ενίσχυση των δαπανών που σχετίζονται με την άμυνα θα χαιρετιστεί από τους καθαρούς πληρωτές στον προϋπολογισμό της ΕΕ, όπως η Γερμανία, η Ολλανδία και η Σουηδία, που βλέπουν τη χρήση των υφιστάμενων κεφαλαίων ως προτιμότερη από την έκδοση κοινού χρέους ή την παροχή περισσότερης κοινοτικής χρηματοδότησης.
Η μεταφορά πόρων μακριά από άλλες προτεραιότητες όπως η πράσινη και η ψηφιακή υποδομή στην αμυντική βιομηχανία θα απαιτούσε την έγκριση της Επιτροπής, δήλωσε ένας αξιωματούχος.
«Το γεγονός ότι πρέπει να δώσουμε μεγαλύτερη προσοχή στην άμυνα δεν σημαίνει ότι πρέπει να ξεχάσουμε την πράσινη μετάβαση ή τη συνοχή», δήλωσε ο Piotr Serafin, νέος επίτροπος προϋπολογισμού της ΕΕ.
Οι επιμέρους κυβερνήσεις έχουν ανάμεικτα συναισθήματα σχετικά με τη στροφή προς τις αμυντικές δαπάνες, ανησυχώντας ότι η μετατόπιση θα μπορούσε να αποβεί σε βάρος της περιφερειακής ανάπτυξης. Ταυτόχρονα, όμως, εξέφρασαν την ικανοποίησή τους για τη στήριξη έργων που αποτυγχάνουν να προσελκύσουν ιδιωτικά κεφάλαια.